Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

“Siwuleke Ebyalha Byawu Bikolhoba”

“Siwuleke Ebyalha Byawu Bikolhoba”

“Siwuleke Ebyalha Byawu Bikolhoba.”—ZEF. 3:16.

ESYONYIMBO: 81, 32

1, 2. (a) Ni bitsibu nga byahi ebya bandu bakabana munabwire, kandi imwalhwiririraki? (b) Isaya 41:10, 13 hakathukakasaya hathiki?

MWALI WETHU oyuli mutemburi w’omughulhu wosi kandi oyuthahibwe n’omusyakulhu w’ekithunga, akabugha athi: “Nomwakine indi ngawithe endegheka eyuwene ey’obunyakirimu, amaghaniryo abiribya iniane munyilyambya ahabw’emyaka mingyi. Akanyibulisaya othulho, ikyahamba okwa maghalha waghe kandi ngoku ngakolangana n’abandi, n’okwa bundi buthuku ikyaleka inganza erilhuhirira n’erianza ekithaka kinyimere.”

2 Wangana lhangira eriyowa lya mwali wethu oyu? Eky’obulighe, engebe omwa kihugho kibi kya Sitani kino yiri mw’ebitsibu bingyi ebyangaleka ithwathunga amaghaniryo neryo ikyaleka omundu iniayowa ng’alithoherwe. Ekyo kyangana linganisibwa n’enanga eyibohere oko bwathu neryo iyaleka ibwabya haghumerera. (Emi. 12:25) Ni byahi ebyangaleka iwayowa wuthya? Obundi wunemulengaho erighumira olhuholho lhw’ow’okw’iwe, obulhwere obukalire, erikazanira ab’eka yawu omwa kikagho kino, kutse obundi wanganabya iwune mwendereribwa. Erihangya-hangya erikalhwiririramu lyangana kughunza mani. Kyanganaleka iwahwako n’etseme. Aliwe wutholere iwakiminya ngoku Nyamuhanga anayitheghekire erikuwathirira.—Soma Isaya 41:10, 13.

3, 4. (a) E Biblia yikakolesaya ekinywe “ebyalha” omwa nziraki? (b) Ni byahi ebyangaleka ebyalha byethu ibyolhoba?

3 Mughulhu mungyi e Biblia yikakolesaya ebitsuku by’omubiri erikangania emibere kutse emikolere mirebe. Ng’eky’erileberyako, ebyalha bikakanibawako mirundi mingyi kutsibu. Erisikya ebyalha by’omundu kyangana manyisya erihiribwa mw’amani, erighumibwa, n’erihiribwa mw’omuhwa w’erikolha. (Ezr. 1:6) Kyangana manyisya eribya n’amalengekania awuwene n’amaha busana n’obuthuku obukasa.

4 Ebinywe erileka ebyalha byolhobe, okwa bundi buthuku bikanakolesibawa erikania okwa mundu oyuwabirihwa mani, erilhuhirira, kutse oyuthakiwithe maha. (2 Emy. 15:7, NW; Ebr. 12:12) Ni kya buli kiro omundu oyuli omwa mibere ng’eyi eribikyako. Ni hayi aha wanga thunga amani wamayisanga omwa mibere eyanga kulethera amaghaniryo kutse eyangaleka iwayowa iwabirilhuhirira kinyamubiri, omwa muthima, kutse nibya bunyakirimu? Wangabana wuthi omuhwa n’akaghalha k’eriyiyinia n’eribana etseme?

‘EBYALHA BYA YEHOVA SIBYETHAKUHIHA WUTHI BYANGA THALHUKA ERILHAMYA’

5. (a) Hamabanika ebitsibu, ithwangana kolha kyahi, aliwe ambi ithw’ibukaki? (b) Thukendi kania okuki?

