Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

E Biblia Eyuwene, Eyolhobire Eriyitheghererya

E Biblia Eyuwene, Eyolhobire Eriyitheghererya

“Ekinywe kya Nyamuhanga kiriho.”—EBR. 4:12.

ESYONYIMBO: 37, 116

1. (a) Adamu mwahebwa lhukwamirwaki? (b) Erilhwiririra n’aho, abandu ba Nyamuhanga babirikolesya bathi amaaka w’eribugha?

YEHOVA NYAMUHANGA abiriha abandu b’amaaka w’erikanirania. Abere abirihira Adamu y’omwa Edeni, mwamuha omubiiri ow’erilhuka ebisoro by’amena. Adamu mwakolesya amenge. Omw’ikolesya omubughe ow’abya asi, mw’aha obuli kisoro ky’erina erikitholere. (Enz. 2:19, 20) Erilhwiririra n’aho, abandu ba Nyamuhanga babirikolesya amaaka w’eribugha omw’ipipa Yehova n’eriwathikya abandi eriminya erisonda liwe. Munabwire, enzira eyuwene ey’erikulha-kulhania eriramya ly’ekwenene omwa mibughe mingyi ly’erihindulha e Biblia omwa yindi mibughe.

2. (a) Ni misingyi yahi eyabirighenderwako omw’ihindulha e Biblia eye New World Translation? (b) Omwa mwatsi ono thukendikania okuki?

2 Hali esyombindulha nyingyi sy’esyo Biblia, aliwe esindi syolhobire eriyitheghererya kw’ilhaba esindi. Omwa myaka eya 1940, Akathunga akakolha okwa Biblia eye New World Translation mukahiraho emisingyi y’erikolesya omw’ihindulha, eyabirighenderwako omwa mibughe eyilhabire omu 130 bakahindulha. Emisingyi eyi y’eno: (1) Erisikya erina lya Nyamuhanga omw’irisubya aho litholere eribya omwa Masako. (Soma Matayo 6:9.) (2) Erihindulha ekinywe ngoku kinabughire kyamathokekana. Erikolha eki lyamabya irikendi leka omwatsi iniathayitheghereribwa, enzumwa eyirimo iy’eyahandikwa. (3) Erikolesya ebinywe ebikayitheghereribawa ebyanga leka omundu inianza erisoma. * (Soma Nehemia 8:8, 12.) Thukendi lebya ngoku emisingyi eyi yabirighenderwako omwa New World Translation eya 2013 n’esindi mbindulha esithe sy’Olhusungu.

ERISIKYA ERINA LYA NYAMUHANGA

3, 4. (a) Ni mikunzo yahi eya kera eyiri mw’erina lya Nyamuhanga? (b) Abahinduli bangyi be Biblia babirithwamu erikolha bathi erina lya Nyamuhanga?

3 Abakasekulhaya okwa biri omwa mikunzo ya kera ey’Amasako w’Ekihebrania, ng’ebiri omwa mikunzo eyasibwe nga Dead Sea Scrolls, bakasweka bakabana esyonyughuta ini sy’Ekihebrania (kutse e Tetragrammaton) esik’imanira erina lya Nyamuhanga isinemu mirundi mingyi. Erina eryo siriri omwa mikunzo eyo misa, line n’omwa syokopi sy’Amasako w’Ekihebrania awabya iniabirihindulhwa omwa Kigiriki (kutse e Septuagint) esyabyaho emyaka 200 Yesu isyali abuthwa n’erihika omwa 100 E.K.

4 Nomukinalhangirikire ndeke-ndeke ngoku erina lya Nyamuhanga litholere iryabya omwa Biblia, abahinduli bangyi babirithwamu erisigha erina lya Nyamuhanga omwa mbindulha syabu. Habere halhaba myaka ibiri e New World Translation ey’Amasako w’Ekigiriki yalihulhukire omwa 1950, muhabya abakahulhukaya e Biblia eya Revised Standard Version. Mubaghana erikolha ng’abahulhukaya e Biblia eya American Standard Version eya 1901, ibo bam’ihamu erina lya Nyamuhanga. Ekyaleka niki? Mubahandika omwa Biblia yabu eyo bathi: “Erikolesya erina eryangabya kwenene ini rina lya Nyamuhanga . . . ni kindu ekithatholere omw’ikirirya ly’Abakristayo abosi.” Esindi mbindulha nyingyi esyakwamako musyaghendera okwa malengekania ayo.

