Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Yehova Akasondolha Abandu Biwe

Yehova Akasondolha Abandu Biwe

“Omwami Mukulhu asyakusondolha emighulhu yosi.”ISAYA 58:11.

ESYONYIMBO: 152, 22

1, 2. (a) Abema ba Yehova ni ba mbaghane bathi okwa wandi madini? (b) Omo mwatsi ono n’owakakwamako thukend’igha okuki?

MUGHULHU mungyi abandi bakabulhaya Abema ba Yehova bathi, “Mukulhu wenyu nindi?” Kundi amadini mangyi akabya inianawithe omulhume kutse omukali oyukathwalhawa mwa mukulhu wabu, kikabaswekaya thukababwira thuthi ithwe sithuwithe omundu oyo thukathwalha mwa mukulhu wethu. Aliriryo, ithwe thukayisyetha eribugha thuthi Omusondoli wethu si mundu oyuthahikene. Aliwe thuthi, Omusondoli wethu ni Yesu Kristo! Kandi akaghendera okwa busondoli bwa Thatha wiwe Yehova.Matayo 23:10.

2 Munabwire okwa kihugho, hane akathunga k’abalhume, akakahulhwawamo “omughombe oyutheleghulha n’ow’amenge,” akakasondolha abandu ba Nyamuhanga munabwire. (Matayo 24:45) Aliwe thukaminya thuthi ngoku Yehova yukathusondolha erilhabira omu Mughalha wiwe? Thukendi lebya esyonzumwa isathu esikaleka ithwakakasya ekyo. Kandi nomwakine indi Yehova athulha iniane mukolesya abandu erisondolha abandu biwe, thukendi lhangira ndeke-ndeke ngoku eritsuka kera Yehova ya Musondoli w’abandu biwe.Isaya 58:11.

OMULIMU ABUYIRIRE INIAKABAWATHIKAYA

3. Ni kyahi ekya wathikaya Musa erisondolha Abaisraeli?

3 Omulimu abuyirire w’abya akawathikya abimaniri ba Nyamuhanga. Nyamuhanga mwasombolha Musa eribya musondoli w’Abaisraeli. Ni kyahi ekya muwathikaya erithoka olhukwamirwa olhulithohire olhu? Yehova mwaha Musa ‘y’omulimu abuyirire wiwe.’ (Soma Isaya 63:11-14.) Neryo kwesi Yehova yuwabya akasondolha abandu biwe, kundi omulimu wiwe w’abya akawathikya Musa.

4. Ni kyahi ekya kanganaya ngoku Musa abya kw’omulimu wa Nyamuhanga? (Lebaya ekisasani ekiri okw’itsuka.)

4 Abandu mubanalhangira kwenene Musa kw’ali kw’omulimu wa Nyamuhanga? Ndeke-ndeke! Omulimu abuyirire wa Yehova mwaha Musa y’obuthoki bw’erikolha ebithiko-thiko n’eriminyikalya erina lya Nyamuhanga oku Farao, omuthabali w’amaaka omwa Misiri. (Eriluayo 7:1-3) Kandi omulimu abuyirire mwawathikya Musa eribya musondoli w’olhwanzo n’oyukaghumisirizaya. Abya wa mbaghane kutsibu okwa basondoli b’ebindi bihanda ababya batsurumi abathatsomene wundi mundu! (Eriluayo 5:2, 6-9) Ekyo kikakanganaya ndeke-ndeke ngoku Yehova abya iniabirisombolha Musa eribya musondoli w’abandu biwe.

5. Ni bandi bahi abo Yehova aha omulimu wiwe abuyirire erisondolha abandu biwe?

5 Ni bandi bahi abo Yehova aha omulimu wiwe abuyirire erisondolha abandu biwe? E Biblia yikabugha yithi: “Yosua mughalha wa Nuni abya oswire n’ekirimu ky’amenge.” (Eryibuka Ebihano 34:9) “Omulimu w’Omwami Mukulhu mwahika oku Gideoni.” (Abatsweri 6:34) Kandi “omulimu w’Omwami Mukulhu mwahika oku Dawudi.” (1 Samweli 16:13) Abalhume bosi abo ibakasaba erihembwa omulimu abuyirire wa Nyamuhanga eribathokesya erikolha ebya bathe banga thoka erikolha ahabwabu. (Yosua 11:16, 17; Abatsweri 7:7, 22; 1 Samweli 17:37, 50) Ekyo kikakanganaya ngoku Yehova yuwabya akabaha obuthoki bw’erikolha ebindu ebikaswekaya, neryo iyutholere eripipwa.

