Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

E Biblia Yikabugha Yithiki Okwa Nzalha Eyiriho Munabwire?

E Biblia Yikabugha Yithiki Okwa Nzalha Eyiriho Munabwire?

 “Erighunziraho ighuma enzalha.” Ebinywe ebi ni kilhubirirwa ky’abathabali omwa kihugho kyosi bikahika okwa kighuma ky’okwa bitsibu binene-binene eby’abandu—eriha obuli mundu okwa kihugho y’ebyalya. a Aliwe ibbwa enzalha iyanahwa omwa kihugho? E Biblia yikabugha yithiki?

E Biblia muyakania okwa nzalha eyiriho munabwire

 E Biblia muyalhaghulha ngoku esyonzalha syangakanyirire omwa kihugho omwa buthuku bwethu buno, omughulhu ogho yik’ahulhamo “ebiro by’enyuma-nyuma.” (2 Timoteo 3:1) Nyamuhanga siyukalethaho enzalha, aliwe abirisangwa athughusa kw’akasali. (Yakobo 1:13) Thulebaye amaminyereri abiri we Biblia.

 “Hasyabya esyonzalha ehandi n’ehandi.” (Matayo 24:7) Obuminyereri bwe Biblia obu bukalhaghulha erikanyirira ly’enzalha omwa kihugho kyosi. Ekikaswekaya, eripoti eya lino-lino erilhua okwa basomire eby’ebyalya yikabugha yithi: “Ekihugho kikasubirira enyuma bikahika okw’ihiraho akaghalha k’erighunzaho enzalha, eribulha ebyalya ebyuwene kutse eribana ebyalya ebikaghunza.” b Esyongumi sy’esyomiliyoni sy’abandu omwa bihugho bingyi sibangabana ebyalya ebyo bakayithagha. Eky’obulighe, ekyabirilhwiririramo, abangyi b’okw’ibo bakaholha.

 “Lebaya, muhabya esabayiri ey’ekirima. N’oyuwikere kuyo iniawithe olhulengero omo byalha biwe.” (Eribisulirwa 6:5) Omwa buminyereri obu, esabayiri y’omusyo n’oyuwikere kuyo bik’imanira enzalha y’omwa biro by’enyuma-nyuma. c Esyondengero esiri omo byalha by’oyuwikere okwa sabayiri nisy’eripima ebyalya bike ebiriho. Oyuli okwa sabayiri anemulholha embere erighendyayo, omulenge akarangirira ngoku ebbeyi y’ebyalya yikendi y’ongera kutsibu kandi akaghusa okwa bandu kw’akasali athi bayibikire ebyalya ebikayithaghisibawa. (Eribisulirwa 6:6) Eki kikakanganaya ndeke enzalha eyiriho munabwire omwa kihugho kyosi, omughulhu owa esyobbiliyoni sy’abandu sibangathoka eribana ebyalya ebyuwene.

Ngoku esyonzalha sikendi syahwaho

 Abasomire bakabugha bathi ekihugho kyethu kikahulhukaya ebyalya bingyi ebikaghunza ebya obuli mundu oyuwikere kukyo anganalyako. Neryo kwesi, ni byahi ebikaleka ihabya esyonzalha? Kandi ni kyahi ekye Biblia yikabugha yithi Omuhangiki wethu, Yehova, d akendi syakolha erighunzaho ebitsibu ebi?

 Ekitsibu: Egavumenti siyangaghunzaho obunakwa n’obuthe bulingirirania omwa by’emingirirye ebikaleka abandu ibabulha ebyalya.

 Ekikendi syakolhwa: Esyogavumenti sy’abandu esithahikene sikendi syalhusibwaho, ihasuba egavumenti eyihikene—Obwami bwa Nyamuhanga. (Danieli 2:44; Matayo 6:10) Munabwire abandu bangyi abanakwa kibakalire eribana ebyalya, aliwe omo Bwami bwa Nyamuhanga ekyo sikyendisyabya. E Biblia yikakanaya oku Yesu Kristo, Omwami w’Obwami bwa Nyamuhanga yithi: “Asyalhamya abera abakamulhakira, n’abali n’obwagha, n’abakasighanibawa. . . . Engano yibyeho nene omo kihugho; n’ehithwe hisule mw’ebyalya.”—Esyonyimbo 72:12, 16.

