Ghenda ahali omwatsi

Abakali, Busana Naki Imwaghondera Obukulhu?

Abakali, Busana Naki Imwaghondera Obukulhu?

Abakali, Busana Naki Imwaghondera Obukulhu?

“Omulhume ni mukulhu w’omukali wiwe.”​—1 KOR. 11:3.

1, 2. (a) Omukwenda Paulo mwahandika athiki okwa ndegheka ya Yehova ey’obukulhu n’erighondera? (b) Ni bibulyo byahi ebya thukendi kaniako omo mwatsi ono?

 YEHOVA abiritsukisya endegheka eyuwene eyo mukwenda Paulo akanayako akahandika athi ‘Kristo ni mukulhu w’obuli mundu’ na “Nyamuhanga ni mukulhu wa Kristo.” (1 Kor. 11:3) Omwatsi owahwere mwakanakangania ngoku Yesu iniakalhangira ini lhusunzo kandi ini butseme erighondera Omuthwe wiwe, Yehova Nyamuhanga, kandi ngoku Kristo ya muthwe w’abalhume. Kristo abya w’olhukeri, omwolho, oyukakwira abandi b’obulighe, kandi isyali yitsomana iyuwene akakolongana n’abandu. Abalhume omwa kithunga batholere ibabya bathya embere sy’abandi, kwilhabirirya bakali babu.

2 Kandi ibbwa abakali? Omuthwe wabu nindi? Paulo mwahandika athi, “Omulhume ni mukulhu w’omukali wiwe.” Abakali batholere ibalhangira bathi ebinywe ebyasondolibawa ebi? Mbwino omusingyi oyu akanayithaghisibawa omughulhu omulhume si mwikirirya? Mbwino erighondera obukulhu bw’omulhume kikamanyisaya kithi mukali wiwe atholere iniabya bukuthu isyawithe ekyo angabugha omwa butheke bwabu bikahika okw’ithwamu? Ni mwa nziraki omukali akabana eripipwa?

“Ngendi Mukolera Omuwathikya”

3, 4. Busana naki endegheka y’obukulhu omwa butheke yikaghasa?

3 Nyamuhanga yuwatsukisaya endegheka y’obukulhu. Adamu abere abirihangikwa, Yehova mwabugha athi: “Si ryowene omundu eribya iyuwene; ngendi mukolera omuwathikya oyumutholere.” Eva abere abirihangikwa, Adamu mwatsema kutsibu akabya n’ow’eribya nayu kandi omuwathikya, kyamaleka iniabugha athi: “Eri ni kuha ly’amakuha waghe, n’omunyoku w’omunyoku waghe.” (Enz. 2:18-24) Adamu na Eva babya bawithe amaha mabuyanga aw’eribya thatha na mama ow’ebihanda byosi by’abandu abahikene, abangabereho kera na kera ibanatsemire okwa kihugho paradiso.

4 Busana n’eriyisamambulha ery’ababuthi bethu b’erimbere, emibere eyihikene eyabya omw’irima lye Edeni muyahwa. (Soma Abanya Roma 5:12.) Aliwe endegheka y’obukulhu muyabya iyineho. Yamaghenderwako ndeke, yikaletha emighisa n’etseme omwa butheke. Ebikalhwiririramo bisosene n’eriyowa erya Yesu abya nalyo akaghondera Omuthwe wiwe, Yehova. Athali asa okwa kihugho, Yesu iniakatsemera “emighulhu yosi embere ya [Yehova].” (Emi. 8:30) Busana n’obuthahikana, abalhume sibanga thasyathoka eribya mithwe y’eka eyihikene, n’abakali sibanga thasyathoka erighondera bira babu omwa nzira eyihikene. Aliwe abalhume n’abakali bakabya bakalholha embere erikolha ngoku banga thoka, endegheka y’obukulhu mukalhwiririra eritsema ndeke omwa butheke.

5. Busana naki abali omwa butheke batholere ibaghendera ndeke okw’ihabulha eriri omwa Abanya Roma 12:10?

5 Ekindu kikulhu ekyangaleka obutheke ibuwana kiri kithi abali mubo batholere ibaghendera okw’ihabulha eriseghemere okwa Masako eryahandikirawa Abakristayo abosi lino: ‘Mwanzane kutsibu ng’abasubeneko. Mukengane n’eribya n’omuthima w’erisikya abandi.’ (Abar. 12:10) Kandi omulhume n’omukali wiwe batholere ibalengaho eribya ‘n’olhwanzo, ab’emithima eyihehere, abakabuyirana.’—Efe. 4:32.

