Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Muhe Erisikya oko Yutholereryo

Muhe Erisikya oko Yutholereryo

“Okw’oyo wikere oko kithumbi ky’obwami, n’oko Kyana ky’Embuli, habye eripipwa, n’erisikibwa, n’olhukengerwa n’obuthoki, kera na kera.”​—ERIBISULIRWA 5:13.

ESYONYIMBO: 9, 108

1. Busana naki hane abandi bandu abatholere erisikibwa, kandi thukendiminyaki omwa mwatsi ono?

THUKAKANGANAYA thuthi ku thusikirye omundu? Ekyo thukakikolha omw’ikangania ku thumutsomene omwa nzira y’embaghane n’omw’imuha ekitsumbi. Mughulhu mungyi thukasikaya oyuwabirikolha ekyangaleka iniasikibwa kutse abawithe olhukwamirwa kutse ekitsumbi kinene. Omwa mwatsi ono, thukendiminya abo thutholere ithwasikya kandi busana naki.

2, 3. (a) Busana naki Yehova atholere erisikibwa kutsibu? (Lebaya ekisasani ekiri okw’itsuka.) (b) Ekyana ky’Embuli ekikanibweko omwa Eribisulirwa 5:13 nindi, kandi busana naki thutholere ithwamusikya?

2 Eribisulirwa 5:13 hakabugha hathi “Oyowikere oko kithumbi ky’obwami” na “Ekyana ky’Embuli” batholere erisikibwa. “Oyowikere oko kithumbi ky’obwami” ni Yehova. Omwa Eribisulirwa sura 4, ebihangikwa ebiri omwa lhubulha bikathukanganaya enzumwa eyikaleka Yehova, “Oyukakotha kera na kera,” iniabya iniatholere erisikibwa. Bakabugha bathi: “Iwe wutholere eribana olhukengerwa, n’erisikya, n’obuthoki, kusangwa wahangika ebindu byosi, kandi busana n’erisonda lyawu mubyabyaho kandi mubyahangikwa.”​—Eribisulirwa 4:9-11.

3 “Ekyana ky’Embuli” ekiri omwa Eribisulirwa 5:13 ni Yesu Kristo. Thukaminya thuthi? Yesu omughulhu abya okwa kihugho mwahulhwamo, “Ekyana ky’Embuli kya Nyamuhanga oyukalhusaya ebibi by’ekihugho.” (Yoane 1:29) Ni wundi mwami wahi oyuwabiriyihayo eriholera abo akathabalhako? Ahathe erithika-thika eyi ni nzumwa mbuya eyangaleka ithwamusikya. Yesu atholere erisikibwa kundi “ni Mukama w’abakama n’Omwami w’abami.” (Eribisulirwa 17:14; Abanya Roma 6:9) Obundi nawu wukayowa ng’ebihangikwa ebiri omwa lhubulha ebik’imba bithi: “Ekyana ky’Embuli ekyakerawa kitholere, eriangirira obuthoki, n’obutheke, n’amenge, n’amaaka, n’erisikibwa, n’olhukengerwa, n’eripipwa.”​— Eribisulirwa 5:12.

4. Busana naki ni ky’amenge erisikya Yehova na Kristo?

4 Yoane 5:22, 23 hakabugha hathi Yehova abiriyira Kristo mwa mutsweri w’abandu bosi. Eyo ni nzumwa ngulhu eyangaleka ithwasikya Yesu. Kadi thukabya thukakolha ekyo, thukabya ithwamasikya Yehova. Thwamathwamu erisikya Yesu na Thatha wiwe, ithukendi syathunga engebe y’erikotha.​—Soma Esyonyimbo 2:11, 12.

5. Busana naki abandu bosi nabu batholere erisikibwa n’erihebwa ekitsumbi?

5 Nyamuhanga mwahangika abandu “omwa kisosekanio kiwe.” (Enzuko 1:27) Eki kikamanyisaya kithi abandu bangyi bangana thoka eribya n’emibere eyiri ng’eya Nyamuhanga. Ng’eky’erileberyako, abandu banganabya n’olhwanzo, olhukeri, n’erikwira abandi b’obulighe. Kandi abandu bawithe obunyamuthima-thima, ni bugha ambu amaaka w’eriminyerera ekibi n’ekibuya, eky’okwenene n’ekithe ky’okwenene, ekitholere n’ekithatholere. (Abanya Roma 2:14, 15) Abandu bangyi banzire ebindu ebiyonzire kandi ebyuwene n’eryanza eribya ibane buholho n’abandi. Eki sikiri swekaya, kundi Yehova ni Nyamuhanga w’obuholho n’obuyithondeke. Kilhangirikire ndeke-ndeke ngoku abandu abosi mubahangikwa n’amaaka w’eribya ibangana gherererya Yehova. Busana n’eki, nabu thutholere ithwabasikya n’eribaha ekitsumbi.​—Esyonyimbo 8:5.