Abaisraeli ibakabya bam’owa Musa, Yosua, Gideoni, na Dawudi, Yehova iyo bakabya ibamaghondera ng’Omusondoli wabu

6. Busana naki Nyamuhanga mwanza abandu biwe basikaye ababya bakabasondolha?

6 Abaisraeli babya batholere ibakolhaki bakalhangira kwenene Yosua, Gideoni, na Dawudi ibali kw’omulimu abuyirire wa Yehova? Babya batholere ibabasikya. Abandu babere bakathonga Musa, Yehova mwabulya athi: ‘Kw’abandu aba basyanyipona mighulhu yingahi?’ (Emiganzo 14:2, 11) Ahathe erithika-thika, Yehova mwasombolha abandu abo erisondolha abandu biwe. Abandu ibakabya bamakwama obusondoli bwabu, ibakabya ibakakwama obusondoli bwa Yehova.

ABAMALAIKA IBAKABAWATHIKAYA

7. Abamalaika mubawathikya bathi Musa?

7 Abamalaika babya bakawathikya abimaniri ba Nyamuhanga. (Soma Abaebrania 1:7, 14.) Nyamuhanga mwakolesya abamalaika erisondolha Musa. Eky’erimbere, omulaika “mwamubuthukirako omwa kisaka ky’emisaki-saki” n’erimuha olhukwamirwa lhw’erilhusya Abaisraeli b’omwa bukobe n’eribasondolha. (Emibiri 7:35) Ekyakabiri, Nyamuhanga mwakolesya omulaika eriha Musa y’Emighambo y’erisondolha Abaisraeli. (Abanya Galatia 3:19) Ekyakasathu, Yehova mwamubwira athi: “Wusondole abandu b’aho nabirikubwira. Lebaya,omulaika waghe akendighenda embere syawu.” (Eriluayo 32:34) E Biblia siyiribugha yithi Abaisraeli mubalhangira omulaika akakolha ebiri omwa mulhondo oyu. Aliwe erikwamana n’emibere Musa abya akasondolera mw’Abaisraeli, mukyalhangirika ndeke-ndeke abamalaika ku bakamuwathikaya.

8. Abamalaika mubawathikya bathi Yosua na Hezekia?

8 Ni bandi bahi abawathikibawa n’abamalaika? E Biblia yikabugha yithi “omunya mwami w’emilhondo y’Omwami Mukulhu,” ni bugha ambu omulaika, mwawathikya Yosua erikinda Abanya Kanana. (Yosua 5:13-15; 6:2, 21) N’enyuma w’aho omughulhu Omwami Hezekia abya akasondolha abandu ba Nyamuhanga, Abasuria mubabambira e Yerusalemu busana n’eriheryayo. Omwa kiro, “Omulaika w’Omwami Mukulhu mwahulhuka, mwithira omwa kilhaliriro ky’Asuria abandu 185,000.”2 Abami 19:35.

9. Nomwakine indi abo Nyamuhanga abya akakolesya erisondolha abandu biwe sibabya bahikene, Abaisraeli babya batholere ibakolhaki?

9 Abamalaika bahikene. Aliwe abandu abo babya bakawathikya sibabya abahikene. Ng’eky’erileberyako, Musa mwanalemwa erisikya Yehova. (Emiganzo 20:12) Yosua mwathasaba Nyamuhanga y’obusondoli omughulhu Abagibeoni banza akole nabu endaghane. (Yosua 9:14, 15) Na Hezekia, mwanasa mw’emiyiheko. (2 Emyatsi y’Emigulu 32:25, 26) Nomwakine indi abalhume aba sibabya bahikene, Abaisraeli babya batholere ibaghendera okwa busondoli bwabu. Abaisraeli ibakalhangira ndeke-ndeke ngoku Yehova akakolesaya abamalaika erisighika abalhume aba. Omwa kwenene, Yehova abya iyukasondolha abandu biwe.