5. Busana naki ni kikulhu erileka erina lya Nyamuhanga omwa Biblia?

5 Busana naki omwatsi w’erihira erina lya Nyamuhanga ly’omwa Biblia kutse erir’ihamu ni w’erilengekaniako kutsibu? Omuhinduli mubuya akabya inianasi ndeke omughaso owali omw’iyitheghererya ekighendererwa ky’omwinye mwatsi ow’akahindulha; ekyo ky’obuli mundu oyukahindulha omwatsi wabene atholere iniaghenderako. Amasako mangyi akakanganaya omughaso w’erina lya Nyamuhanga n’eririsikya. (Esy. 148:13; Emib. 15:14) Yehova Nyamuhanga—Omwinye Biblia—yuwasondolha abahandikayo athi bakolesaye erina liwe. (Soma Ezekieli 38:23.) Erilhusya erina eryo omwa Biblia, kandi nibya irine omwa mikunzo eya kera eye Biblia, kikanganaya erithendi sikya Mwinyeyo.

6. Busana naki e Biblia eya New World Translation eya 2013 yabiryongerwamu erina lya Nyamuhanga emirundi mukagha?

6 Obwema obukakanganaya ngoku erina lya Nyamuhanga litholere iryalekwa omwa Biblia bunemwongera. E Biblia eye New World Translation eya 2013 yinemu erina eri emirundi 7,216. Lyabirithasyabanikamu eyindi mirundi 6 eyithe omw’eya 1984. Emirundi eyithanu y’okw’eyi yikabanika omu 1 Samweli 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Erina lyahirawa omwa masako aya kundi line omwa mikunzo eya kera eyasibwe nga Dead Sea Scrolls, eyabyaho kera, emyaka eyilhabire omu 1,000 omukunzo owe Hebrew Masoretic text owakolesibawa omw’ihindulha e New World Translation isyali abya n’aho. N’omurundi omughuma ow’ali omwa Abatsweri 19:18 ahirawamu ihabiribya erisekulya ndeke omwa mikunzo eya kera.

7, 8. Erina Yehova eribya irikamanyisaya “Akaleka Ikyabya” kik’imaniraki?

7 Abakristayo b’okwenene babiriminya ngoku erina lya Yehova likamukanayako bingyi. E appendix ey’omwa New World Translation eya 2013 yikasoborera ekindu eki. Abali okwa Kathunga akakakolha okwa Biblia eya New World Translation mubabana erina eryo irikalhua omwa kinywe ky’Ekihebrania ha·wah,’ ekikamanyisaya “Akaleka Ikyabya.” * Ebitabu byabya ibyabirikangania ngoku erisoborera eri ni busana n’ebiri omu Eriluayo 3:14 NW, ahakabugha hathi: “Ngendisyabya Ekyo Ngendisyanza Eribya.” Eki ky’ekyaleka e New World Translation eya 1984 iyasoborera yithi erina eryo likamanyisaya lithi “akaleka iyo iniabya Oyukaberereraya emilhaghe.” * Aliriryo, e Appendix A4 eyiri omwa New World Translation eya 2013 yikasoborera yithi: “Nomwakine indi erina Yehova likanamanyisaya ekyo, syalisubulira okw’ithabya eky’anzire eribya lisa. Kandi mwamuli n’eby’akaleka bibye busana n’ebihangikwa biwe n’eribererera ly’ebighendererwa biwe.”

8 Yehova akaleka ebihangikwa biwe bibye ekyo anzire bibye. Erikwamana n’ekya lina liwe likamanyisaya, Nyamuhanga mwaleka Noa amabya muhimbi w’obwathu, amaleka Besaleli iniabya oyuwasi ndeke erihesa ebikolire omo mabwe, amaleka Gideoni iniabya mulhwi mbangyi, amaleka na Paulo iniabya mukwenda busana n’ebihanda. Omwa kwenene, okwa bandu ba Nyamuhanga, erina lya Nyamuhanga ni ly’omughaso munene kutsibu. Neryo busana n’ekyo, Akathunga akakakolha okwa Biblia eya New World Translation sikanga ligha eriherya obukulhu bw’erina eri omw’irilhusya omwa Biblia.

9. Ni nzumwa yahi ngulhu eyabirileka omuwathu iniahirwa okw’ihindulha e Biblia eye New World Translation omwa mibughe mingyi?

