Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Eribya Omwa Buyithondeke Erikwamana n’Ekitabu kya Nyamuhanga

Eribya Omwa Buyithondeke Erikwamana n’Ekitabu kya Nyamuhanga

“Omwami Mukulhu mwahira ekibanza ky’ekihugho omo menge. Mwasikya ekyanya omo bowika.”—EMI. 3:19.

ESYONYIMBO: 105, 107

1, 2. (a) Abandi bawithe malengekaniaki okwa ky’eribugha indi Nyamuhanga awithe ekithunga? (b) Thukendi kania okuki omo mwatsi ono?

NYAMUHANGA anawithe ekithunga? Abandi ibangana bugha bathi, “Sikiri kuyithaghisaya eribya omwa kithunga kirebe eky’edini. Ekikulhu ly’eribya n’engolangana na Nyamuhanga iwe ng’omundu.” Ekyo nina kwenene? Okwenene ko kwahi?

2 Omo mwatsi ono, thukendi kania okwa bikakanganaya ngoku Yehova, Nyamuhanga w’obuyithondeke, sihali oyuwanga muhikako omw’ihira ebindu by’omwa buyithondeke. Kandi thukendi kania nga thutholere ithwathwalha thuthi obusondoli obwa thukabana omwa kithunga kya Yehova. (1 Kor. 14:33, 40) Omwa kighonye ky’erimbere n’omwa buthuku bwethu, Amasako abiriwathikya ekitsweka ky’okwa kithunga kya Yehova eky’okwa kihugho erithoka erikolha omubiiri owabirihika haali kutsibu, ow’erithulhughania engulhu yuwene. Busana n’erighendera okwa biri omwa Biblia n’erighondera obusondoli bw’ekithunga, thukaleka ekithunga kyosi ikyabya ikin’erire, ikine omwa buholho, n’omwa bughuma.

SIHALI OYUWANGA HIKA OKU YEHOVA OMWA BUYITHONDEKE

3. Ni kyahi ekikaleka iwaligha ngoku sihali oyuwanga hika oku Yehova omw’ihira ebindu by’omwa buyithondeke?

3 Ebihangikwa bikakanganaya ngoku sihali oyuwangahika oku Yehova omw’ihira ebindu by’omwa buyithondeke. E Biblia yithi, “Omwami Mukulhu mwahira ekibanza ky’ekihugho omwa menge. Mwasikya ekyanya omwa bowika.” (Emi. 3:19) Ebya thwasi okwa syonzira sya Nyamuhanga n’ebya thwabirithamwowako ni bike kutsibu. (Yobu 26:14) Aliwe, n’ebike ebya thwasi okwa syopulaneti, esyongununu, n’esyogalaksi, thukalhua ithwalhangira eby’omwa kyanya ibiri omwa buyithondeke obw’olhulengo lhw’ahaghulhu kutsibu. (Esy. 8:3, 4) Esyogalaksi ni bigurupu-gurupu by’esyongununu esihikire omwa syomiliyoni n’esyomiliyoni, esyosi sikabya isinemughenda omwa kyanya omwa buyithondeke. Ng’ekikaswekaya, esyopulaneti esikathimba okwa lyuba lyethu sikathimba ndeke omo nzira syasyo iwalhangira nga sikaghendera okwa bilhaghiro by’esyonguda! Omo kwenene, obuyithondeke obukaswekaya ng’obu obuli omwa kyanya bukaleka ithwaligha ngoku Yehova, oyuwahangika olhubulha kutse ekyanya omo menge manene, atholere eripipwa, erimukolera buthaleghulha n’erimuramya.— Esy. 136:1, 5-9.

4. Busana naki esayansi yabirilemwa erisubirya okwa bibulyo bingyi?

4 Esayansi yabiribisulha bingyi okwa kyanya n’ekihugho kyethu kino, kandi esayansi yabirithuwathikya omwa mibere mingyi omwa ngebe. Aliwe hakine bingyi ebya sayansi yikinalemirweko. Ng’eky’erileberyako, abasomire eby’ekyanya sibasi ekyanya nga kyatsuka kithi eribyaho kutse ekilekire ithwabya ithuli okwa kihugho n’ebingyi ebiriko ebiwithe engebe. Kandi abandu bangyi bakabulha nga niki ekikaleka omundu iniabya inianzire eribyaho kera na kera. (Omu. 3:11.) Busana naki abandu sibasi eby’erisubirya okwa bibulyo bikulhu-bikulhu? Ekighuma ky’okwa bikaleka ly’eribya abanyasayansi bangyi n’abandi bandu bakakulha-kulhanaya amalengekania awathe mw’eriligha ebya Nyamuhanga kandi bakasighika engangirirya y’ebindu eriyibuthukira. Aliwe Yehova, omwa Kitabu kiwe, akasubiraya okwa bibulyo bingyi ebikalyambaya abandu.