EKINYWE KYA NYAMUANGA MUKYABASONDOLHA

10. Musa mwasondolhwa athi n’Emighambo ya Nyamuhanga?

10 Ekinywe kya Nyamuhanga mukyasondolha abimaniri biwe. E Biblia yik’ahulha Emighambo eyahebawa Abaisraeli mwa “Mighambo ya Musa.” (1 Abami 2:3) Aliwe e Biblia yikakanganaya ndeke-ndeke ngoku Yehova yuwaha Abaisraeli b’Emighambo. Na Musa nayu iniakaghendera kuyo. (2 Emyatsi y’Emigulu 34:14) Ng’eky’erileberyako, Yehova abere abirimuha obusondoli obuhambire okw’ihimba ehema y’erihindanamo, “Musa mwakolha athya ng’ebyosi ebya Omwami Mukulhu amuhana.”Eriluayo 40:1-16.

11, 12. (a) Yosua n’abami be Israeli mubayithaghisibwa erikolhaki? (b) Ekinywe kya Nyamuhanga mukyawathikya kithi abalhume ababya bakasondolha kera?

11 Yosua mwanathunga ebitsweka by’okwa Kinywe kya Nyamuhanga omughulhu abya musondoli, kandi Yehova mwamubwira athi: “Wasyaghaniryakyo omwa musibo n’omwa kiro, iwabana erikwamirira ebyosi ebisakire mukyo.” (Yosua 1:8) Enyuma waho abami abathabalha abandu ba Nyamuhanga babya batholere ibasoma Emighambo obuli kiro, ibahandikayo nuku bayithungire eyabu, n’erikwama ndeke “ebinywe byosi by’ekihano eki n’Emighambo eyi ndeke-ndeke erikolhabyo.”Soma Eryibuka Ebihano 17:18-20.

12 Ekinywe kya Nyamuhanga mukyasondolha kithi abalhume ababya bakasondolha? Thalengekania oku Mwami Yosia. Emighambo ya Musa yabere yabanika, omuhandiki wa Yosia mwamusomerayo. * (Lebaya omwatsi ahikwa.) “Omwami abere abiriowa ebinywe by’ekitabu ky’Emighambo, mwasathangya esyongyimba siwe.” Ekinywe kya Nyamuhanga mukyahira omu Yosia mw’omuhwa w’erithulhanga esyosanamu syosi sy’omo kihugho ekyo n’erithegheka obugheni bunene kutsibu obw’ekiro ky’Erikyuruka. (2 Abami 22:11; 23:1-23) Kundi Yosia n’abandi basondoli bathaleghulha mubaghendera okwa Kinywe kya Nyamuhanga, mubaligha erikolha esyombinduka omwa busondoli obwa bakaha abandu ba Nyamuhanga. Esyombinduka esyo musyaleka abandu ibowa Nyamuhanga.

13. Abasondoli b’abandu ba Nyamuhanga babya bathi ba mbaghane okwa b’ebindi bihanda?

13 Abasondoli b’ebindi bihanda ibakaghendera okwa menge w’abandu. Ng’eky’erileberyako, abasondoli b’Abanya Kanana n’abandu babu ibakakolha eby’esyonye kutsibu, ng’erikolha emyatsi y’engyingo n’abawubuthenwe nabu, omukali n’omukali kutse omulhume n’omulhume, okwa bisoro, erihonga abaana, n’eriramya esyosanamu. (Abalawi 18:6, 21-25) N’abasondoli be Babeli ne Misiri sibabya bawithe ebihano by’obuyonzo ng’eby’abandu ba Nyamuhanga. (Emiganzo 19:13) Aliwe abandu ba Nyamuhanga ibo ibakabya ibanemulhangira abasondoli babu bakabahabulha eribya bayonzo kinyamubiri, n’omw’iramya, n’eriyihighulha okw’iyikinia omwa by’obusingiri. Kikalhangirika kwenene ku ni Yehova oyuwabya akabasondolha.

14. Ni kyahi ekyabya kikaleka Yehova iniasuyira abaghuma b’okwa basondoli b’abandu biwe?

14 Sib’abosi abasondolha Abaisraeli indi mubaghendera okwa busondoli bwa Nyamuhanga. Abasondoli abalemawa erikangania obuthaleghulha abo ibakaghana obusondoli bw’omulimu wiwe, obw’abamalaika biwe, n’ebiri omwa Kinywe kiwe. Abandi, Yehova iniakabasuyira kutse iniasubya omwa mwanya wabo mw’abandi. (1 Samweli 13:13, 14) Enyuma waho, Yehova mwasombolha oyukendibya musondoli oyuhikene.