Oyo Wuli Nayu Omwa Butheke Amabya Isi Mwikirirya

6, 7. Ni kyahi ekyanga lhwiririramo omukali Omukristayo amaghondera obukulhu bwa mwira wiwe oyuthikirirye?

6 Kandi ibbwa omwanze wawu amabya isi mughombe wa Yehova? Mughulhu mungyi, omulhume yukabya isi mwikirirya. Omw’eki, omukali atholere iniathwalha athi mwira wiwe? E Biblia yikabugha yithi: “Lithya nenyu inywe bakali, mwowe abiba nywe, neryo abathiowa ekinywe kya Nyamuhanga bathoke erisingwa n’erikirirya busana n’emighendere y’abakali babu, isibetha bwirwa ekinywe n’ekighuma. Kusangwa bakalebaya emighendere yenyu mibuya eyikakenga.”—1 Pet. 3:1, 2.

7 Ekinywe kya Nyamuhanga kikabwira omukali muthahibwa kithi atholere iniabya inianemughondera mwira wiwe oyuthikirirye. Emibere yiwe mibuya yangana hamba ndeke oku mwira wiwe ikyaleka nayu inianza eribya n’emibere mibuya ng’eyo. Busana n’ekyo, omulhume angananza eriminya ebya mukali wiwe ikirirye neryo erighunzerera inialigha ekwenene.

8, 9. Omukali Omukristayo angakolhaki mwira wiwe oyuthikirirye amathendi tsomana emibere yiwe mibuya?

8 Kandi ibbwa omulhume oyuthikirirye amathendi ligha ekwenene? Amasako akahira omwa mukali oyuk’irirye mw’omuhwa w’erikangania emibere y’Ekikristayo mughulhu wosi, nomukyangabya ikikalire kithi. Ng’eky’erileberyako, omwa 1 Abanya Korinto 13:4 thukasoma thuthi: “Olhwanzo lhukayibombeka [lhukaghumisirizaya].” Neryo omukali Omukristayo akakolha ndeke akalholha embere ‘eriyikehya, eribya n’omuthima mwolho, n’eriyibombeka [erighumisirizya],’ erighanyirana omo lhwanzo. (Efe. 4:2) Omo buwathikya bw’akaghalha ka Nyamuhanga akakakolha—omulimu wiwe abuyirire—kithokekene eribya n’emibere y’Ekikristayo nibya n’omwa mibere eyikalire.

9 Paulo mwahandika athi, “Omo byosi ngwithe akaghalha busana n’oyukamba amaaka.” (Fil. 4:13, NWT) Omulimu wa Nyamuhanga akathokesaya omwanze Omukristayo erikolha ebindu bingyi ebyangabere isibyanga thokekene. Ng’eky’erileberyako, omundu erikolha oyo ali nayu omwa butheke ya nabi kyangana leka inianza erithuhulya. Aliwe e Biblia yikabwira Abakristayo abosi yithi: “Omundu amakukolera ekibi, sumulihe ekibi. . . . Kusangwa kisakire kithi, Omukama athi, Erikisya ni lyaghe. Na syaliha.” (Abar. 12:17-19) Kuthya, 1 Abanya Tesalonika 5:15 hakathuhabulha hathi: “Mulebaye ndeke sihabye mundu oyukathuhulhaya ekibi oko kibi, nikwa mulenge erikolerana ebibuya, kandi mukole ebibuya oko bandu bosi.” Omo buwathikya bw’omulimu abuyirire wa Yehova, ebya thuthe thwanga thoka omo kaghalha kethu byangana thokekana. Kwesi kitholere ithwe erisaba omulimu abuyirire wa Nyamuhanga erithuthokesya ebya thuthe thwanga thoka!