 Ekitsibu: Esyonyuhi sikaleka ihabya eritsandalikana ly’ebindu n’eby’emingirirye erikalha, ekindu ekikaleka abandu ibathabana ebyalya ebyo bakayithagha.

 Ekikendi syakolhwa: “[Yehova] akakubaya amalhwa omo kihugho kyosi; akabbunanga amatha, n’eritsutsanga amathumo, kandi akahisaya esyoggali omo muliro!” (Esyonyimbo 46:9) Nyamuhanga akendi syathoghothya ebyuma by’amalhwa n’abakaleka ihabya amalhwa. Busana n’ekyo, obuli mughuma akendi syathoka eribana ebyalya ebyuwene kandi omo nzira nyolho. E Biblia yikalhaghanisaya yithi: “Abathunganene basyakanya, n’obuholho bwasyakanyirira.”—Esyonyimbo 72:7.

 Ekitsibu: Eritsandira ighuma ly’emibere y’obuthuku n’ebitsinduli bikatsandaya ebyalya n’eritha ebisoro.

 Ekikendi syakolhwa: Nyamuhanga akendi syasondolha eby’obuhangwa okwa kihugho, erihiraho emibere eyuwene eyikendi syaleka ebyalya ibyera. E Biblia yikabugha yithi: “[Yehova] mwabonderya akanyabungu, n’ebisunda mubyabondera. Abiribindulha embwarara mo bitsinga by’amaghetse, n’ekithaka ekyumire mo ngununuko eyikasenda mo maghetse. Abirileka abakawira ibikalhaho . . . mubabiba amalima n’erihera emiriki y’ebinyu.”—Esyonyimbo 107:29, 35-37.

 Ekitsibu: Abandu ab’omururu kandi abalibathangania bakahulhukaya ebyalya ebithuwene kutse ibakakirya ebyalya erihika okw’abo abakabiyithagha.

 Ekikendi syakolhwa: Obwami bwa Nyamuhanga bukendi syaghunzaho abandu abosi abathemo ekwenene kandi abalibathangania. (Esyonyimbo 37:10, 11; Isaya 61:8) E Biblia yikakanaya oku Yehova Nyamuhanga ‘ng’oyukatswera n’eryuwania abakanubibawa, oyukaha akalyo oko bakawira.’— Esyonyimbo 146:7.

 Ekitsibu: Kimu-kyakasathu eky’ebyalya ebikahulhukibawa omo kihugho bikatsandibawa kutse ibyakwa bbule obuli mwaka.

 Ekikendi syakolhwa: Ahisi sy’Obwami bwa Nyamuhanga, ebyalya bikendi syakolesibwa ndeke. Iniane okwa kihugho, Yesu iniakayitheghaya kutsibu okw’ighalhaghandya ebyalya. Ng’eky’erileberyako, buthuku bughuma mwakolha ekithiko-thiko ky’erilisya abandu abalhabire oku 5,000. Enyuma waho, mwabwira abigha biwe athi: ‘Mukume-kume ebihandi-bihandi ebitahangukira, sihathale kindu.’Yoane 6:5-13.

 Kundi Obwami bwa Nyamuhanga bukendi syaghunzaho ekikaletha enzalha, abandu abosi bakendi syabya n’ebyalya bingyi ebyuwene kandi eby’ekirisya. (Isaya 25:6) Eriminya Obwami bwa Nyamuhanga nga bukendi syaberererya eki kya mughulhu wahi, Lebaya omwatsi “Obwami bwa Nyamuhanga Bukendi Syathabalha Ekihugho Mughulhu Wahi?”

a The 2030 Agenda for Sustainable Development, eyakolhawa n’ebihugho byosi ebiri omwa kithongole kye United Nations (UN) omwa 2015.

b Eripoti eyabirihirwa haghuma ey’ekithongole ekya Food and Agriculture Organization of the United Nations, ekya International Fund for Agricultural Development, ekya United Nations Children’s Fund, ekya United Nations World Food Programme, n’ekya World Health Organization.

c Eriminya bingyi ebihambire okwa syosabayiri esyosi ini esiri omw’Ibisulirwa, lebaya omwatsi “Abakaghendaya Esyosabayiri Bbani—Ni Bahi?

d Yehova ly’erina lya Nyamuhanga. (Esyonyimbo 83:18) Lebaya omwatsi “Yehova Nindi?