E Biblia siyiribugha. Aliwe yikabisulha esyonzumwa esikaswekaya esyangabya imusyahamba okw’ithwamu lyabu.

Omumalaika mwabwira Maria ngoku angabere mukule iniabutha omwana. Omumalaika abere akathulha omwatsi oyu, Maria na Yozefu babya bikere e Nazareti, e Galilaya omuyi wobu Yozefu. (Lk. 1:26-31; 2:4) Enyuma waho, babere bakalhua e Misiri, mubasuba e Nazareti. Yesu mwakulira eyo amabya Munazareti. (Mt. 2:19-23) Ky’ekikaleka ithw’ibuka e Nazareti thukahulha Yesu, Yozefu, na Maria.

Maria aby’awithe omuhughu oyukahulhawamo Elizabeti, oyuwabya ikere e Yuda. Elizabeti abya mukali w’omuhereri Zekaria kandi mwabya mama wa Yoane Mubatizya. (Lk. 1:5, 9, 13, 36) Maria abya iniabiribungira Elizabeti e Yuda kandi mwabyayo habw’amezi asathu. Neryo Maria mwasuba e Nazareti. (Lk. 1:39, 40, 56) Busana n’ekyo, Maria abya inianasi obulhambu bwe Yuda.

Endambi muyahika, Yozefu amaligha ekihano eky’eriya “oko tsapa.” Neryo, Yozefu mwalhua e Nazareti eriya e Betelehemu, ekyabya “kithunga [omuyi] kya Dawudi” owabya iniabirilhaghulhwa ng’ow’akendi syabuthirwamo Masiya. (Lk. 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Mika 5:2) Maria abere abiributhira Yesu y’eyo, Yozefu mwathalengekania athi Maria akendi ghenda olhughendo lhuuli olhw’erisuba e Nazareti iniane n’olhumekeke. Mubikalha e Betelehemu, eyabya nga kilomita mwenda erilhua e Yerusalemu. Neryo kyangabolhobere erithwalha olhumekeke okwa hekalu n’erihayo obuhere obutholere.—Law. 12:2, 6-8; Lk. 2:22-24.

Omumalaika wa Nyamuhanga abya iniabiribwira Maria ngoku mughalha wiwe angahebirwe “ekithumbi ky’obwami kya thatha-kulhu wiwe Dawudi” kandi angathabere ng’omwami. Mbwino Yozefu na Maria sibangabya imubalengekania bathi Yesu eributhirwa omwa muyi wa Dawudi ni kikulhu? (Lk. 1:32, 33; 2:11, 17) Bangabya imubalengekania bathi ni ky’amenge ibo eribyayo n’erilinda ebindi ebikakanganaya ebya Nyamuhanga anzire ibakolha.

Sithwasi nga babya ibamabirighunza e Betelehemu ya buthuku bungahi abanya menge balihikireyo. Aliwe, okwa buthuku obo, efamile eyo yabya iyin’ikere omwa nyumba, ‘omwana’ wabu isyakiri lhumekeke. (Mt. 2:11) Obundi omwakanya k’erisuba e Nazareti, mubikalha e Betelehemu habw’obuthuku.

Herode mwalhaghira athi “abaana bosi b’obulhume ababya e Betelehemu . . . ababya b’emyaka ibiri n’abalere kw’aho” bithawe. (Mt. 2:16) Babere babirihebwa erikunga lya Nyamuhanga erihambire oko mwatsi oyu, Yozefu na Maria mubathibitha e Misiri ibane na Yesu kandi mub’ikalhayo erihika aho Herode aholera. Enyuma waho, Yozefu mwathwalha efamile yiwe ye Nazareti. Ni kyahi ekyaleka ibathasuba e Betelehemu? Eriyitheya oku mughalha wa Herode omutsurumi ya Arkelayo, oyuwabya muthabali we Yuda, kandi busana n’erighendera okw’ikunga lya Nyamuhanga. E Nazareti, Yozefu angathokire ndeke erikulya Yesu ng’omuramya w’okwenene wa Nyamuhanga.—Mt. 2:19-22; 13:55; Lk. 2:39, 52.

Kilhangirikire ngoku Yozefu mwaholha Yesu isyali akyungulha enzira y’engebe y’elhubulha. Busana n’ekyo, Yozefu akendi syalhubukira okwa kihugho. Abangyi bakendi syathoka erimulholhako n’erimubulya bingyi okwa kyaleka iyo na Maria ibasighalha e Betelehemu Yesu abiributhwa.