9 E Biblia eye New World Translation eyiri omwa mibughe nga 130 yikasikaya erina lya Nyamuhanga omw’irihira omwa mwanya walyo omwa Masako abuyirire. (Soma Malaki 3:16.) Aliwe munabwire ekiriho, abahinduli be Biblia bakalhusaya mw’erina lya Nyamuhanga, ibasubyamu ebitsumbi nga “Mukama” kutse erina ly’omulimu w’ewabu. Eyi y’enzumwa ngulhu eyabirileka Akathunga Akakasondolha ak’Abema ba Yehova ikahira omuwathu w’okw’ihulhukya e Biblia eyikasikaya erina lya Nyamuhanga erihikyayo okwa bandu bangyi.

E BIBLIA EYUWENE, EYOLHOBIRE ERIYITHEGHERERYA

10, 11. Ni kitsibuki ekya bahinduli b’eyindi mibughe babya bakabana bakahindulha e New World Translation?

10 Omubiiri w’erihindulha Amasako omwa yindi mibughe mingyi mwanabanika mw’ebikalyambaya. Ng’eky’erileberyako, kera, e Biblia eye New World Translation ey’Olhusungu muyanaghendera okwa sindi Biblia esyabya sikakolesya ekinywe ky’Ekihebrania “Sheol” ekiri omwa Omugambuli 9:10. Erisako eryo irikabugha lithi: “Siyiri mubiiri kutse eritheghekania kutse eriminya kutse amenge e Sheʹol, omwanya ogho wukayamu.” Abahinduli bangyi b’esindi Biblia esithe sy’Olhusungu nabu mubabana ekitsibu kino: Ekinywe “Sheol” sikyasibwe omwa mubughe wabu, sikiri n’omwa syodikisyonare syabu, kandi ikyabya nga ni kihugho ekinawithe ahakiri. Busana n’ekyo, mubalighirwa erihindulha ekinywe “Sheol” kutse “Hades” ngoku kiri omwa Kigiriki mwa “Eyisinda,” kundi ekyo kyabikamanyisaya.

11 Omwa yindi mibughe mirebe, ekinywe neʹphesh omwa Kihebrania kutse psy·kheʹ omwa Kigiriki, ekikahindulhawa mwa “soul” omwa Lhusungu, mukyakalha erihindulha. Busana naki? Ly’eribya ekinywe ekyanga kolesibwa erihindulha ekinywe “soul” ikyangana kangania omundu ng’ali mw’akandu akathelhangirawa. Ekyo ikikendibya nga kyamasighika amalengekania awathahikire aw’eribugha ambu omundu ali mw’akalimu. Neryo busana n’ekyo, mukyalighirwa erihindulha ekinywe ekyo erikwamana n’ekikakanibawako omwa mwatsi oyo. Ebighuma by’okwa byakikamanyisaya ebyanga kolesibwa bine omwa New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Ekyabya kikulhu ly’erilhangira indi omwatsi akakengawa akasomwa, kandi emyatsi eyikasoborera ebinywe by’Ekihebrania n’Ekigiriki iyikahandikawa ahikwa nuku omundu akenge ndeke.

12. Ni mbinduka syahi esyakolhawa omwa Biblia eya New World Translation eya 2013?

12 Ebyabya bikatabura balikyethu bakahindulha omwa yindi mibughe mubyaleka ikyaminywa ngoku n’ebindi binywe byangana yitheghereribwa nabi. Neryo omwa Kwomwenda 2007, Akathunga Akakasondolha mukahamulha kathi e Biblia yethu y’Olhusungu yisubawemu. Yabere yikasubwamu, ebingyi ebyo bahinduli be Biblia babya ibabiribulya mubyalhabwamu ndeke. Ebinywe by’Olhusungu ebya kera mubyasubwamu, kandi muhabya erilhangira indi omwatsi akabya iniangana yitheghereribwa ndeke aliwe enzumwa y’omwatsi isiyathathalha. Erighendera okwa byakolhawa n’ab’eyindi mibughe mukyuwania eby’Olhusungu.—Emi. 27:17.

ABANGYI BAKASIMA KUTSIBU

13. Abandi bakabugha bathiki okwa Biblia yethu eya 2013?

13 E Biblia eye New World Translation eya 2013 yabirihamba yithi okwa bangyi? Esyobaruha nyingyi sy’erisima syabirihika okwa kyaghanda kikulhu eky’Abema ba Yehova e Brooklyn. Mwali wethu mwabugha ebya bangyi bangabya ibakanabugha, athi: “E Biblia yiri ng’erisanduko eryuswire mw’ebindu by’obughuli. Erisoma ndeke Ekinywe kya Nyamuhanga omw’ikolesya e Biblia eya 2013 iryangana sosekanibwa ng’erisongya obuli kighuma okwa by’obughuli ebiri omwa lisanduko eryo, iwabirebya ndeke n’eritsemera obubuya obuliko, erikangabasania, n’erangyi yabyo. Amasako eribya omwa mubughe owolhobire kyabirinyiwathikya eriminya Yehova ya ndeke, ingayowa nga ngali na Thatha oyunyithambikire inianemunyisomera ebinywe biwe ebyuwene.”