10. Yesu iniakakolha kyahi okwa binywe n’emikolere y’abandi eyithemo lhukeri?

10 Yesu mwahiraho eky’erileberyako ekyuwene omughulhu aby’akakolongana n’ababugha kutse erimukolera ebithuwene. Omu 1 Petero 2:23 thukasoma thuthi, “Omughulhu atsumawa, mwathaswatsumabo, omughulhu aghalhawa mwathubahya, nikwa mwayihira omwa byalha by’oyukatswera ebithunganene, ye Nyamuhanga.” Thukahirawamo omuhwa w’erikwama eky’erileberyako kiwe ekyuwene. Isiwahithana busana n’emibere mibi ey’abandi. Ngoku Abakristayo abosi bakabwirawa, wubye ‘n’omuthima mubuya, kandi wuyikehaye. Siwuthuhulhaye ekibi busana n’ekibi, kutse eritsuma busana n’eritsuma.’—1 Pet. 3:8, 9.

Mbwino Sibawithe Ekya Bangabugha?

11. Ni lhusunzo lhwahi lhunene olho abandi bakali Abakristayo bakendi syasangiramo?

11 Mbwino omukali erighondera obukulhu bwa mwira wiwe kikamanyisaya kithi omukali syawithe ekyo angabugha omwa butheke bikahika okwa myatsi y’amaka kutse eyindi myatsi? Kwa bithe bithya. Abakali kuthya n’abalhume, Yehova abiribaha esyonzunzo nyingyi. Thalengekania okwa kitsumbi kinene ekyo abandu 144,000 bawithe eky’eribya bami n’abahereri elhubulha ahisi sy’obuthabali bwa Kristo akathabalha ekihugho kino! Omughanzo oyo mune n’abakali. (Gal. 3:26-29) Omo kwenene, Yehova abiriha abakali b’olhukwamirwa omwa ndegheka yiwe.

12, 13. Iha eky’erileberyako ekikakanganaya ngoku abakali mubalhaghulha.

12 Ng’eky’erileberyako, omwa Biblia, abakali mubalhaghulha. Yoeli 2:28, 29 hakalhaghulha hathi: “Nasyuthulira omulimu waghe oko bandu bosi; abaghalha benyu n’abali benyu basyaminyerera. . . . Oko baghombe baghe b’obulhume n’ab’obukali.”

13 Abigha ba Yesu nga 120 ababya banahindene omwa kisenge ky’endatha e Yerusalemu okwa kiro kye Pentekote 33 E.K. mwabya imune n’abakali kuthya n’abalhume. Omulimu wa Nyamuhanga muthulirwa okwa gurupu eyosi eyi. Neryo Petero mwasuba omwa ebya omuminyereri Yoeli alhaghulha kandi mwabikolesya okwa balhume n’abakali. Petero mwabugha athi: “Ebi byo byabughawa n’omuminyereri Yoeli athi, Nyamuhanga athi, eki kyasyabya oko biro by’enyuma-nyuma, nasyuthulira omulimu waghe oko bandu bosi; abaghalha benyu n’abali benyu basyaminyerera . . .  naghe nasyuthulira omulimu waghe oko biro ebyo, oko baghombe baghe b’obulhume n’ab’obukali, nabu basyaminyerera”—Emib. 2:16-18.

14. Ni mubiiri wahi ogho abakali bakolha omwa kighana ky’erimbere?

14 Omwa kighana ky’erimbere, abakali mubakolha omubiiri munene ow’erithulhughania Ekikristayo. Mubathulira abandi okwa Obwami bwa Nyamuhanga kandi mubakolha ebindu ebihambire okwa mubiiri w’erithulira oyo. (Lk. 8:1-3) Ng’eky’erileberyako, omukwenda Paulo mwahulha Foibe athi “oyukakolera ekanisa [ekithunga] ye Kenkurea.” Kandi abere akathuma eriramukya liwe okwa bakoli balikyabo, Paulo mwahulha abakali abathaleghulha ng’ababo, imwamune na “Tirifena na Tirifona abakakolha omubiiri w’Omukama.” Kandi mwahulha ‘n’omwanze wethu Persi, oyuwabirikolha kutsibu omwa mubiiri w’Omukama.”—Abar. 16:1, 12.

