Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

ERISOMO 5

Omughaso w’Obusondoli bw’Abakulire

Omughaso w’Obusondoli bw’Abakulire

OBUSONDOLI BW’ABAKULIRE MWAMULIKI?

Abaana bakayithagha abakulire abangabya ibanemubaha obusondoli n’amenge. Ng’omubuthi, n’iwe wanga thoka ndeke erikolha olhukwamirwa olho; kundi nibya ni lhukwamirwa lhwawu. Aliwe n’abandi abakulire nabu banganabya ibanemuhabulha abaana benyu.

BUSANA NAKI OBUSONDOLI BW’ABAKULIRE BUKAYITHAGHISIBAWA?

Omwa bihugho bingyi, abalere sibaliyihira okwa bakulire kwa kutsibu. Thalengekania oku kino:

  • Abaana bakaghunza obuthuku bunene okwa sukuru, eyiri abanya sukuru banene kwilhaba abasomesya n’abandi abakulire.

  • Bakabya bakalhua okwa sukuru, eyindi minyethu bakabya eka y’ibobene kundi ababuthi babu abosi bane okwa mubiiri.

  • Erisekulya lighuma mulyakangania ngoku omwa United States, abaana b’emyaka y’ahakathi-kathi ka 8 erihika 12 bakaghunza esyosaha nyingyi okwa mithahulha y’eby’eriyitsemesya obuli kiro. a

E kitabu Hold On to Your Kids kikabugha kithi: “Abalere sibali sondaya erihabulha n’obusondoli okwa bamama, abathatha, abasomesya, n’abandi abakulire abatholere aliwe okwa . . . b’olhulengo lhwabu.”

NGOKU WANGAHA OBUSONDOLI

Ghunza obuthuku haghuma n’abaana bawu.

OMUSINGYI WE BIBLIA: “Wukangiriraye omwana omo nzira eyimutholere erilhabamo, neryo omughulhu asyabya mukulhu siendisyalhua muyo.”​—Emisyo 22:6.

Ni kya buli kiro abaana erisondya obusondoli bw’okwa babuthi babu. Erithwalira haghuma, abasomire bingyi bakabugha bathi abaana nibya bakabya bak’ingira omwa bulengwa, bakabya ibanasikirye erihabulha ly’ababuthi babu kwilhaba ery’ab’olhulengo lhwabu. Omwa kitabu You and Your Adolescent, Dr. Laurence Steinberg mwahandika athi: “Ababuthi bakasighalha in’ibo bakahamba kutsibu okwa mibere n’emitse y’abaana babu erihika n’omwa bunyethu obwosi.” Ak’ongerako athi: “Abalengwa banzire eriminya ebya wukalengekanaya n’erihulikirira ebya wukabugha, nomwakine indi mughulhu mungyi sibaliligha ekyo kutse erilighirana n’obuli kindu ekya wukabugha.”

Kolesaya akaghisa k’eriyisunza ly’obuhangiranwa ery’abaana bawu ery’eriyithagha obusondoli bwabu. Thungira abaana bawu b’obuthuku kandi babwire amalengekania wawu, eriyowa n’ebya walhabiremo.

Basonderaye oyuwangababera eky’erileberyako kibuya.

OMUSINGYI WE BIBLIA: “Wulendere haghuma n’abandu b’amenge nawu wasyabya w’amenge.”​—Emisyo 13:20.

Mbwino wangana lengekania okwa oyukulire oyuwangabya eky’erileberyako kibuya ky’omulengwa wawu? Busana naki iwuthahiraho emitheghekere iyo erithoka erisiba n’omulengwa wawu? Nomwabine, sikirimanyisaya kithi wamamuha olhukwamirwa lhwawu ng’omubuthi. Aliwe erihimba erya oyukulire omuyiketherwa oyo wunasi ngoku syangatsandya omwana wawu lik’ongera okwa thendeka erya wukaha. Omwa Biblia, Timoteo—nibya n’omwa bukulhu bwiwe—mwaghasirwa kutsibu omwa bunywani bwiwe n’omukwenda Paulo, na Paulo mwaghasirwa kutsibu omwa bunywani biwe na Timoteo.—Abanya Filipi 2:20, 22.

Munabwire, esyofamile nyingyi sisikibya haghuma omw’eka nguma kutse omwa butaka bughuma, kandi mughulhu mungyi abasukulhu n’abamukaka, abanyoko-lhome, abasungali, n’abandi bahughu banganabya omwa myanya muthina-muthina y’ekihugho. Byamabya ikwa biri bithya, lengaho eriha abalengwa bawu b’ehighisa hy’erighira okwa bakulire abawithe emibere eyawanganza erilhangira omwa baana bawu.

a Erisekulya mulyakangania ngoku abalengwa bangyi bakakolesaya hakuhi esyosaha mwenda obuli kiro okwa mithahulha y’eby’eriyitsemesya. Eribaririra ly’abalere n’abalengwa eri simuli obuthuku obwa bakughunza okwa Intaneti ibane okwa sukuru kutse bakakolha ehomu waka.