YEHOVA AKASOMBOLHA OMUSONDOLI OYUHIKENE

15. (a) Abaminyereri mubakangania bathi omusondoli oyuhikene kw’anemwasa? (b) Omusondoli oyuhikene oyo abya ini ndi?

15 Habw’esyongumi sy’emyaka, Yehova abya iniabiriyilhagha ngoku akendi syasombolha omusondoli oyuhikene busana n’abandu biwe. Ng’eky’erileberyako, Musa mwabwira Abaisraeli athi: “Omwami Mukulhu Nyamuhanga wenyu asyakuhanganirya omuminyereri omo kathi-kathi k’abandu benyu. Mwasyowa oyo.” (Eryibuka Ebihano 18:15) Isaya mwabugha athi omundu oyo akendisyabya “musondoli” kandi ‘mukulhu.’ (Isaya 55:4) Na Danieli mwahandika oku Masiya oyuwangabere “Munya-mwami” kutse Omusondoli. (Danieli 9:25) Erighunzerera, na Yesu Kristo mwayibughira athi, iyo ya “Musondoli” w’abandu ba Nyamuhanga. (Soma Matayo 23:10.) Abigha ba Yesu mubathwamu erimukwama ahathe erikakwa, kandi ibanalighire ndeke ngoku ya musombolhwa wa Yehova. (Yoane 6:68, 69) Ni kyahi ekyaleka ibaligha ngoku Yesu Kristo ya Yehova abirisombolha eribya musondoli w’abandu biwe?

Yehova mwasombolha Yesu eribya musondoli oyuhikene

16. Ni kyahi ekya kanganaya ngoku omulimu abuyirire w’aha Yesu y’obuthoki?

16 Omulimu abuyirire mwaha Yesu y’obuthoki. Yesu abere akabatizibwa, Yoane mwalhangira ‘olhubulha lhukakyungukalha n’omulimu akamwandaghalirako ng’akalikuku.’ Neryo-neryo, “omulimu mwamulholya omo mbwarara.” (Mariko 1:10-12) Yesu iniane mukolha omubiiri wiwe w’okwa kihugho, omulimu abuyirire wa Nyamuhanga mwamuha obuthoki bw’erikangirirya n’erikolha ebithiko-thiko. (Emibiri 10:38) Kandi omulimu mwawathikya Yesu erithoka erikangania emibere ng’olhwanzo, obutseme, n’erikirirya erighumire. (Yoane 15:9; Abaebrania 12:2) Sihali wundi musondoli oyuwalhangirika kw’obuthoki ng’obo busana n’omulimu abuyirire. Ekyo kwesi mukyakangania ndeke-ndeke ngoku Yehova abya iniabirimusombolha eribya Musondoli.

Abamalaika mubawathikya bathi Yesu abiribatizibwa? (Lebaya enungu 17)

17. Abamalaika mubawathikya bathi Yesu?

17 Abamalaika mubawathikya Yesu. Yesu abere abiribatizibwa, “abamalaika mubasa” n’erimuwathikya. (Matayo 4:11) Obuthuku bw’eriholha liwe bwabere bukayahika, “omulaika oyukalhua elhubulha mwamubuthukirako, amamuha amaaka.” (Luka 22:43) Yesu abya inianayikethere ngoku Yehova akendi muthumira abamalaika amabayithagha.Matayo 26:53.

18, 19. Ekinywe kya Nyamuhanga mukyasondolha kithi engebe ya Yesu n’erikangirirya liwe?

18 Ekinywe kya Nyamuhanga mukyasondolha Yesu. Eritsuka okwa nzuko y’omubiiri wiwe erihika okwa lhuholho lhwiwe, Yesu mwalighira Amasako erimusondolha. Nibya n’okwa ndambi y’erilekulha liwe, mwabugha ebikabereraya emyatsi y’obuminyereri obuhambire oku Masiya. (Matayo 4:4; 27:46; Luka 23:46) Aliwe abakulhu b’amadini omwa buthuku obo si babya nga Yesu. Ibakathwamu erigheghena ebiri omwa Kinywe kya Nyamuhanga byamabya isibithalighirana n’esyongangirirya syabu. Yesu mwabugha ebya Kinywe kya Nyamuhanga kikababughako athi: “Abandu aba bakanyisikaya omwa minywe yabu, nikwa emithima yabu yiri haali okw’ingye. Nikwa bakanyiramaya buyira, kusangwa bakangiriraya amahano w’abandu nga ni mahamulho wa Nyamuhanga.” (Matayo 15:7-9) Yehova abya isyanga sombolha abandu abathekwama Ekinywe kiwe erisondolha abandu biwe.