5. Thuliho thuthi busana n’ebilhaghiro by’obuhangwa?

5 Ebingyi ebya thukakolha bikathokekana busana n’ebilhaghiro by’obuhangwa ebyo Yehova abirihiraho. Ng’eky’erileberyako, abakakolha amasanyarazi, ab’eby’amaghetse, abaingyiniya, abafuyi b’esyondege, abakasemezaya abandu—abosi abo bakathoka emibiiri yabu busana n’ebilhaghiro ebyo. Ng’eky’erileberyako, abadokita abakasemezaya bakaghendera okwa kilhaghiro ky’obuhangwa eky’eribya emikwikire y’omubiri w’omundu ini mighumerere. Neryo sikirithasyayithaghisaya dokita erisondya ahali omuthima w’omundu. Ithwe bosi thukaghondera ebilhaghiro by’obuhangwa. Wamagheghena ekilhaghiro ky’eguravite wuthi wukaghulhuka omwa kyanya ng’enyonyi, iwangana herya engebe yawu!

NYAMUHANGA YUKALEKA IHABYA OBUYITHONDEKE

6. Busana naki ithwabugha thuthi kwesi abaramya ba Yehova batholere ibabya omwa buyithondeke?

6 Omo kwenene, obuyithondeke bw’ekyanya n’ebyosi ebirimo bukathikaya. Neryo busana n’ekyo, kikalhua ikyayikangania ngoku Yehova anzire n’abaramya biwe ibabya omwa buyithondeke. Ekyo kyabirileka Nyamuhanga iniathuha e Biblia busana n’erithusondolha. Eribyaho butsira busondoli bw’ekithunga kya Nyamuhanga n’emisingyi yiwe, imukendi lhwiririra eribulha obutseme n’erinuba.

7. Ni kyahi ekikanganaya ngoku e Biblia ni kitabu ekithondekenie ndeke?

7 E Biblia si kitabu buyira ekithekengire mw’emyatsi y’Abayuda n’Abakristayo eyithahambene. Aliwe e Biblia ni kitabu ekithondekenie ndeke—ekyasondolhawa n’omulimu wa Nyamuhanga. Ebitabu byosi ebiri omwa Biblia bikalighirana. Eritsuka okwa Enzuko erihika okwa Eribisulirwa, emyatsi eyirimu yithimbire okwa mwatsi mughumerera—ow’erikangania ehamuli ya Yehova ey’erithabalha n’eribererera ly’ekighendererwa kiwe busana n’ekihugho omw’ikolesya Obwami bwiwe obukathabalhawa na Kristo, olhubutho olhwa lhaghanisibawa.—Soma Enzuko 3:15; Matayo 6:10; Eribisulirwa 11:15.

8. Busana naki ithwangana bugha thuthi Abaisraeli babya omwa buyithondeke obuwene?

8 Ekihanda kye Israeli kyabya ky’erileberyako eky’ekithunga ekiyithondekenie. Ng’eky’erileberyako omwa Mighambo ya Musa, habya ihane “abakali abakakolha oko lhukyo lhw’ehema.” (Eri. 38:8) Abaisraeli ibakabya bakahuma n’ehema ya Nyamuhanga, ibakakikolha omwa buyithondeke. N’enyuma w’aho, Omwami Dawudi mwathondekania Abalawi n’abahereri mwa ndeko muthina-muthina esithondire ndeke. (1 Emy. 23:1-6; 24:1-3) Kandi Abaisraeli banabya bamowa Yehova, ibakatsumulhawa omw’ibya n’obuyithondeke, obuholho, n’obughuma.—Ebi. 11:26, 27; 28:1-14.