15. Abakali bawithe mubiiriki omw’ithulhughania Ekikristayo omwa biro byethu bino?

15 Omwa biro byethu, omughanzo munene ow’okwa bandu miliyoni musanju abakathulha engulhu yuwene y’Obwami bwa Nyamuhanga omwa kihugho kyosi ni bakali ab’emyaka yosi. (Mt. 24:14) Abangyi b’okw’ibo bali omwa mubiiri w’omughulhu wosi, abamisyonare, n’abandi ni banya Beteli. Omuhandiki w’esyonyimbo ya Dawudi mwimba athi: “Yehova akaha ekihamulho; Abakali abakathulhughanaya engulhu yuwene ni mahe manene.” (Esy. 68:11, NWT) Ebinywe ebi ka ni by’ekwenene! Yehova akalhangira omubiiri ogho abakali bakakolha omw’ithulhughania engulhu yuwene n’eriberererya ebighendererwa biwe mwa w’obughuli. Omo kwenene iyo eribugha athi abakali baghondere bira babu sikirimanyisaya kithi batholere ibabya bukuthu omwa butheke bwabu.

Abakali Babiri Abayira eky’Eribugha

16, 17. Eky’erileberyako kya Sara kikakanganaya kithi ngoku abakali sib’eribya bukuthu omwa butheke?

16 Yehova amabya iniangana thaha abakali b’esyonzunzo nyingyi, mbwino abalhume sibanga bulya abakali babu bathe bathwamu oko myatsi eyikalire? Erikolha ekyo ikikendi kangania ku bawithe amenge. Amasako akahulha mirundi mingyi oyo abakali bayiriramo eky’eribugha kutse erikolha nibya n’abira babu isibathababulya nakyo. Thukanaye oko babiri.

17 Sara, mukali wa Abrahamu, mwabera erimubwira athi athibithe oko mukali wiwe wakabiri na mughalha wiwe busana n’erithendi sikya lyabu. “Omwatsi oyo mwabya w’obulighe omo meso wa Abrahamu”—butsira oku Nyamuhanga. Yehova mwabwira Abrahamu athi: “Suleke kikabya bulighe omo meso wawu busana n’omulhwana, na busana n’omukali mukobe wawu  . .  wuhulikirire omulenge wiwe.” (Enz. 21:8-12) Abrahamu mwowa Yehova, amahulikirira Sara, kandi amakolha ekyo Sara asaba.

18. Ni kyahi ekya Abigaili akolha?

18 Thalengekania n’oku Abigaili, mukali wa Nabali. Dawudi abere akathibitha eribalya engebe yiwe oku Mwami Saulo ow’erihali, mwaghunza buthuku inianalhalirire hakuhi n’ebihangulho bya Nabali. Omwakanya k’eriyimirya okwa bindu by’omulhume omugaga oyu, Dawudi n’abalhume biwe mubatheya ebindu bya Nabali. Aliwe, Nabali “abya w’erithima n’omubi omwa mikolere yiwe,” kandi ‘mwahayira’ abalhume ba Dawudi. Abya “mundu muthya-muthya,” kandi “obukiru buli nayu.” Abalhume ba Dawudi babere bakasaba Nabali y’eky’erirya, Nabali mwaghana. Abigaili mwakolha kyahi akowa ebyabere? Isyathabwira mwira wiwe ya Nabali, Abigaili “mwanguha, mw’imya amandu amaghana abiri (200), n’ehihande hibiri hy’ebinyu, n’esyombuli ithano isisinzire, n’esyondengyi ithano sy’engano yikalhangire, n’emikolholho ighana y’ebinyu (1000), n’emibumbo maghana abiri y’emitini” n’eribiha Dawudi n’abalhume biwe. Mbwino Abigaili mwanakolha ekihikire? E Biblia yikabugha yithi, “Omwami Mukulhu mwaswirya Nabali, neryo mwaholha.” Enyuma waho Dawudi mwathahya Abigaili.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.

‘Omukali Oyukapipawa’

19, 20. Ni kyahi ekikaleka omukali iniapipwa?

19 Amasako akasima omukali oyukakolha emyatsi omo nzira ya Yehova. Ekitabu ky’Emisyo kikapipa “omukali mughenge,” omw’ibugha kithi: “Enzwere yiwe yilhabire esyolulu syo kutsibu. Omuthima w’iba wiwe akayikethera ye, nayu syendisyabulha ndundi. Akamukolera ebibuya butsira ebibi ebiro byosi by’eribyaho liwe.” Kandi, “akathanda obuno bwiwe omo menge; n’ebihano by’obubuya biri oko lhulimi lhwiwe. Akatheghaya ndeke esyonzira sy’ekithunga kiwe, syalirya akalyo k’erisingama. Abaana biwe bakahangana n’erimwahulhamo ow’omughisa; iba wiwe akamupipa.”—Emi. 31:10-12, 26-28.