19 Kandi Yesu iniakakolesaya Ekinywe kya Nyamuhanga akakangirirya abandi. Abakulhu b’amadini banabya bamamubulya eby’erimulengako, isyalikolesaya amenge wiwe n’eby’asi akabasubirya. Omwakanya k’ekyo, iniakakolesaya Amasako akakangirirya. (Matayo 22:33-40) N’ekindi, Yesu angan’anzire eriyihamya embere sy’abandu omw’ibakanirya okwa ngebe yiwe y’elhubulha kutse nga byabya bithi bakahangika ekyanya n’ebyosi ebirimo. Aliwe kundi abya anzire Ekinywe kya Nyamuhanga, iniakabwira abandi ebirimukyo, kandi “mwalibulha amalengekania wabu eriminya Amasako.”Luka 24:32, 45.

20. (a) Yesu mwasikya athi Yehova? (b) Habya mbaghaneki ahakathi-kathi ka Yesu na Herode Agripa I?

20 Nomwakine indi Yesu mwalhangira ngoku erikangirirya liwe likaswekaya abangyi, aliwe olhukengerwa iniakalhusubuliraya Oyuwamukangiriraya, Yehova. (Luka 4:22) Omulhume w’ebindu abere akanza erisikya Yesu omw’imw’ahulha athi “Mukangirirya Mubuya,” omw’iyikehya, Yesu mwasubirya athi: “Busana naki wukany’ahulha mo mubuya kwehi? Sihali mubuya, nina Nyamuhanga iyuwene.” (Mariko 10:17, 18) Aliwe habere halhaba myaka nga munani, Herode Agripa I mwabya muthabali we Yudea. Omwa kitsumbi kiwe ekyo, iyo mwathabya nga Yesu! Kiro kighuma iniabirihindana n’abandu biwe, Herode mwambalha olhukimba olhukangire olhw’obughuli bunene. Abandu babere bamulhangira n’eriowa akabugha, mub’utha obwogho bathi: “Ni mulenge wa Nyamuhanga, si mulenge w’omundu.” Herode abya anzire eripipwa. Neryo mumwalhuaki? “Neryo-neryo, omulaika w’Omukama mwaswirya Herode kusangwa mwathaha Nyamuhanga y’olhukengerwa. Neryo mwalibwa.” (Emibiri 12:21-23) Ekyo kikalhua ikyakangania ngoku Yehova abya isyathasombolha Herode eribya musondoli. Aliwe, oku Yesu mukyalhangirika ngoku Nyamuhanga abirimusombolha, kandi mughulhu wosi Yesu iniakaha Yehova y’olhukengerwa ng’Omusondoli Mukulhu w’abandu Biwe.

21. Thukendi syakania okuki omo mwatsi owakakwamako?

21 Yehova syakolha Yesu mwa musondoli habw’emyaka mike buyira. Yesu abere abirilhubuka, mwabwira abigha biwe athi: “Ehamuli yosi nabirihebwayo omwa lhubulha n’omo kihugho.” Neryo am’ongerako athi: “Kandi mwibuke! Ingye kw’indi haghuma nenyu ebiro byosi erihika okw’ihwererera ly’emighulhu.” (Matayo 28:18-20) Aliriryo ibbwa, Yesu angasondolha athi abandu ba Nyamuhanga iniane elhubulha kandi nibya ini mulimu, oyuthelhangirawa? Yehova angakolesirye bahi erimanira Yesu okwa kihugho? Kandi n’Abakristayo nabu banga minyire bathi abo Nyamuhanga abiriha olhukwamirwa lhw’erisondolha? Omwatsi owakakwamako akendi syasubirya okwa bibulyo ebyo.

^ enu. 12 Ebi byanganabya iby’ebya Musa ahandika iyuwene-wene.