5 Soma Zefania 3:16, 17. Omwakanya k’eribikyako busana n’eryubaha kutse erihwa mani, ekikalinganisibawa n’erileka ebyalha byethu eryolhoba, Thatha wethu Yehova oyuthutsomene, akathukokaya athi ‘thuhire erihangya-hangya lyethu lyosi okw’iyo.’ (1 Pet. 5:7) Ithwangana ghanirya okwa kya Nyamuhanga abwira Abaisraeli athi ebyalha biwe by’amaaka ‘sibikuhi okw’ilhamya’ abaghombe biwe bathaleghulha. (Isa. 59:1) Thukendi kania okwa by’erileberyako bisathu eby’eriswekya ebiri omwa Biblia ebikakanganaya eriyisunza lya Yehova n’obuthoki bwiwe obw’erighumya abandu biwe erikolha erisonda liwe nomuhangabya nga hali ebitsibu ebikalire kutsibu. Lhangira ngoku eby’erileberyako ebi byanga kuhimba.

6, 7. Abaisraeli erikinda Abaameleki kikathweghesayaki?

6 Abaisraeli babere banabirilhusibwa omwa bukobe bwe Misiri omwa nzira y’ekithiko-thiko, Abaameleki mubasyalhwa nabu. Omw’ikwama obusondoli bwa Musa, omwa buthubaha, Yosua mwasondolha Abaisraeli omwa malhwa. Ekyo kine mukolhwa, Musa mwaghenda na Haruni na Huri okwa kathwe akabya hakuhi aha bangathoka erilhangirira abakalhwa. Mbwino abalhume basathu aba babya ibakathibitha bakasagha amalhwa? Eyihi nahake!

7 Musa mwabya iniane muyira eky’akakolha erikwamana n’emitheghekere y’amalhwa kyamaleka Abaisraeli ibasingura. Musa mwalhangira athi akabya inianasumbire ebyalha biwe n’omutso wa Nyamuhanga w’okwenene erisamalira elhubulha. Musa iniakabya amabya inianakolire ekyo, Yehova iniakasikaya ebyalha by’Abaisraeli erisinga Abaameleki. Aliwe, ebyalha bya Musa ibikabya byamalithoha neryo akabithoya, Abaameleki ibakatsuka erisinga. Babere balhangira eki, Haruni na Huri mubathwamu ‘erimya eribwe n’erihiralyo ahisi oku Musa, nayu mwikalha kulyo. Neryo Haruni na Huri mubaleghekerera amaboko wiwe, omughuma okwa lhuhandi lhughuma, n’owundi okwa lhundi lhuhandi; n’ebyalha biwe mubyasika erihika okw’irenga ly’eryuba.’ Kwenene, ebyalha bya Nyamuhanga eby’amaaka mubyathokesya Abaisraeli erisinga amalhwa.—Eri. 17:8-13.

8. (a) Ni kyahi ekya Asa akolha Abaetiopia bakanza erilhwa n’ekihanda kye Yuda? (b) Thwanga gherererya thuthi emibere eya Asa ayiketheramu Nyamuhanga?

8 Kandi Yehova mwanakangania ngoku ebyalha biwe sibikuhi omwa buthuku bw’Omwami Asa. E Biblia yikakanaya okwa syonyuhi nene. Aliriryo olhwabya mw’abasirikali banene lhw’olhwa Zera Omuetiopia. Abya awithe abasirikali 1,000,000 abasi amalhwa. Abaetiopia babya banene okwa basirikali ba Asa hakuhi mirundi ibiri. Ekyo kyanganalekire Asa iniayibulha-bulha n’eryubaha n’erileka ebyalha biwe ibyolhoba neryo ikyaleka iniasingwa. Aliwe Asa mwalhua inialhangira athi akayikethera Yehova erimuha obuwathikya. Erithasamalira amahe ayo, iwangana lhangira nga sikyanga thokekana erisinga Abaetiopia, aliwe “oku Nyamuhanga emyatsi yosi yikathokekana.” (Mt. 19:26) Nyamuhanga mwakangania obuthoki bwiwe bunene neryo “mwithira Abaetiopia embere sya Asa,” oyuwabya “akwamire ndeke Omwami Mukulhu okwa biro byosi biwe.”—2 Emy. 14:8-13; 1 Bam. 15:14.

