Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Eriligha Amalengekania w’Abandi—Ngoku e Biblia Yanga Wathikya

Eriligha Amalengekania w’Abandi—Ngoku e Biblia Yanga Wathikya

 “Eriligha amalengekania w’abandi ni kindu ekikaleka ihabya obuholho.”—UNESCO Declaration of Principles on Tolerance, 1995.

 Okwa lhundi lhuhandi, erithendi ligha amalengekania w’abandi kyangana leka ihathabya erisikya nibya ihabya n’eriponangana. Mughulhu mungyi eriyowa ly’omwakathi ng’eryo likalhwiririramo erikania okwa bandi kwa nabi, akasolholho, n’amalhwa.

 Aliwe abandu bawithe amalengekania awathasosene bikahika okwa ky’eriligha amalengekania w’abandi. Abandi bikirirye bathi abandu abakalighirana n’amalengekania w’abandi batholere ibaligha emiringo yosi y’emikolere n’emitse. Abandi bakasighika amalengekania we Biblia, aw’eribugha indi abandu abakalighirana n’amalengekania w’abandi bakasikaya erithwamu ly’obuli mughuma ery’eriyisombolera eby’erighenderako n’esyonyikirirya, nomwakine indi ibo sibali lighirana n’eby’erighenderako ebyo n’esyonyikirirya esyo.

 Mbwino e Biblia iyanawathikya abandu omwa kihugho munabwire eribya abakalighirana ndeke n’amalengekania w’abandi?

Ebya e Biblia yikabugha ebihambire okw’ilighirana n’amalengekania w’abandi

 E Biblia yikasighika eky’erilighirana n’amalengekania w’abandi. Yikabugha yithi: “Muminyikalhaye eriyibombeka [obuyitheghererya] lyenyu okw’abandu abosi.” (Abanya Filipi 4:5) E Biblia yikathuhira mw’omuhwa w’erikolongana n’abandi omw’ibatsomana, omwa bwolho, n’omwa bulingirirania. Abakaghendera okw’ihabulha eri banganaghana eriligha kutse erighenda-ghendania n’eby’owundi akaghenderako, aliwe ibalighira omundu erikolha erikwamana n’erithwamu liwe.

 Aliwe e Biblia yikabisulha ngoku Nyamuhanga anawithe ebihano ebyo abandu banga ghenderako. Yikabugha yithi: “Iwe mundu, [Nyamuhanga] abirikukangya kihi kyo kibuya.” (Mika 6:8) Yikabisulha obusondoli obwa Nyamuhanga abiriha abandu eribawathikya eritsemera engebe eyuwene kutsibu ngoku kyanga thokekana.—Isaya 48:17, 18.

 Nyamuhanga syali athathuha ehamuli ey’eritswera abandi. Erikwamana ne Biblia, “Nyamuhanga iyuwene akayira emighambo n’eribya mutsweri. . . Nikwa iwe niwe ndi wuthi wukatswera mulikyenyu kwehi?” (Yakobo 4:12) Nyamuhanga abiriha obuli mughuma w’okw’ithwe obughabe bw’eriyithwiramo eby’erikolha ebyo ithw’ibene-bene thuwithe erisyalhuthonda busana nabyo.—Eryibuka Ebihano 30:19.

Ebya e Biblia yikabugha ebihambire okw’isikya

 E Biblia yikabugha yithi thutholere “ithwasikya obuli mundu.” (1 Petero 2:17, New Jerusalem Bible) Neryo abakathwamu erighendera okwa bihano bye Biblia bakakolongona n’abandu abosi omw’isikya mbulha bikiriryeki kutse bali omwa ngebe eyiri yithi. (Luka 6:31) Eki sikirimanyisaya kithi abakaghendera okwa Biblia bakendi ligha obuli nyikirirya kutse amalengekania agho abandi bawithe kutse indi bakendi sighika obuli erithwamu eryo abandi bakakolha. Aliwe omwakanya k’erikolha omwa butsurumi kutse omw’ithendisikya, bakalengaho ngoku banga thoka erigherererya emibere Yesu athwaliramo abandi.

 Ng’eky’erileberyako, Yesu mwasanga-ngana n’omukali oyuwabya omwa dini eyo Yesu athelighirana nayu. Kandi omukali oyu abya n’omulhume oyuthamuthahirye—engebe eyo Yesu athabya akalighirana nayu. Nomwabine, mwakanirania n’omukali oyo omw’isikya.—Yoane 4:9, 17-24.