SIKAYA OMWA NZIRA EYITHOLERE

6, 7. Abema ba Yehova ni bambaghane bathi okwa bandi bandu omw’ikangania erisikya?

6 Thunasi ngoku thutholere ithwasikya abandu bosi, aliwe ikyangana thukalira eriminya nga batholere ibasikibwa bathi kandi okwa lhulengo lhungahi. Kikabya kithya kundi abandu bangyi abathahikene bakahambawako kutsibu bakakwama amalengekania awali omwa kihugho kya Sitani. Abandu banene bakakolha abandi bandu mwa sanamu syabu. Abandu omwakanya k’erisikya n’eriha abandi b’ekitsumbi okwa lhulengo olho Yehova anzire, bakabaha erisikya erilhabirirenie, ibabathwalha ng’esyonyamuhanga. Bakagherereraya emyambalire n’emibere y’abanya politiki n’abakulhu b’amadini, abasathi, abasibwe omwa syofilimu n’abandi bandu abasibwe.

7 Abakristayo b’okwenene ibo banasi ngoku sikitholere erisikya abandu okwa lhulengo olho. Omwa bandu abamathabyaho, Yesu musa yuwathuhiriraho eky’erileberyako ekihikene ekya thutholere ithwagherererya. (1 Petero 2:21) Thunakyasi ngoku “abandu bosi babirikolha ebibi, kandi sibehika oko lhukengerwa lhwa Nyamuhanga.” (Abanya Roma 3:23) Sihali mundu na mughuma oyutholere eriramibwa. Kikaponesaya Yehova thwamaha abandu b’erisikya erithabatholere.

8, 9. (a) Abema ba Yehova bakathwalha bathi abathabali b’egavumente? (b) Si thutholere thuk’owa ebya bathabali mughulhu wahi?

8 Hane abandu abatholere erisikibwa busana n’ekitsumbi kyabu. Ng’eky’erileberyako, thalengekania okwa bathabali b’egavumente n’ebya bakakukolera. Bakaleka ihabya ihane obuholho kandi bakatsomana n’ebiyithawa by’abandu babu. Bakakolha bingyi ebikathughasira. Omukwenda Paulo mwabugha athi thutholere ithwathwalha abathabali aba mwa “b’ehamuli.” Kandi mwabugha athi thutholere ithwasikya ebilhaghiro byabu: “Mulihe abosi b’eminda yabu, omusolho oko yutholere omusolho,” kandi “erisikya okw’oyo wangasikibwa.”​—Abanya Roma 13:1, 7.

9 Ithwe ng’Abema ba Yehova, thukalhangira thuthi thukakanganaya ku thusikirye abathabali. Aliwe obuli kihugho kiwithe mibere yakyo, neryo ebya bathabali banga thuyithaghako aho thuli byanganabya mbaghane okwa by’omwa wundi mwanya. Nomwabine bithya, thukaghondera abathabali bakakolha emibiiri yabu. Aliwe bamabugha bathi thukole ekyanga ponesya Yehova, sithwanga kikolha. Aho thukakenga n’erisikya Yehova kwilhaba abandu.​—Soma 1 Petero 2:13-17.

10. Abaghombe ba Yehova abakera mubathuhiriraho bathi eky’erileberyako ekyuwene?

10 Thwangan’ighira okwa baghombe ba Yehova abakera, abakanganaya ku basikirye egavumente n’abathabali. Yozefu na Maria ni ky’erileberyako ekyuwene. Abaroma babere bakanza eriminya nga ni bandu bangahi abali omwa kihugho kyabu, Yozefu na Maria mubaghenda e Betelehemu eriyahandikirwayo nomwakine indi Maria abya iniakisigha iniabutha. (Luka 2:1-5) N’owundi oyuwasikaya abathabali y’omukwenda Paulo. Omughulhu ahangirirawa, inianakanganirye erisikya mwayithonganirako embere sy’Omwami Herode Agripa n’embere sya Festo, omuthabali we Yudea eyabya omw’isi sy’obuthabali bwe Roma.​—Emibiri 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Busana naki sithuliha abakulhu b’amadini b’erisikya ly’embaghane? (b) Ni kyahi ekyabya kyabere busana n’Omwema wa Yehova omwa Austria erisikya omunya politiki?

11 Kandi ibbwa abakulhu b’amadini? Nabu thunatholere ithwabakangania erisikya ly’embaghane? Thukabasikaya ng’abandi bandu. Si thutholere thukabaha erisikya ly’embaghane nomwakine indi ibo ekyo kya banzire. Busana naki? Kundi amadini w’amabehi syali kangiriraya ekwenene eyihambire oku Nyamuhanga n’Ekinywe kiwe, e Biblia. Yesu mwatsweba abakangirirya b’amadini w’amabehi n’eribugha athi ni bathebya kandi ni basondoli babi. (Matayo 23:23, 24) Aliwe sikyangabya kibi erikangania abathabali b’egavumente erisikya ly’embaghane. Ekyo nibya kikanaleka ibathuwathikya.

