Yai panembwa’mba bijipo

BANYIKE BEPUZHA AMBA

Kwikala na Mushingi Kwanemena Ka?

Kwikala na Mushingi Kwanemena Ka?

‘Abo kechi banshinkwilako kinzhilo ne, pano amiwa nakonsha kwibashinkwilako byepi?

‘Kwamba’mba “mwane,” “nasanta,” “bankwasheko mwane,” nanchi kokonkatu kumwesha’mba muntu uji na mushingi nyi?’

‘Kechi nafwainwa kupa mushingi bankasami ne bakolojami ne. Mambo twi kisemi kimo.’

Nanchi ne obewa byobyo wakonsha kwamba nyi? Umvwe wakonsha kwamba bino, ko kuba’mba kechi wakonsha kumwenamo ne!

 Kyo wafwainwa kuyuka pa kwikala na mushingi

 Mushingi wakonsha kukukwasha mu ino mbaji isatu ya mu bwikalo bobe:

  1.   Bantu byo bakuyuka. Byo ubila bakwenu bimwesha inge uji na muchima wawama nangwa watama. Inge uji na mushingi bantu bakakumona’mba wi muntu wakoma kabiji utako muchima ku bintu, ne abo bakakubilanga byawama! Inge uji na bitala, bantu bakayuka’mba witemwa obe mwine, kabiji bakonsha ne kukushapo kukutwezha nkito ne bintutu bikwabo. Byonka byaamba Baibolo amba, “muntu washinta wikatazha.”​—Byambo bya Mana 11:⁠17.

  2.   Balunda nobe. Baibolo wamba’mba: “Vwalai butemwe, mambo butemwe bukwatankanya bantu bulongo.” (Kolose 3:14) Kino kya kine kikatakata ku balunda. Bantu bakasulukila aba baji na mushingi ne boba bebobila byawama. Ñanyi wakonsha kutemwa kwikala na mulunda wa bitala nangwa uji na byubilo byatama?

  3.   Byonka byo ubila bakwenu. Mwanamukazhi wa jizhina ja Jennifer waambile’mba, “Inge kya kuba uji na mushingi, mu kuya kwa moba, bantu batendeka kukubila byawama nangwatu boba baji na bitala.” Pano inge kya kuba uji na bitala, bantu kechi bakubilanga byawama ne. Baibolo wamba’mba: “Kyonka kipimo kyo mupiminako bakwenu, ne anweba kyo kyo bakemupiminako.”​—Mateo 7:⁠2.

 Kishinka kikatampe kya kulangulukapo: Kwisamba na bantu ke kintu kyubiwa mu bwikalo bwetu. Bantu byo bakumona ne byo bakubila byaimena pa byo wisamba nabo. Mu jishinda jikwabo, kupa bantu mushingi kwanema bingi!

 Bya kwikala na mushingi

  1.   Langulukapo pa byo uba. Iipuzhe mepuzho nabiji ano: ‘Nanchi nnemeka bakulumpe nyi? Bimye binga byo ñamba’mba “mwane,” “nasanta,” nangwa’mba “bankwasheko mwane”? Nanchi ntako muchima pa kwisamba na bakwetu nyi, inyi ntanga nangwa kutuma tubyambo twa pa foni? Nanchi nemeka bansemi bami ne bankasami nangwa bakolojami, nangwa kubula kwibata muchima na mambo a kuba’mba “twi ba mu kisemi kimo nyi”?’

     Baibolo waamba’mba: “Ikalainga batanshi mu kumwesha bakwenu munema.”​—Loma 12:⁠10.

  2.   Ibikile bikonkwanyi. Nemba mbaji isatu mo wafwainwa kuwamisha. Kya kumwenako, Allison wa myaka 15 waamba’mba wafwainwa “kwikala uteleka bulongo kukila kuyukatu kwamba.” David wa myaka 19 waamba’mba wafwainwa kuleka kutuma tubyambo twa pa foni kimye kyo ubena kwisamba na ba mu kisemi nangwa na balunda. Waambile’mba “kechi kimwesha mushingi ne. Kikala nobe mbena kwibambila’mba nafwainwa kwisambako na muntu mukwabo kukila kwisamba nabo.” Edward wa myaka 17 waamba’mba wafwainwa kuleka kuchibikizha bakwabo inge babena kwamba. Kabiji Jennifer ye twaji kwambapo ku ntendekelo wafuukulapo kwikala na mushingi pa kwisamba na bakikulumpe. Waamba’mba, “ ‘Nebemunangatu kya bukiji bukiji,’ ne kuya ku bakwetu bakyanyike. Pano luno, nebikako bingi kwibayuka. Kino kyankwasha kwikala bingi na mushingi!”

     Baibolo waamba’mba: “Tainga muchima ku bintu bya bakwenu kabiji kange mulangulukengatu pa bintu byenu byonka ne.”​—Filipai 2:⁠4.

  3.   Monanga kuyilako palutwe kobe. Pa ñondo umo, mona mo wafwainwa kuwamishako mu ñambilo yobe nangwa byubilo byobe. Pa kupwa kwa ñondo, iipuzhe amba: ‘Nanchi kwikala na mushingi kwankwasha byepi kwikala muntu wawama? Mu ñanyi mashinda akwabo mo nafwainwa kuwamishako?’ Ibikile bikonkwanyi bikwabo.

     Baibolo waamba’mba: “Bintu byonse byo mukeba amba bantu bemubile, ne anweba mwafwainwa kwibobila byonkabyo.”​—Luka 6:⁠31.