 Nga Yesu, Abakristayo bakabya ibanayitheghekire erisoborera abanzire erihulikirira b’ebyo bikirirye, aliwe bakakolha ekyo “omw’isikya.” (1 Petero 3:15, NWT) E Biblia yikahabulha Abakristayo yithi isibakaka abandi b’amalengekania wabu. Yikabugha yithi oyukakwama Kristo ‘syatholere erineghena [erilhwa], nikwa abye mubuya okwa bosi,’ imwamune n’abawithe esyonyikirirya esithasosone.—2 Timoteo 2:24.

Ebya e Biblia yikabugha ebihambire okw’iponangana

 E Biblia yikathubwira yithi ‘thukwamirire n’omuhwa eribya n’obuholho n’abandu abosi.’ (Abaebrania 12:14) Omundu oyukakwamirira obuholho syalitsemera eriponangana. Ahathe erilhwika ebyo akaghenderako, akahiraho akaghalha nuku abye iniane buholho n’abandi. (Matayo 5:9) Kundi nibya, e Biblia kandi yikahira omwa Bakristayo mw’omuhwa w’erianza esyonzighu syabu omw’ithwalha abakakolongana nabu nabi omwa lhukeri.—Matayo 5:44.

 Ni kwenene, e Biblia yikabugha yithi Nyamuhanga ‘akakwa obusu,’ kutse ‘erikwa nye,’ emikolere eyikaghunza omwa bandi mw’ekitsumbi kutse eyikahuthalhaya abandi. (Emisyo 6:16-19) Aliwe hano e Biblia yikakolesaya ekinywe “obusu” erikangania eriyowa erikalire ery’eripona emikolere mibi. E Biblia yikakanganaya ngoku Nyamuhanga anayitheghekire erighanyira n’eriwathikya abandu abanzire erihindulha emibere yabu n’erighendera okwa bihano biwe.—Isaya 55:7.

Amasako we Biblia awahambire okw’ilighirana n’amalengekania w’abandi n’erisikya

 Tito 3:2: ‘Mukangaye obwira [obuyitheghererya], n’erikangania omuthima mwolho oko bandu bosi.”

 Omundu oyuwithe obuyitheghererya akasubiraya omwa bwolho omundu amaha amalengekania awali mbaghane okwa wiwe ekindu ekikaleka ihabya erisikania ahakathi-kathi kabu.

 Matayo 7:12: “Ebyosi ebyo mwanzire abandu ibabakolera, nenyu mukolerebo muthya.”

 Ithwe bosi thukasima omughulhu abandi bakakolongana nethu omw’isikya n’eritsomana amalengekania n’eriyowa lyethu. Eriminya bingyi ebihambire okwa mibere thwangaghendera okwa kihano ekyasibwe eki, ekyo Yesu akangiriraya, lebaya omwatsi “Ekihano Ekyasibwe ng’Ekihano Ekibuyanga ky’Ekyahi?

 Yosua 24:15: “Muyisoghe munabwire oyo mwasyakolera.”

 Thukabya thukasikya erithwamu ly’abandi ery’eriyithwiramu, thukahiraho obuholho.

 Emibiri 10:34: “Nyamuhanga syawithe ebithagha [akasolholho].”

 Nyamuhanga syalisolholha owosi-wosi busana n’ekalikya, erithabya ini mulhume kutse mukali, ekihanda, erangyi, kutse emibere eyo alhwiremu. Abanzire erigherererya Nyamuhanga bakasikaya abandu abosi.

 Habakuki 1:12, 13: ‘[Nyamuhanga] syangathoka erisamalira esyongyiyini [obubi] syo ndeke.’

 Erighumisirizya lya Nyamuhanga liwithe olhubibi. Syendisyalighira ababi erilholha embere erikolha omwa nzira yabu nyibi kera na kera. Eriminya bingyi, lebaya evidiyo Busana Naki Nyamuhanga Inialekereraho Eriaghalhwa?

 Abanya Roma 12:19: “Muleke erihithana lya Nyamuhanga likole, kusangwa kisakire kithi, Omukama athi, erikisya ni ryaghe.” a

 Yehova Nyamuhanga syali athaha owosi-wosi y’ehamuli y’eriyithuhulirya. Akendi syalhangira athi hakabya obulingirirania okwa buthuku bwiwe obo abirihiraho. Eriminya bingyi, soma omwatsi “Mbwino eky’Erisaba Obulingirirania Kine Mwendi Syowibwa?

a Yehova ly’erina lya Nyamuhanga. (Esyonyimbo 83:18) Lebaya omwatsi “Yehova Nindi?