Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

OMWATSI W’OKWA KIDIPA | BUSANA NAKI YESU MWAGHALHWA N’ERIHOLHA?

Kwenene Mukyanabya?

Kwenene Mukyanabya?

Omo mwaka owa 33 E.K., Yesu we Nazareti mw’ithibwa. Mubamuhangirira ambu ni mughobya, bamamuswirya kutsibu, n’erimukongomerera okwa muthi. Mwaholha iniabirinuba kutsibu. Aliwe Nyamuhanga mwamulhubukya, kandi habere hakya biro 40, Yesu mwahethukira elhubulha.

Omwatsi oyu thukabanagho omwa bitabu bbini eby’Enjiri eby’Amasako w’Ekigiriki, awakanahulhawa mwa Endaghano Embyaka. Mbwino kwenene emyatsi eyo muyanabya? Ekibulyo ekyo kitholere kandi si kyamasatha. Emyatsi eyi yamabya imuyithabya, erikirirya ly’Abakristayo isiriwithe mughaso, n’amaha wabo w’erisyabya omwa Paradiso ini bilhotho buyira. (1 Abanya Korinto 15:14) Aliwe emyatsi eyo kwenene yamabya imuyabya, kwesi abandu ibakendibya ibalindirire omughulhu owuwene, nawu ogho wangana sangiramo. Neryo ebiri omwa bitabu by’Enjiri, nina kwenene kutse ni ngano buyira?

EBIKAKANGANAYA KU NI KWENENE

Erithendibya ng’esyongano buyira, abakasekulhaya emyatsi bakalhangira ndeke-ndeke ebiri omwa bitabu by’Enjiri ini kwenene. Ng’eky’erileberyako muli amena w’emyanya eyinasibwe, eyineho namunabwire. Yikathubwira okwa bandu abanabyaho, kandi n’abakasoma ebya kera bakalighirana n’ekyo.​Luka 3:1, 2, 23.

Yesu nibya anakanibirweko omwa bitabu by’abandu b’ekihugho eby’omwa kighonye ky’erimbere n’ekyakabiri. * Emibere ithirawamo ngoku kiri omwa bitabu by’Enjiri yihambene ndeke n’emibere Abaroma babya bak’ithira mw’abandu omwa buthuku obo. N’ekindi, emyatsi eyabya eyi yihandikire omwa mibere ey’okwenene n’ey’erithendi bisirira​nibya n’erikania okwa bisobyo by’abigha ba Yesu. (Matayo 26:56; Luka 22:24-26; Yoane 18:10, 11) Ebyosi ebi bikakanganaya ndeke-ndeke ngoku abahandika Enjiri mubakolesya okwenene bakahandika ebihambire oku Yesu.

KANDI IBBWA ERILHUBUKA LYA YESU?

Nomwakinasibwe ehosi ngoku Yesu mwabyaho kandi amaholha, abandi ibangana bugha bathi mw’athalhubuka. Nibya n’abakwenda biwe mubanatsuka erithika-thika bakowa ambu abirilhubuka. (Luka 24:11) Erithika-thika lyosi eryo mulyahwa omughulhu ibo n’abandi bigha balholha oku Yesu iniabirilhubuka. Okwa buthuku bughuma, abandu nga 500 mubanamulholhako iniabirilhubuka.​1 Abanya Korinto 15:6.

Abigha ba Yesu mubathulhughania buthubaha erilhubuka liwe okwa bandu abosi nibya n’okwa bamw’itha, nomwakine indi kyangalekire ibahambwa n’erithibwa. (Emibiri 4:1-3, 10, 19, 20; 5:27-32) Mbwino abigha banganabere n’obuthubaha obwosi obu isibakakasirye Yesu kw’abirilhubuka? Yesu eribya kwenene imwalhubuka, y’enzumwa eyaleka Ekikristayo ikyakanyirira okwa buthuku obo na munabwire.

Emyatsi eyihambire okwa lhuholho lhwa Yesu n’erilhubuka liwe eyiri omwa bitabu by’Enjiri yikalighirana ndeke n’ebihandikire ebya kera. Eribisoma ndeke ikikendi leka iwakakasya ngoku emyatsi eyi muyabya. Kandi erikakasya lyawu lyangana thasyaghuma wukayitheghererya ekyaleka ebyosi ebi ibyabya. Omwatsi ow’akakwamako akendi kania okw’ekyo.

^ enu. 7 Tacitus, oyuwangabya iniabuthawa omwaka owa 55 E.K., mwahandika athi: “Kristo, oyulhuire kw’erina, [Abakristayo], mwaghalhwa kutsibu omwa byalha bya Pontio Pilato omwa buthabali bwa Tiberio.” Yesu akathasyakanibawako na Suetonius (ow’omwa kighonye ky’erimbere); omusomi w’ebya kera Omuyuda, ye Josephus (ow’omwa kighonye ky’erimbere); na Pliny the Younger, omuthabali owe Bitinia (okw’itsuka ly’ekighonye kyakabiri).