Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Nyamuhanga Awithe Mibereki?

Nyamuhanga Awithe Mibereki?

Thukabya thukaghenda thukaminya emibere y’omundu, kwa thukan’ongera thuthya erimuminya ndeke, n’obunywani bwethu nayu ibwakamatha. Kuthya, thukabya thukaghenda thukaminya emibere ya Yehova, kwathukan’ongera thuthya eriminya ng’ali athi, neryo obyunywani bwethu nayu ibwaghuma. Okwa mibere mingyi eyuwene eya Yehova, hali ini emikulhu-mikulhu: obuthoki, amenge, obulingirirania, n’olhwanzo.

NYAMUHANGA NI W’OBUTHOKI BUNENE

“Iwe Mukama, Omwami Mukulhu! Lebaya, wabirihangika olhubulha n’ekihugho omo buthoki bwawu bunene n’amaaka wawu.”​YEREMIA 32:17.

Obuthoki n’amaaka wa Nyamuhanga biminyikere erilhabira omwa by’ahangika. Ng’eky’erileberyako, wam’imana eyihya omwisi inianemukolha, wuk’owaki okwa mubiri wawu? Wuk’owa ekihuhania ky’eryuba. Omwa bikuhi, wukabya iwamay’owa kw’ekikalhua omwa kaghalha ka Nyamuhanga. Wunasi eryuba nga liwithe kaghalha kangahi? Ng’eky’erileberyako, obuhuhane bw’amaghetse aw’akabera ni sentiguredi 100. Aliwe eryuba, omwa kathi-kathi kalyo, liwithe obuhuhane bw’esyosentiguredi 15,000,000 (15,000,000°C). Obuli sekendi eyikalhaba, eryuba likabya iryabirihulhukya akaghalha akalingene n’akangalhua omw’ihuta ly’esyongumi n’esyongumi sy’esyobbomu esyonene-nene esy’omulingo we nukiliya.

Kandi ibbwa omwa buthabarika bw’esyongununu esiri omwa kyanya mune esyonene-nene kutsibu okwa lyuba. Abanya sayansi bakabugha bathi hane engununu enene eyik’ahulhawa mwa, UY Scuti, obunene bwayu bulengire obw’eryuba lyethu ngendo nga 1,700. E UY Scuti eyo yamahirwa ahali eryuba lyethu, iyikendi bulirania ahali ekihugho ahosi n’erilhaba n’erighunzayo omwanya wosi w’enzira y’eyindi pulaneti eyik’ahulhawa mwa Jupiter. Ekyo kyangana thuwathikya eriyitheghererya ekya muminyereri Yeremia amanyisaya akabugha athi Yehova Nyamuhanga, omwa buthoki bwiwe bunene, mwahangika olhubulha n’ekihugho, ni bugha ambu ebyosi ebiri omwa kyanya.

Thukaghasirawa thuthi omo maaka wa Nyamuhanga? Engebe yethu yikathokekana busana n’ebindu ebya Nyamuhanga abirihangika, ng’eryuba n’ebindi bingyi ebikathuwathikaya hano okwa kihugho. N’ekindi, Nyamuhanga akakolesaya amaaka wiwe erighasira obuli mundu. Athi? Omwa kighonye ky’erimbere, Nyamuhanga mwaha Yesu y’amaaka w’erikolha ebithiko-thiko. Amasako athi: “Esyondimethime sirimulhangira, n’ebirema birimughenda, abahagha bakalhamibawa n’abatsiha balimwowa, n’abaholi banemulhubukibwa.” (Matayo 11:5) Kandi ibbwa munabwire? E Biblia yithi, “Akaha maaka oko mundu oyukalhuha,” kandi yithi: “Abakalindirira Omwami Mukulhu basyabana amaaka mahya-mahya.” (Isaya 40:29, 31) Kithokekene oku Nyamuhanga erithuha “obuthoki bunene” obwanga thuwathikya erisika n’erighumira ebitsibu ebya thukabana. (2 Abanya Korinto 4:7) Mbwino siwanganza eribya bughuma na Nyamuhanga oyukakolesaya athya obuthoki bwiwe bunene busana n’erighasirwa lyethu?

NYAMUHANGA AWITHE AMENGE

“Iwe Mwami Mukulhu, Wabirihangika myatsi mingyi! Wabirihangika ebyosi omo menge manene.”​ESYONYIMBO 104:24.

Thukabya thuk’igha buuli oko bindu ebyo Nyamuhanga abirihangika, thuk’ongera erisweka busana n’amenge wiwe. Abanya sayansi banawithe erisomo erikahulhawamo biomimetics, kutse biomimicry, eryo bakakolesaya eriyitheghererya n’erigherererya emibere n’emikwikire y’ebihangikwa nuku b’uwanaye ebya bakakolha. Erigherererya lyabu litsukire okw’ikolha n’ehindu hike-hike ng’ehilhangira ehy’omwa syokamera, erihikira ighuma n’okwa binene-bine ng’esyondegge.