14, 15. E Biblia eye New World Translation yabirihamba yithi okwa bandu n’omwa yindi mibughe?

14 E Biblia eya 2013 ey’Olhusungu siyo nyisa eyabirihamba okwa bandu. Omulhume mughuma owe Sofia, Bulgaria, mwabugha okwa Biblia eyiri omwa mubughe w’Olhubulgaria, athi: “Nabirisoma e Biblia habw’emyaka mingyi, aliwe sindi nathasoma e Biblia eyolhobire eriyitheghererya, eyikahika okwa muthima ng’eyi.” Kuthya na mwali wethu owe Albania mwabya abirithunga e Biblia eye New World Translation omwa Lhualbania, mwabugha athi: “Ekinywe kya Nyamuhanga ka kyam’owika ndeke omwa Lhualbania! Ka ni lhusunzo lhunene Yehova erikania nethu omwa mubughe wethu!”

15 Omwa bihugho bingyi, esyo Biblia sikaghulha sente nene kandi sisiribanika lhuba-lhuba, neryo ni mughisa munene erihebwa e Biblia. Omwatsi ow’akalhua e Rwanda akabugha athi: “Habw’obuthuku bungyi, abandu bangyi abo balikyethu babya bak’igha nabu e Biblia isibali kulha-kulhana kundi isibawithe Biblia. Babya isibawithe sente sy’erighulha e Biblia y’amadini wabu. Kandi isibaliyitheghereraya n’ebindi binywe ebiri omwa milhondo, neryo kyamaleka ibathakulha-kulhana.” Emyatsi muyuwana omughulhu e New World Translation yahulhuka omwa mubughe wabu. Ab’omw’eka nguma eyiri mw’abaana bbani e Rwanda, mubabugha bathi: “Thukasima Yehova n’omughombe oyutheleghulha n’ow’amenge erithuha e Biblia eyi. Thuli banakwa, kandi thwabya isithuwithe sente sy’erighulira obuli mundu omw’eka ye Biblia. Aliwe lino obuli mundu omw’eka yethu awithe e Biblia eyiwe. Erikangania erisima lyethu oku Yehova, thukasoma haghuma e Biblia obuli kiro ng’eka.”

16, 17. (a) Ni kyahi ekyo Yehova akasunzira abandu biwe? (b) Thutholere ithwabya na kilhubirirwaki?

16 E Biblia eye New World Translation yikendi ghenda iyinemubanika omwa yindi mibughe mingyi. Sitani akalengaho erikakirya akaghalha ng’ako, aliwe thuyikethere ngoku Yehova anzire abandu biwe abosi ibamw’owa akakania nabu omwa mubughe owolhobire eriyitheghererya. (Soma Isaya 30:21.) Endambi yikendi hika ‘ekihugho kyosi ikyusulha mw’eriminya lya Yehova ngoku amaghetse akabogha omwa ngetse.’—Isa. 11:9.

17 Kwesi ka kibye kilhubirirwa kyethu erikolesya ndeke obuli kihembo ekikalhua oku Yehova, nge Biblia eno eyikasikaya erina liwe. Leka akanaye nawu obuli kiro erilhabira omwa Kinywe kiwe. Amaaka wiwe mangyi akaleka iniabya iniangana hulikirira ndeke emisabe yethu. Erikanirania eri likendi leka ithwaminya Yehova ya ndeke ng’omunywani, n’olhwanzo olhwa thumuwithire ilhwayongera.—Yn. 17:3.

“Ka ni lhusunzo lhunene Yehova erikania nethu omwa mubughe wethu!”

^ enu. 2 Lebaya e Appendix A1 omwa New World Translation eya 2013 n’omwatsi omwa Watchtower eya 1, Okwakathanu, 2008, ow’awithe omuthwe; “Wanga Minya Wuthi Embindulha ye Biblia Eyuwene?”

^ enu. 7 Ebindi bitabu by’abasomire bikalighirana n’enzoborera eyi, aliwe sib’abosi.

^ enu. 7 Lebaya omwa New World Translation of the Holy Scriptures—With References, omwa Appendix 1A ahali omuthwe, “Erina lya Nyamuhanga Omwa Masako w’Ekihebrania,” olhup. 1561.