12 Eky’erileberyako ni Dr. Heinrich Gleissner, oyuwabya munya politiki omwa Austria. Omwa Lhuhe Lhwakabiri lhw’ekihugho kyosi, Abanazi mubamuhamba n’erimuhira omwa ngomo. Omwa gali y’omuki eyo abyamu akathwalhwa omwa kambu y’abanya ngomo, mwabya imune mughalha wethu Leopold Engleitner, Omwema w’omuhwa erilhua e Austria. Mughalha wethu Engleitner mwasoborera Dr. Gleissner okw’ikirirya liwe inianamusikirye, nayu amamuhulikirira ndeke. Olhuhe lhwabere lhwahwamu, Gleissner mwakolesya ekitsumbi kiwe eriwathikya Abema ba Yehova omwa Austria. Wanganabya iwunasi n’ebindi by’erileberyako eby’ebindi bibuya ebyabiribya busana n’Abakristayo erisikya abathabali.

SIKAYA ABANDI

13. Kwilhabirirya ni bahi abo thutholere ithwasikya, kandi busana naki?

13 Baghalha bethu na bali bethu batholere ibakanganibwa erisikya. Kandi kwilhabirirya thutholere ithwasikya abakasondolha. Aba mwamuli abasyakulhu b’ekithunga, abalebererya b’omuthimbo, Abali okwa Kathunga k’Ekyaghanda ky’Omuthahulha, n’abali okwa Kathunga Akakasondolha. (Soma 1 Timoteo 5:17.) Abosi bakatheghaya abandu ba Nyamuhanga, kandi e Biblia yikabugha yithi abalhume aba ni “bandu b’olhusunzo.” (Abanya Efeso 4:8) Neryo ni ky’amenge eribasikya mbulha balhuire hayi, basomire-sibasomire, bawithe ebitsumbi-sibabiwithe, bagaga kutse banakwa. Abakristayo b’omwa kighonye ky’erimbere mubathuhiriraho eky’erileberyako ekyuwene. Ibasikirye abalhume abakasondolha. Nethu ekyo kya thukanakolha. Aliwe sithutholere thukabalhangira ng’abamalaika, nga ni bambaghane okw’ithwe. Aliriryo thukabasikaya busana n’eribya ibakakolha kutsibu n’eribya ibayikehirye.​—Soma 2 Abanya Korinto 1:24; Eribisulirwa 19:10.

14, 15. Abasyakulhu b’ekithunga ni bambaghane bathi okwa bakulhu b’amadini?

14 Abasyakulhu abo bali ng’abalisya abakayikehaya. Sibalyanza bakapipwa ng’abandu abakumayire ab’ekihugho. Ibo bali mbaghane okwa bakulhu b’amadini abamunabwire n’ab’omwa buthuku bwa Yesu. Yesu mwababughako athi: “Banzire ah’erisikibwa omw’irya, n’ebithumbi by’embere-mbere omwa manyumba w’erihindanamo. Kandi bakanza erikeribwa omwa hithale.”​—Matayo 23:6, 7.

Abasyakulhu bamayikehya n’erighendera okwa binywe bya Yesu, baghalha babu na bali babu, ibakendi banza, ibabaha ekitsumbi n’eribasikya

15 Abasyakulhu b’ekithunga bakaghendera okwa binywe bya Yesu bino: “Inywe simwahulhawe mwa mukangirirya, kusangwa Omukangirirya wenyu ni mughuma, n’inywe bosi muli balikyethu. Kandi simwahule mundu mo thatha wenyu muna-kihugho, kusangwa Thatha wenyu ni mughuma oyuli elhubulha. Kandi simwahulhawemu basondoli, kusangwa omusondoli wenyu ni mughuma, ya Kristo. Nikwa omukulhu omo kathi-kathi kenyu asyabya mughombe wenyu. N’oyo wasyayihamya asyakehibwa, n’oyo wasyayikehya asyahamibwa.” (Matayo 23:8-12) Omughulhu abasyakulhu b’ekithunga omwa kihugho kyosi bakayikehaya n’erighendera okwa binywe bya Yesu ebi, balikyethu abali omwa kithunga bakabanza, ibabaha ekitsumbi n’eribasikya.

