Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Ghumaya Erithwamu Lyawu ery’Eritsira Ethaba

Ghumaya Erithwamu Lyawu ery’Eritsira Ethaba

Ghumaya Erithwamu Lyawu ery’Eritsira Ethaba

“Erithwiramu ighuma eritsira ethaba kya kindu kikulhu kutsibu ekikawathikaya abakanywayo erileka omutse oyo.”​—Ekitabu ekikahulhawamo “Stop Smoking Now!”

OMWA bikuhi, wamanza eritsira ethaba, ekikulhu kutsibu, wutholere iwathwamu erilekera ighuma omutse oyo. Ni kyahi ekikendi kuwathikya erighumya erithwamu lyawu? Lengekanaya nga wukendi ghasirwa wuthi wamatsira erinywa ethaba.

Iwukendibya isiwukitsandaya esyosente syawu. Wamabya wukanywa epaketi y’ethaba obuli kiro, ah’omwaka akahwera, iwukendibya iwamabirikolesya sente nene kutsibu. Gyanu, owe Nepal akabugha athi, “Mundaminya ku ngatsandiraya okwa thaba kw’esyosente nene kutsibu.”

Iwukendiongera eribana etseme omwa ngebe. Regina owe South Africa akabugha athi, “Nabere ngabiritsira erinywa ethaba, munatsuka eribana etseme, kandi obuli kiro etseme eyo iyikayongera.” Abandu bakabya babiritsira ethaba, amaaka wabu w’erisihirwa n’aw’eribeherwa akayongera kutsibu, kandi mughulhu mungyi bakongera eribana akaghalha n’erilhangirika ndeke okwa mubiri.

Amaghalha wawu angan’uwana. Ekithongole ekya The U.S. Centers for Disease Control and Prevention kikabugha kithi, “Eritsira erinywa ethaba ni kighuma ky’okwa bindu bikulhu ebikawathikaya kutsibu amaghalha w’abandu ab’emyaka yosi, abalhume n’abakali eribya ndeke.”

Iwukendi thasyayilhangira mw’omughaso. Henning owe Denmark akabugha athi, “Munaleka erinywa ethaba kundi mungathanza ethaba yikanyisondolha. Munanza ngasondole omubiri waghe.”

Ab’eka yawu n’abanywani bawu ibakendi ghasirwa. Erikwamana n’ekithongole kya American Cancer Society, “Erinywa ethaba . . . likahamba nabi okwa ngebe ey’abakuthimbireko. . . . Erisekulya likakanganaya ngoku eryingirya omuka ogho oyukanywa ethaba akahulhukaya kyabirileka abandu bangyi obuli mwaka ibakwa busana n’obulhwere obw’ekansa n’obw’omuthima.”

Iwukendi tsemesya Omuhangiki wawu. “Inywe banze bethu, . . thuyitheghaye oko bithisirire byosi eby’omubiri n’eby’ekirimu.” (2 Abanya Korinto 7:1) “Muheyo emibiri yenyu ng’obuhere . . . obubuyirire, obukalighawa na Nyamuhanga.”—Abanya Roma 12:1, NWT.

Sylvia owe Spain akabugha athi, “Nabere ingabirikiminya ngoku Nyamuhanga aponire ebindu ebikatsandaya omubiri, munathwamu eritsira ethaba.”

Aliwe, mughulhu mungyi, erithathwamu eritsira ethaba sikirighunza. Kandi ithwangana yithagha obuwathikya bw’abandi, imwamuli ab’eka yethu n’abanywani. Ni byahi ebya bangakolha?