9. Ni kyahi ekikakanganaya ngoku ekithunga ky’Ekikristayo eky’omwa kighonye ky’erimbere kyabya omwa buyithondeke?

9 Ekithunga ky’Ekikristayo eky’omwa kighonye ky’erimbere kyabya omwa buyithondeke, kandi ikikaghendera okwa busondoli bw’akathunga akasondolha, erimbere akabya kw’abakwenda. (Emib. 6:1-6) Enyuma waho, abandi balikyethu mubongerwa okwa kathunga ako. (Emib. 15:6) Erihabulha n’obusondoli ibikanathumawa erilhabira omwa syobaruha esyabya sikahandikwa n’abali okwa kathunga akasondolha kutse abandi ababya bakakolha nabu. (1 Tim. 3:1-13; Tito 1:5-9) Ebithunga mubyaghasirwa bithi omw’ighendera okwa busondoli bw’akathunga akakasondolha?

10. Ni kyahi ekyabya omughulhu ebithunga by’omwa kighonye ky’erimbere byaghendera okwa busondoli bw’akathunga akakasondolha? (Lebaya ekisasani ekiri okw’itsuka.)

10 Soma Emibiri 16:4, 5. Baghalha bethu ababya bakathumwa n’akathunga akakasondolha ibakahikaya oko balikyethu kw’emyatsi “eyo abakwenda n’abakulhu be Yerusalemu basoha.” Ebithunga byabere binemukwama obusondoli obo, mubyabana “amaaka omw’ikirirya n’erighanza lyabo mulyakanya buli kiro.” Eki kikathweghesayaki okw’ighendera okwa busondoli bw’ekithunga kya Yehova?

WUKANAKWAMA OBUSONDOLI?

11. Baghalha bethu ab’olhukwamirwa omwa bithunga batholere ibathwalha bathi obusondoli bw’ekithunga kya Nyamuhanga?

11 Abali okwa Kathunga k’Ekyaghanda ky’Omuthahulha, abalebererya b’omuthimbo, n’abasyakulhu b’ekithunga batholere ibakolhaki bakahebwa obusondoli omwa kithunga kya Nyamuhanga munabwire? Ekitabu kya Yehova kikathuhabulha kithi thutholere ithwabya bowa. (Ebi. 30:16; Ebr. 13:7, 17) Omubere w’eritsambulikania kutse erihakanisya syatholere akabya omwa kithunga kya Nyamuhanga, kundi omubere oyu iniakendi thabulha olhwanzo, obuholho n’obughuma bw’ebithunga. Sihali Mukristayo muthaleghulha oyuwanganza eribya n’omubere ng’owa Diotrefe ow’obuthasikya n’erileghulha. (Soma 3 Yoane 9, 10.) Nethu ithwangana yibulya: ‘Nganawathikaya omw’ihimba obunyakirimu bw’abangabya nabu? Ngananguhirawa eriligha n’erisighika obusondoli bw’abakathusondolha?’

12. Habiribya mbindukaki omwa mibere y’erisombolha abasyakulhu n’abaghombe abawathikya?

12 Thalengekania okwa mbinduka eyo Akathunga Akakasondolha kahiraho lino-lino. Omwa katsweka aka “Ebibulyo Erilhua Omwa Basomi” omwa Watchtower ey’Okwerikuminakughuma 15, 2014, mumwasira embinduka okwa mibere y’erisombolha abasyakulhu b’ekithunga n’abaghombe abawathikya. Omwatsi oyo mwasoborera athi omwa kighonye ky’erimbere, akathunga akakasondolha mukaha olhukwamirwa lhw’erisombolha eryo lhw’abalikyethu ababya bakabungira ebithunga. Busana n’ekyo, eritsuka na 1, Okwomwenda 2014, abalebererya b’omuthimbo bo babiribya bakasombolha abasyakulhu n’abaghombe abawathikya. Omulebererya w’omuthimbo akalengaho eriminya abalhume abahamibirweko abo n’erikolha nabu omw’ithulira kyamathokekana. Akalebaya ndeke eka ya mughalha wethu oyobakanza eriha olhusunzo. (1 Tim. 3:4, 5) Abasyakulhu haghuma n’omulebererya bakalebaya ndeke ebitholere ibyalhangirika okwa baghombe abawathikya n’abasyakulhu erikwamana n’Amasako.—1 Tim. 3:1-10, 12, 13; 1 Pet. 5:1-3.