Abasyakulhu bamakolha emibiiri omw’iyikehya kikaleka baghalha babu na bali babu ibabanza, ibabaha ekitsumbi, n’eribasikya (Lebaya enungu 13-15)

16. Busana naki thutholere ithwalengaho erilholha embere erikangania erisikya?

16 Kyangana thuthwalira obuthuku ithwe erigha erisikya abandu. Eki mukyabya n’okwa Bakristayo b’omwa kighonye ky’erimbere. (Emibiri 10:22-26; 3 Yoane 9, 10) Aliwe ni kikulhu erikolha ekyo. Thwamasikya abandi okwa lhulengo olho Yehova akabugha, ithukendi bana mighisa mingyi.

EMIGHASO Y’ERIKANGANIA ERISIKYA

17. Emighuma y’okwa mighaso y’erisikya abawithe obuthoki ni yahi?

17 Thwamasikya n’eriha abathabali b’ekitsumbi, nabu ibakendy’anguhirwa erilhwira okwa bughabe bwethu bw’erithulira. Nibya eki ikikendi leka ibabya n’amalengekania awatholere okwa mubiiri wethu w’erithulira. Ekyo mukyanabya kera e Germany omughulhu mwali wethu omutemburi ya Birgit aghenda okw’ambalibwa lya mwali wiwe akaghunza esukuru. Abasomesya mubabugha bathi habw’emyaka mingyi babiritsemera erisomesya abaana Abema ba Yehova. Mubabugha bathi omwa banyasukuru mwamabya Abema ba Yehova, esukuru yikuwana. Birgit mwababwira athi, “Abaana bethu bakakangiriribawa erighendera okwa bihano bya Nyamuhanga ebihambire okwa syongeso, imwamuli n’erisikya abasomesya n’eribaha ekitsumbi.” Omusomesya mughuma mwabugha athi abaana bosi bamabya ng’abaana b’Abema ba Yehova, erisomesya irikendyolhoba. Babya basi ngoku abanya sukuru Abema ba Yehova buwene, kyamaleka nibya enyuma w’amayenga malebe omusomesya mughuma iniaghenda n’okwa lhuhindano.

18, 19. Ambi ithwabya ithun’ibukire kyahi thukasikya abasyakulhu?

18 Emisingyi eyiri omwa Kinywe kya Nyamuhanga yikathuwathikaya eriyitheghererya ngoku thwanga sikya abasyakulhu b’ekithunga. (Soma Abaebrania 13:7, 17.) Thutholere ithwabasima kundi bakakolha kutsibu. Thwamaghendera okwa busondoli obwa bakathuha, ekyo ikikendi leka nabu ibakolha ibanatsemire. Kandi e Biblia yikabugha yithi thutholere ithwagherererya erikirirya lyabu. Aliwe eki sikirimanyisaya kithi thutholere ithwakopererya ebyonyine-nyine ebyo bakakolha nga emibughire, emyambalire kutse emibere y’erikangirirya ey’omusyakulhu “oyukumayire.” Thwamakolha ekyo, ithukendibya ng’abakakwama abandu omwakanya k’erikwama Kristo. Ambi ithwabya ithun’ibukire ngoku abasyakulhu bane ng’ithwe, nabu sibahikene.

19 Omughulhu thukasikaya abasyakulhu n’erithendi bapipa ng’abandu abakumayire ab’ekihugho, ikikendi bawathikya. Kithi? Ikikendi bolhobera eribya ibanayikehirye n’eriyitheya okw’ilengekania bathi balengire abandi kutse eriyowa nga sibanga sobya.

20. Thukaghasirawa thuthi thwamasikya abandi?

20 Eribya ithunasikirye abandi kikaleka ithuthabya mw’omuthima w’eriyitsomana kandi ikyathuwathikya eribya ithunayikehirye omughulhu abandi bangabya nga bamathupipa. Kandi ni butheya okw’ithwe, kundi ikyangana thuwathukikya erithendi thwikalha bunyakirimu omughulhu oyothusikirye amakolha ekyamathuponesya. Owundi mughaso w’eki, kikaleka ithwabya ithune bughuma n’ekithunga kya Yehova. Omwa kithunga, mbulha omundu ni mulikyethu kutse ni mundu w’ekihugho syalihebawa olhukengerwa olhulhabirirenie.

21. Omughaso mukulhu w’erisikya abandi w’owahi?

21 Omughaso mukulhu w’erisikya abandi w’ow’eribya ithukatsemesaya Nyamuhanga thwamakolha ekyo. Omw’ekyo thukabya ithwamakolha eky’anzire thukole kandi ithukendibya bathaleghulha okw’iyo. Neryo aho Yehova akasubiraya Sitani, oyuwabugha athi sihali mundu oyuwangabya muthaleghulha. (Emisyo 27:11) Abandu bangyi omwa kihugho sibasi enzira eyitholere y’erisikya abandi. Ithwe ka thukasima eribya ithunasi enzira y’erikangania erisikya eyikatsemesaya Yehova!