Eriso ly’omundu likolire omo mibere eyikathikaya

Eriswekya ly’amenge wa Nyamuhanga ibbwa likalhangirawa ndeke-ndeke omwa mikwikire y’omubiri w’omundu. Ng’eky’erileberyako, thalengekania okwa mibere omwana akakulira omo nda ya mama wiwe. Eritsutsikania lyosi likatsuka omwa liya ly’omukali eryabirihakibwa. Omo kathi kalyo, likabya irine mw’emitheghekere yosi ey’emikwikire y’omwana oyo. Neryo eriya eryo, omo kathi kalyo, likatsuka eriyighaba-ghaba mw’ehitsweka-hitsweka ehisosene. Aliwe okwa ndambi eyitholere, obuli katsweka kakatsuka eriyihindulha, ikabya mbaghane okwa hindi, neryo erighunzerera imwabanika ehikendibya musasi, ehikendibya mikyi, n’ehikendibya makuha. Buthuku buke-buke, n’ebindi bitsweka eby’omwa kathi k’omubiri ibyatsuka eriyikwika n’eritsukiraho emibiiri yabyu. Neryo omwa myezi mwenda misa, akabya kaya kaghuma kakabya ikamabirihinduka mwa lhumekeke. Amenge awalhangirikire omwa mikwikire ng’eyo akaleka abangyi ibalighirana n’omuhandiki we Biblia oyuwabugha athi: “Ngakupipa kusangwa ngakokothibirwe ndeke omo mibere eyikathikaya.”​—Esyonyimbo 139:14, NW.

Thukaghasirawa thuthi omo menge wa Nyamuhanga? Omuhangiki anasi ebya thukayithagha erithoka eribya n’etseme. Akakolesaya okwa menge wiwe manene erithuhererya obusondoli erilhabira omwa Biblia. Ng’eky’erileberyako yikathuhabulha yithi: “Mughanyirane, mubuyirane.” (Abanya Kolosai 3:13) Mbwino eryo s’ihabulha ly’amenge? Abadokita bakabugha bathi erighanyira likaleka omundu iniabana othulho ndeke n’erikehya epresya. Kandi ikyangana wathikya omundu erithendi yinuwa n’erikehya okwa wandi makoni w’omubiri. Nyamuhanga ali ng’omunywani w’amenge oyutsomene oyuthelhuhirira erikuha amenge n’erihabulha ly’omughaso. (2 Timoteo 3:16, 17) Mbwino siwanga tsema eribya n’omunywani ng’oyo?

NYAMUHANGA NI W’OBULINGIRIRANIA

“Yehova anzire obulingirirania.”​ESYONYIMBO 37:28, NW.

Mughulhu wosi Nyamuhanga akakolha ebihikire. Ky’ekikaleka e Biblia iyabugha yithi, “kibye haali oku Nyamuhanga erikolha ebibi, n’oko muthoki w’ebyosi erihalya!” (Yobu 34:10) Eritswera lya Yehova liri mw’obulingirirania, ngoku omuhandiki w’esyonyimbo anamubughako athi: “Wukatswera abandu omo lithunganene.” (Esyonyimbo 67:4) Kundi Yehova “akasamalira omo muthima,” syangathebwa, iyo akaminyerera okwenene neryo iniatswera omo lithunganene. (1 Samweli 16:7) Eryongera okw’ekyo, Nyamuhanga anasi ndeke obuthe bulingirirania n’obulibathangania obuli hano okwa kihugho, neryo abirilhaghanisya athi omwa buthuku obuthe bwa haali “ababi basyithirwa hali erilhua omo kihugho.”​—Emisyo 2:22.

Nomwabine bithya, Nyamuhanga si mutsweri omutsururu oyukasondekanaya erisuyira. Akakanganaya olhukeri omughulhu kitholere. E Biblia yithi: “Omwami Mukulhu ni w’erighanyira n’ow’olhwanzo,” nibya n’okwa babi bamayisubamu erilhua okwa muthima. Mbwino obo si bulingirirania obutholere?​—Esyonyimbo 103:8; 2 Petero 3:9.

Thukaghasirawa thuthi omwa bulingirirania bwa Nyamuhanga? Omukwenda Petero mwabugha athi: “Nyamuhanga syawithe bithagha [akasolholho], nikwa omo buli kihanda, omundu oyuk’ubaha Nyamuhanga n’erikolha ebithunganene akalighawa nayu.” (Emibiri 10:34, 35) Thukaghasirawa omwa bulingirirania bwa Nyamuhanga kundi iyo syawithe akasolholho. Angana thuligha ithwabya baramya biwe nomuthwangabya b’erangyi yahi, b’ekihugho kyahi, thusomire-sithusomire, kutse mbulha thukalhangirawa thuthi aha thwikere.