20 Ni kyahi ekikaleka omukali iniapipwa? Emisyo 31:30 hathi, “Erisimwa likatheba, n’amalya-bindu ni busa; nikwa omukali oyukubaha Omwami Mukulhu yo wasyapipwa.” Eryubaha Nyamuhanga mwamuli ekiyithawa ky’erighondera endegheka ya Nyamuhanga ey’obukulhu. “Kristo kw’ali mukulhu w’obuli mundu, n’omulhume ni mukulhu w’omukali wiwe, kandi Nyamuhanga ni mukulhu wa Kristo.”—1 Kor. 11:3.

Sima Ekihembo kya Nyamuhanga

21, 22. (a) Ni nzumwa syahi esyo Abakristayo abali omwa butheke bawithe esyanga leka ibasima ekihembo kya Nyamuhanga eky’obutheke? (b) Busana naki thutholere ithwakangania ku thukasikaya endegheka ey’obuthoki n’obukulhu? (Lebaya akasanduko okwa lhupapura 17.)

21 Abakristayo abali omwa butheke bawithe nzumwa nene esyanga leka ibakangania ku bakasima Nyamuhanga! Bangana lendera haghuma ng’omulhume n’omukali abatsemire. Kutsibu-tsibu batholere ibasima ekihembo ekyo Nyamuhanga abiribaha kundi kikaleka ibabana akaghisa k’eribya haghuma n’erilendera na Yehova. (Ruta 1:9; Mika 6:8) Iyo ng’Oyuwatsukisaya obutheke anasi ekyonyine-nyine ekikayithaghisibawa obutheke eribyamo etseme. Mughulhu wosi mukole emyatsi omo nzira yiwe, neryo ‘obutseme bw’Omwami Mukulhu ibukendibya kaghalha kenyu,’ nibya n’omwa kihugho ekitsandire kino.—Neh. 8:10.

22 Omulhume Omukristayo oyuwanzire mukali wiwe ngoku ayanzire iniakendi kangania obukulhu bwiwe omwa lhwanzo n’omw’itsomana. Mukali wiwe Omukristayo iniakendi yowa inianzibirwe kutsibu, kundi iniakendi musighika n’erikangania kw’amusikirye kutsibu. Ekikulhu kutsibu, eky’erileberyako kyabu omwa butheke ikikendiha Nyamuhanga wethu Yehova y’olhukengerwa.

Wangan’ibuka?

• Yehova awithe ndeghekaki eyihambire okwa bukulhu n’erighondera?

• Busana naki abali omwa butheke batholere ibasikania?

• Omukali omwikirirya atholere iniathwalha athi omwanze wiwe oyuthikirirye?

• Busana naki abiba batholere ibakanirania n’abakali babu bathe bathwamu okwa myatsi eyikalire?

[Ebibulyo]

[Akasanduko 17]

Busana Naki Iwasikya Obuthoki?

Yehova abirihira omwa bihangikwa by’amenge mw’endegheka y’obuthoki n’obukulhu. Eki kyabirikolhwa busana n’erighasira ebihangikwa byosi eby’ekirimu n’abandu. Kikabaha ehighisa hy’erikangania obwiranda bwabo bw’eriyithwiramo n’erisikya Nyamuhanga omw’imukolera omwa bughuma.—Esy. 133:1.

Ekithunga ky’Abakristayo abahakabibwa bakakwama obuthoki n’obukulhu bwa Yesu Kristo. (Efe. 1:22, 23) Omw’ighondera obuthoki bwa Yehova, erighunzerera ye “Mughalha asyaligha obuthabale bwa Nyamuhanga Thatha, oyo wamuha erithabalha oko myatsi yosi.” (1 Kor. 15:27, 28) Kwesi ka kihikire abandu abayihereyo oku Nyamuhanga eribya ibatholere erighondera endegheka y’obukulhu omwa kithunga n’omw’eka! (1 Kor. 11:3; Ebr. 13:17) Omw’ikolha ekyo, thukayighasira ithwe ng’abakasimawa na Yehova n’eribana emighisa yiwe.—Isa. 48:17.

[Ekisasani]

Erisaba lyangana wathikya omukali Omukristayo erikangania emibere ya Nyamuhanga

[Ekisasani]

Yehova akalhangira abakali abakasighika emyatsi y’Obwami mwa b’obughuli