9. (a) Ni kyahi ekyaleka Nehemia iniathalemwa erithasyahimba esyombimbo sye Yerusalemu? (b) Nyamuhanga mwasubirya athi erisaba lya Nehemia?

9 Thalengekania Nehemia nga mwayowa athi akahika e Yerusalemu. Hakuhi omuyi abya isyakiwithe obutheya, kandi na bayuda babya ibabirihwa mani kutsibu. Emihayo y’abahakani muyaleka ebyalha by’Abayuda ibyalembera, nuku baleke erithasyasubya esyombimbo sye Yerusalemu. Mbwino Nehemia nayu mwanalighira emibere eyi eryolhobya ebyalha biwe nerihwa mani? Eyihi! Nga Musa, Asa, n’abandi baghombe ba Yehova abathaleghulha, Nehemia abya iniabir’igha eriyikethera Yehova omwa musabe. Ekyo ky’anabya akolire n’okwa buthuku obu. Omwa mibere eyangabya imuyalhangirika nga yikalire kutsibu okwa Bayuda, Yehova mwasubirya omusabe wa Nehemia ow’eriyithagha obuwathikya. Nyamuhanga mwakolesya ‘obuthoki bwiwe bunene n’ebyalha biwe by’amaaka’ erisikya ebyalha by’Abayuda ebyabya ibirimwolhoba. (Soma Nehemia 1:10; 2:17-20; 6:9.) Wun’ikirirye ngoku Yehova akakolesaya ‘obuthoki bwiwe bunene n’ebyalha biwe by’amaaka’ erighumya abaghombe biwe munabwire?

YEHOVA AKENDI SIKYA EBYALHA BYAWU

10, 11. (a) Ni byahi ebya Sitani akakolesaya akanza eryolhobya ebyalha byethu? (b) Ni byahi ebya Yehova akakolesaya erithughumya n’erithuha amaaka? (c) Wabirighasirwa wuthi omw’ikangiriribwa n’erithendekwa ly’ekiteokrasi?

10 Thutholere ithwakiminya ngoku Sitani akendi lholha embere erianza erimania emibiiri yethu y’Ekikristayo. Akayilhabaya omwa mabehi n’emihayo y’esyogavumente, abakulhu b’amadini, n’abakayisamambulha okw’ikirirya. Ekilhubirirwa kiwe ni kyahi? Akanza ebyalha byethu byolhobe nuku thulemawa erithulhughania engulhu yuwene y’Obwami. Aliwe Yehova angana thoka kandi anayitheghekire erithughumya omwa mulimu wiwe abuyirire. (1 Emy. 29:12) Ni kikulhu eriyikethera omulimu oyo nuku thwang’imanira ekitsibu kyosi-kyosi ekyanga thuhikako erilhua oku Sitani n’ekihugho kiwe kibi. (Esy. 18:39; 1 Kor. 10:13) Kandi thukasima kundi thunawithe Ekinywe kya Nyamuhanga ekya sondolibawa n’omulimu abuyirire. Thalengekania n’okwa byalya by’obunyakirimu ebiseghemere okwa Biblia ebya thukabana obuli kwezi. Ebinywe ebiri omu Zekaria 8:9, 13 (soma) bya bughawa omughulhu ehekalu ye Yerusalemu yabya iyine muthasyahimbwa, kandi nethu ebinywe ebyo bikathuhambako.

11 Kandi thukathasyabana amani omw’ikangiriribwa na Nyamuhanga okwa mihindano yethu emike-mike n’eminene-minene, n’omwa syosukuru esy’ekiteokrasi. Erithendekwa eryo lyangana thuwathikya eribya n’omuhwa owuwene, eribya n’ebilhubirirwa by’obunyakirimu, n’eriberererya emibiiri yethu mingyi ey’Ekikrisitayo. (Esy. 119:32) Wukanalindirira n’engumbu nene eribana amani omw’ikangiriribwa eri?