13. Thwanga kangania thuthi ku thukasighika obusondoli bw’abasyakulhu?

13 Thutholere ithwaghendera okwa busondoli obuseghemere okwa Biblia obwa basyakulhu bakathuha. Abalisya aba n’ekithunga kya Nyamuhanga bakasondolhawa omwa “binywe by’ekwenene” ebiri omwa Kitabu kya Nyamuhanga. (1 Tim. 6:3) Thalengekania okwa kya Paulo abugha okwa bathe n’emighendere yuwene omwa kithunga. Abandi ‘isibekolha mubiiri nikwa ibakayighusa omo mibiiri y’abandi.’ Batholere eribya imubahabulhwa n’abasyakulhu aliwe bamagheghena erihabulha eryo. Omundu ng’oyo ekithunga kyabya kitholere ikyamuthwalha kithi? Paulo mwalhaghira athi: “Muminye omundu ng’oyo, kandi simuthambe nayu nahake.” Aliwe erihano eryo mwakwamyako eky’eribugha indi omundu oyo isyathwalhawa ng’enzighu. (2 Tes. 3:11-15) Na munabwire abasyakulhu banganalhabya omukania ow’akakunga ekithunga eriyitheya okwa mundu oyukaghanira omwa mibere eyikatsandaya erina ly’ekithunga, ng’eribya omwa buthethane n’oyuthe mwikirirya. (1 Kor. 7:39) Wangakolhaki abasyakulhu bamalhabya omukania ng’oyo? Wamabya iwunasi oyuwamakanibwako, wunemwendi muyihighulhako? Erithwamu erikolha ekyo busana n’olhwanzo ikyangana leka omundu inialeka emibere yiwe mibi. [1]

EKITHUNGA KIBYE IKIN’ERIRE, IKINE OMWA BUHOLHO, N’OMWA BUGHUMA

14. Thwanga leka thuthi ekithunga ikyabya ikin’erire?

14 Ithukendi leka ekithunga ikyabya ikin’erire thwama ghendera okwa busondoli obuli omwa Kinywe kya Nyamuhanga. Thalengekania okwa kyabya e Korinto. Paulo abya iniabiriyihayo kutsibu akathulira omwa tawuni eyo, kandi inianzire kutsibu balikyabo abayu. (1 Kor. 1:1, 2) Aliwe ka kyangabya imukyamulhumya kw’omuthima akakania okwa kitsibu ky’obusingiri ekyabya ikyabiribya omwa kithunga ekyo! Paulo mwalhaghira athi omusingiri bamulhwikire Sitani—ni bugha ambu, erimuhighitha omwa kithunga. Erileka ekithunga kibye ikinahenirye, abasyakulhu babya batholere ibalhusya omwa kithunga ‘mw’ekihamya.’ (1 Kor. 5:1, 5-7, 12) Thukabya thwamasighika erithwamu ly’abasyakulhu ery’erihighitha oyutheyisubamu, thukabya ithwamawathikya ekithunga eribya ikin’erire, kandi obundi ikyangana leka omundu oyo iniayisubamu n’erisaba Yehova y’ekighanyiro.

15. Thwanga leka thuthi omwa kithunga imwabya obuholho?

15 E Korinto yabya iyine n’ekindi kitsibu. Balikyethu babya ibanemuthwalha abandi balikyabo omwa batsweri b’ekihugho. Paulo mwababulya ekibulyo eky’erilengekaniako kino: “Simwangayisogha erikolhwa nabi kwehi?” (1 Kor. 6:1-8) Ebiri ng’ebyo binemubya na munabwire. Obuholho omwa balikyethu bukanabulha busana n’ekitsibu ekyabanikire omwa bizinesi eyabakakolha haghuma, ng’eriherya esyosente, kutse ibabugha ambu okw’ibo hali oyuwasirire. Abandi babirihikya balikyabo okwa b’ebilhaghiro, aliwe Ekitabu kya Nyamuhanga kikathuhabulha kithi ka mwanya ithwaherya, omwakanya k’eritsandya erina lya Nyamuhanga kutse erithabulha obuholho bw’ekithunga. [2] Erighunza h’ebitsibu ebikalire n’erithendi yitheghererania, thutholere ithwaghendera okw’ihabulha lya Yesu. (Soma Matayo 5:23, 24; 18:15-17.) Thwamakolha ekyo, thukalethaho obuholho n’obughuma omwa kithunga ky’abaramya ba Yehova.