Nyamuhanga syawithe akasolholho, kandi kundi syawithe kasolholho kyangana thughasira nomuthwangabya b’erangyi yahi kutse nga thukathwalhawa thuthi omwa bandi

Kundi Nyamuhanga anzire ithwaminya obulingirirania bwiwe kandi ithwaghasirwa mubo, abirithuha obunyamuthima-thima. Amasako akasoborera obunyamuthima-thima ng’emighambo ‘eyisakire omo mithima,’ ‘eyikathuhandikirira’ okwa mibere eya thwamakangania nga yinahikire kutse nga yiwire. (Abanya Roma 2:15) Thukaghasirawa thuthi? Obunyamuthima-thima bwamakangiriribwa ndeke, bwangana thuwathikya eriyihighulha okw’ikolha ebindu ebyanga huthalya kutse ebithe by’obulingirirania. Kandi thwama sobya, ibwangana thusukuma okw’iyisubamu n’eribindulha emibere yethu. Ni kwenene, eriyitheghererya emibere eya Nyamuhanga akakoleseraya mw’obulingirirania kikathuwathikaya n’erileka ithwamwanza!

NYAMUHANGA NI LHWANZO

“Nyamuhanga ni Lhwanzo.”​1 YOANE 4:8.

Nyamuhanga awithe obuthoki, amenge, n’obulingirirania, aliwe e Biblia siyiribugha yithi Nyamuhanga ni buthoki, ni menge, kutse yithi Nyamuhanga ni bulingirirania. Yikabugha yithi iyo ni Lhwanzo. Busana naki? Kusangwa, ni kwenene obuthoki obwa Nyamuhanga awithe bukamuthokesaya erikolha eky’angakolha, n’obulingirirania bwiwe n’amenge wiwe bikamusondolha erikolha eky’angakolha. Aliwe olhwanzo lhwa Yehova lhw’olhukamusukuma erikolha eky’angakolha. Olhwanzo lhw’olhuhirikirire ebyosi eby’akakolha.

Nomwakine indi Yehova sy’aby’awithe eky’abulirwe, olhwanzo lhwiwe mulhwamusukuma erihangika ebihangikwa by’amenge, eby’okwa kihugho n’ebiri elhubulha, ebyangana tsemera olhwanzo n’eritsomana liwe. Mwatheghekania ekihugho eribya bwikalho bw’abandu. Akinakanganaya olhwanzo lhwiwe okwa bandu abosi omw’ilhangira athi “akahulhukaya eryuba liwe oko babi n’oko babuya, n’erithuma embulha oko bathunganene n’abathathunganene.”​—Matayo 5:45.

Eryongera okw’eko, Yehova “ni w’erighanyira kutsibu.” (Yakobo 5:11) Akakanganaya olhwanzo lhwiwe okw’abo abakalengaho erimuminya n’eriyithunda hakuhi nayu. Abandu ng’abo, Nyamuhanga akabatsomana obuli mundu okwa liwe. Kandi kwenene, “akabatheghaya.”​1 Petero 5:7.

Thukaghasirawa thuthi omo lhwanzo lhwa Nyamuhanga? Sithukana tsemera erilhangira obubuya bw’amalengetsa. Thukanza thuk’owa amaseka w’olhumekeke. Thukatsema ow’okw’ithwe amathukangya olhwanzo. Ebi byanganabya nga bindu bike-bike, aliwe biwithe omughaso munene omwa ngebe.

N’ekindi ekikathughasira ekikakanganaya olhwanzo lhwa Nyamuhanga, w’omusabe. E Biblia yikathuhabulha yithi: “Simuhanga-hangaye emithima yenyu, nikwa omo buli mwatsi mubwire Nyamuhanga y’obwagha bwenyu, imukamusaba n’erimuhathikana imunemuha ewasingya.” Nga thatha w’olhwanzo, anzire ithwamusaba obuwathikya n’okwa biri omwa kathi k’emithima yethu. Kandi Yehova, omo lhwanzo lhwiwe lhunene, akayilhagha erithuha “obuholho obulhabire amenge wosi.”​—Abanya Filipi 4:6, 7.

Omwatsi ono ow’amakania okwa mibere mikulhu-mikulhu ya Nyamuhanga​—ng’obuthoki bwiwe, amenge, obulingirirania, n’olhwanzo​—anamakuwathikya eriyitheghererya Nyamuhanga ng’ali athi? Erianza wuthasyalhangira ndeke obubuya bwa Nyamuhanga, thukakukokaya erigha okwa by’abirikolha n’eby’akisiya iniakolha busana n’erikughasira.

NYAMUHANGA AWITHE MIBEREKI? Yehova awithe obuthoki bunene, amenge, n’obulingirirania kwilhaba owundi wosi-wosi. Aliwe omubere wiwe mukulhu lhw’olhwanzo