12. Ni byahi ebya thutholere ithwakolha nuku thubye ithunaghumire bunyakirimu?

12 Yehova mwawathikya Abaisraeli erikinda Abaameleki n’Abaetiopia, kandi mwaha Nehemia n’ab’okw’iyo b’amaaka aw’erighunza omubiiri w’obuhimbe. Kuthya nethu, Nyamuhanga akendi thuha amaaka w’erimanira erihakanisibwa, abandu erithendi hulikirira, n’amaghaniryo nuku thukole omubiiri wethu ow’erithulira. (1 Pet. 5:10) Si bugha indi Yehova akendi thukolera ekithiko-thiko. Aliwe, thutholere ithwakolha owethu. Ekyo mwamuli erisoma Ekinywe kya Nyamuhanga buli kiro, erithegheka n’erighenda okwa mihindano obuli yenga, erilisya obulengekania n’omuthima wethu omw’iyeghesya n’omw’ikolha eriramya ly’eka, n’eriyikethera Yehova mughulhu wosi omw’imusaba. Kisi isithwalighira ebindi bindu bikayitsungira omwa syondegheka esya Yehova akakolesaya erithughumya n’erithuhira mw’amani. Wamalhangira ebyalha byawu ibyabiryolhoba omwa nzira nguma y’okw’esi, ambi iwasaba Nyamuhanga y’obuwathikya. Neryo iwukendi lhangira ngoku ‘Nyamuhanga akakolha omw’isi wawu’ nuku wanga ‘ligha n’erikolha ebikamutsemesaya.” (Fil. 2:13) Aliwe ibbwa nawu ni kyahi ekya wanga kolha erisikya ebyalha by’abandi?

SIKAYA EBYALHA EBYANGA LEMBERA

13, 14. (a) Mughalha wethu mwaghumibwa athi omughulhu mukali wiwe aholha? (b) Thwanga ghumya abandi omwa nzira syahi?

13 Yehova akathuha olhughanda lhw’abalikyethu omwa kihugho kyosi olhw’abaramya abatsomene abanga thuhira mw’amani. Wibuke ngoku omukwenda Paulo mwahandika athi: “Musikaye ebyalha byolho-byolho n’amarwe awakathithimana! Mubye mukakwama enzira eyithunganene.” (Ebr. 12:12, 13) Abangyi omwa kighonye ky’erimbere mubaghumibwa bunyakirimu omwa mibere ng’eyo. Kwa bine bithya na munabwire. Mughalha wethu mughuma abere abiriholerwa mukali wiwe n’eribana ebindi bitsibu ebikalire, mwabugha athi: “Mun’igha ngoku siwanga yisombolera ekitsibu ekitholere ikyakuhikako, kutse endambi eya kitholere ikyasiramu, kutse emirundi eya kyangaberamu. Erisaba n’eriyeghesya byabiribya ng’ekyambalho ekyangaleka ingathathobera omwa ngetse. Kandi obuwathikya obwa ngathunga omwa balikyethu bwabirinyihumukania kutsibu. Nabirithoka erilhangira omughaso owali omw’ibya n’engolangana eyuwene na Yehova ebitsibu bithe byabya.”

Obuli mundu omwa kithunga angana himba abandi (Lebaya enungu 14)

14 Ng’enzira y’erimuwathikya, Haruni na Huri mubahambirira ebyalha bya Musa omwa buthuku bw’amalhwa. Nethu, thwangana sondekania esyonzira esy’eriwathikiryamu ndeke abandi. Eriwathikya bahi? Abanemurwanisya ebitsibu by’erikekelhuha, amalhwere, erihakanisibwa omwa maka wabu, abali omwa mbwera, kutse ababiriholerwa. Kandi thwangana ghumya n’abalere abakabana akahathikano ak’erikolha ebithuwene kutse erisondya “eribya ndeke” omwa kihugho kibi kino, mbulha ni sondekanialyo omwa kisomo ky’amenge, omwa by’esyosente kutse omubiiri owuwene. (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14) Sondekanaya esyonzira esy’erikanganiryamu ngoku kwenene wutsomene abandi okwa Kingdom Hall, omw’ithulira, mukatsangira haghuma okw’irya, kutse wukakanirania nabu okwa simu.