16. Ni kyahi ekikaleka ithwabugha thuthi abandu ba Nyamuhanga batholere ibabya omwa bughuma?

16 Ekitabu kya Nyamuhanga kikakanganaya ekyanga leka abandu ba Yehova ibabya ibatholera eribya omwa bughuma. Omuhandiki w’esyonyimbo mwimba athi, “Ni ky’eriswekya, kandi ni kibuya abandu ba Nyamuhanga bamikalha haghuma ng’abaana abasubeneko!” (Esy. 133:1) Abaisraeli banabya bamowa Yehova, ibakabya omwa bughuma n’omwa buyithondeke. Nyamuhanga akakania okwa mibere eyo bandu biwe bakendi syabyamu omwa buthuku bw’embere, mwabugha athi: “Nasyahirabo haghuma ng’esyombuli omo nyumba.” (Mika 2:12) Kandi Yehova mwathasyabugha erilhabira omu muminyereri Zefania athi: “Nasyaha ebihanda eminywe y’erire [ekwenene y’Amasako], abosi bathoke erilhakira erina ly’Omwami Mukulhu, erimukolera n’eriyisinga haghuma-ghuma [kutse erimuramya omwa bughuma].” (Zef. 3:9) Ka thukasima olhusunzo lhw’eriramya Yehova omwa bughuma!

Abasyakulhu bakakanganaya olhwanzo omw’iwathikya bunyakirimu oyuwabiriwa omw’ilholho (Lebaya enungu 17)

17. Ekithunga eribya ikine omwa bughuma kandi ikin’erire, abasyakulhu batholere ibakolhaki okwa mbanza sy’omwa kithunga?

17 Ekithunga erithoka eribya ikin’erire kandi ikine omwa bughuma, abasyakulhu batholere ibabya bakakolha lhuba oko mbanza sy’ekithunga kandi omwa lhwanzo. Paulo abya inianasi ngoku olhwanzo lhwa Nyamuhanga si lhw’erisathisya, kandi ngoku syalikyurukaya obubi bw’ameso. (Emi. 15:3) Neryo na Paulo mwathasaghirira erihandika ebaruha y’Abanya Korinto ey’erimbere eyabya mw’erikunga erikalire aliwe omo lhwanzo. Ebaruha y’Abanya Korinto eyakabiri, eyo ahandika myezi mirebe enyuma w’aho, yikakanganaya ngoku muhabya engulha-kulhana kusangwa abasyakulhu mubaghendera okwa busondoli bw’omukwenda Paulo. Omukristayo amakwama enzira eyanga mughusa omw’ilholho isyasi, abalhume abimene ndeke bunyakirimu batholere ibalengaho erimuhengulha omwa muthima mwolho.—Gal. 6:1.

18. (a) Erihabulha ly’Ekinywe kya Nyamuhanga mulyawathikya lithi ebithunga by’omwa kighonye ky’erimbere? (b) Thukendi syakania okuki omo mwatsi owakakwamako?

18 Kilhangirikire ndeke ngoku obusondoli bw’Ekitabu kya Nyamuhanga mubwawathikya Abakristayo be Korinto n’ab’ehandi erileka ekithunga ikyabya ikin’erire, imune obuholho n’obughuma. (1 Kor. 1:10; Efe. 4:11-13; 1 Pet. 3:8) Ekyo mukyaleka balikyethu b’omwa buthuku obo ibakolha bingyi omwa mubiiri w’erithulira. Eki mukyaleka Paulo iniabugha athi engulhu yuwene muyakangiriribwa okwa bandu bosi omwa kihugho. (Kol. 1:23) Na munabwire, ebighendererwa bya Nyamuhanga binemuthulhughanibwa omwa kihugho kyosi busana n’akaghalha akakahirawaho n’abandu abali omwa kithunga ekikathulira omwa bughuma. Omwatsi owakakwamako akendi syakangania ngoku abandu aba basikirye e Biblia kandi ku babirithwamu erisikya Omwami Mukulhu Yehova.—Esy. 71:15, 16.

^ [1] (enungu 13) Lebaya ekitabu Organized to Do Jehovah’s Will, olhup. 134-136.

^ [2] (enungu 15) Eribana omwatsi okwa byanga leka Omukristayo iniathwamu erithwalha owundi y’okwa batsweri b’ekihugho, lebaya ekitabu Muyibike Omo Lhwanzo Lhwa Nyamuhanga,” olhup. 223, omwatsi ahikwa.