Thathera akasasani iwabirighenda omwa kihugho ekya wuthe wathahikamu. Iwukendi sangayo abandu b’emibere y’embaghane, ebyalya n’esyosente esyawuthasi. Ahathe erithika-thika, iwukendi yibulha-bulha.

Ku byanganabya bithya wukasoma e Biblia omurundi w’erimbere. Wukabya wukasomayo, wukabya ng’oyuwamaghenda omwa kihugho ekya kera, ekikabya nga kihyaka okw’iwe. Wukasomamu okwa bandu abak’ahulhawamo Abafilisitini, iwasoma okwa mirwa eya wuthasi, ng’ey’eriyisathangirya kw’esyongyimba, kutse iwasoma okwa byalya ebikahulhawa mwa mana kutse esyosente esikahulhawa mwa talanta. (Eriluayo 16:31; Yosua 13:2; 2 Samweli 3:31; Matayo 25:15,16) Ebyosi ebi byangana kutabura. Ng’oyukaghenda omwa kindi kihugho, mbwino isiwendi tsema wamabana oyuwanga kuwathikya eriyitheghererya emyatsi eyi?

Omughulhu Amasako atsuka erihandikwa omwa myaka eya 1500 E.K.K., abandu mubabya ibanemuwathikibwa eriyitheghereryagho. Ng’eky’erileberyako, Musa, oyuwabya w’erimbere erisondolha Abaisraeli, mwatsukiraho erisoborera ebisakire.—Eryibuka Ebihano 1:5.

Enyuma w’emyaka nga 1000, habya ihakine abasi ndeke erikangirirya ebiri omwa Masako. Omwa mwaka owa 455 E.K.K., endeko nene y’Abayuda, imwamune n’abaana, mubahindana omwa kibugha omwa muyi we Yerusalemu. Habya ihane abakangirirya b’Amasako ababya ‘bakasoma omwa kitabu’ omwa mulenge ow’akowika. Mubathasubulira okw’ekyo. Mubawathikya abandu ‘eriminya ebyasomawa.’—Nehemia 8:1-8.

Emyaka nga 500 enyuma w’aho, Yesu nayu mwakolha omubiiri w’erikangirirya ng’oyo. Kandi kwenene iniasibwe ng’omukangirirya. (Yoane 13:13) Iniakakangiriraya abandu bangyi abali haghuma, kutse omundu iyuwene. Mwanakanirya abandu banene omwa Mukania wiwe ow’okwa Kithwe ow’asibwe kutsibu kandi “mubasweka busana n’erikangirirya liwe.” (Matayo 5:1, 2; 7:28) Omwa mwaka wa 33 E.K., Yesu anabirilhubuka, mwakania n’abigha biwe babiri omwa nzira bakaya oko kayi ak’abya hakuhi ne Yerusalemu. “Mwakaniryabo emyatsi eyiri omwa Masako.”—Luka 24:13-15, 27, 32.

N’abigha ba Yesu babya bakangirirya b’Ekinywe kya Nyamuhanga. Kiro kighuma, Omukulhu omwa Etiopia abya inianemusoma omwatsi omwa Masako. Filipo mwamuhikako n’erimubulya athi: “Wunemuminya ebya wukasoma kwehi?” Omuetiopia mwasubirya athi: “Ko nanga minya indi indawithe oyukanyowisayabyo kwehi?” Neryo Filipo mwamusoborera ekya mwatsi oyo akamanyisaya.—Emibiri 8:27-35.

Ng’abakangirirya b’Amasako abakera, Abema ba Yehova munabwire nabu banemukangirirya abandu be Biblia omwa bihugho 239. (Matayo 28:19, 20) Obuli kwezi bakabya ibanemuwathikya abandu abalhabire omu miliyoni mwenda eriyitheghererya e Biblia. Abangyi omw’abo bali omwa bihugho ebithe mw’Ekikristayo. Erigha eri ni rya busa, kandi omundu iniangan’ighira ewiwe kutse ahosi-hosi ah’anganza. N’abandi bakan’ighira okwa simu kutse okwa kompyuta.

Eryanza eriminya nga wanga ghasirwa wuthi omwa ndegheka eyi, hika okwa Mwema wa Yehova wosi-wosi. Iwukendi yilhangirira ngoku e Biblia ni kitabu ekyo wangana yitheghererya kandi ngoku ‘Amasako ali n’endundi busana n’erikangirirya, busana n’erikunga, erihabulha, n’erikangirirya abandu erikwama ekithunganene,’ nuku wanga ‘hikana n’erithokesibwa erikolha obuli mubiiri owuwene.’—2 Timoteo 3:16, 17.