15. Ebinywe ebikahimba byangahamba bithi okwa Bakristayo balikyethu?

15 Asa abere abirisingura kutsibu, omuminyereri Azaria mwaghumya Asa n’abandu biwe omwa binywe bino: “Nikwa inywe mubye n’amaaka, muyisighe; kusangwa omubiiri wenyu asyahembwa.” (2 Emy. 15:7) Eki mukyaleka Asa iniakolha esyombinduka nyingyi erithoka erithasyasubya eriramya ly’okwenene. Kuthya nawu, ebinywe byawu ebikahimba byangana hamba kutsibu okwa bandi. Omwa nzira eyi, iwangana bawathikya erithasyongera erikolera Yehova ya kutsibu. (Emi. 15:23) Kandi n’okwa mihindano erisumba ebyalha n’eriha eky’erisubirya ekikahimba, kyangana hamba okwa bandi kwa kutsibu.

16. Nga Nehemia, abasyakulhu banga sikya bathi ebyalha bye bali omwa kithunga? Thaha eby’erileberyako ngoku balikyethu babirikuwathikya.

16 Omwa buwathikya bwa Yehova, Nehemia n’ababya haghuma nayu mubasikya ebyalha byabu erikolha omubiiri. Mubaghunza olhuhimbo lhwe Yerusalemu omwa biro 52 bisa! (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemia mwathakolha ow’erilebererya obuhimbe lisa. Nayu iyuwene-wene abya inianemusangira omw’ihimba esyombimbo sye Yerusalemu. (Neh. 5:16) Kuthya, abasyakulhu bangyi ab’ekithunga babirithoka erigherererya Nehemia omw’iwathikya okwa buhimbe bw’amanyumba aw’ekiteokrasi kutse omw’iyonza n’erisugha Ebisenge byabu eby’Obwami. Kandi omw’ikolha n’abandi bathuliri omw’ithulira n’eribya ibanemubungira balikyethu, bakabya ibakasikaya ebyalha ebithe n’amaaka eby’abo abawithe amaghaniryo omwa muthima.—Soma Isaya 35:3, 4.

“SIWULEKE EBYALHA BYAWU BIKOLHOBA”

17, 18. Omughulhu thukabana ebitsibu kutse amaghaniryo, ambi ithwabya ithunakakasirya kyahi?

17 Erikolha haghuma n’abalikyethu kikaletha obughuma. Kandi kikaleka ithwathunga abanywani babuya kandi kikaleka ithwe bosi haghuma ithwongera eriyikethera emighisa ey’Obwami bwa Nyamuhanga. Thukabya thukasikya ebyalha by’abandi, thukabya ithukabawathikaya erirwanisya ebikaghunza amani n’erileka ibabya ibane n’amalengekania awuwene n’amaha busana n’obuthuku obukasa. Eryongera okw’ekyo, erikolera abandi b’ekyo kikathuwathikaya eribya ithunahirire amalengekania w’okwa by’obunyakirimu n’eribya ithunalhangire ebya Nyamuhanga athutheghekere. Omwa kwenene, nethu kikasikaya ebyalha byethu.

18 Erilhangira ngoku Yehova abirighenda akasighika n’eritheya abaghombe biwe abathaleghulha abakera kitholere munabwire ikyahimba erikirirya lyethu n’eriyikethera omw’iyo. Neryo omughulhu wukabana ebitsibu, ‘isiwaleka ebyalha byawu bikolhoba’! Aliwe, hikira Yehova y’omw’imusaba, n’erilighira ebyalha biwe by’amaaka erikughumya n’erikulholya okwa mighisa y’Obwami.—Esy. 73:23, 24.