Yai panembwa’mba bijipo

Baibolo Wambapo’mba ka pa Kuzhikilwa na Nzala?

Baibolo Wambapo’mba ka pa Kuzhikilwa na Nzala?

Mukumbu wa mu Baibolo

 Mu kimye kyanembejilwengamo Baibolo, Lesa waswishishe bantu kuzhikilwa na nzala inge bauba bino na mulanguluko wawama. Pano bino, inge bauba bino na mulanguluko wabula kufwainwa, Lesa kechi wibobilanga bibusa ne. Nangwa byonkabyo, Baibolo kechi wakambizhapo bantu kuzhikilwa na nzala ne, kabiji kechi ukanya bantu kuba byobyo luno ne.

Ñanyi bintu byalengejile bantu bamo banembwa mu Baibolo kuzhikilwa na nzala?

  •   Inge babena kukeba bukwasho ne lutangijilo lwa Lesa. Bantu bayanga ku Yelusalema bazhikilwanga na nzala pa kumwesha kuba’mba balombelenga na muchima yense kuba’mba Lesa ebakwashe. (Ezela 8:21-23) Paulo ne Banabasa bimye bimo bazhikilwanga na nzala pa kutongola bakulumpe mu kipwilo.—Byubilo 14:23.

  •   Pa kulanguluka pa kyaswa muchima wa Lesa. Yesu byo abatizhiwe, waikele na nzala pa moba 40 pa kwinengezha kuba kyaswa muchima wa Lesa.—Luka 4:1, 2.

  •   Pa kumwesha kuba’mba balapila ku bundengamambo bwabo. Kupichila mwi ngauzhi Yoela Lesa wabuujile bena Isalela babujile bukishinka amba: “Bwelai kwi amiwa na michima yenu yonse, saka muzhikilwa na nzala ne kujila ne kuwowakana.”—Yoela 2:12-15.

  •   Pa Juba ja Kufuchila Mambo. Mu Mizhilo Lesa yo apele kisaka kya bena Isalela mwajinga ne mukambizho wa kuzhikilwa na nzala pa Juba ja Kufuchila Mambo. a (Bena Levi 16:29-31) Kuzhikilwa na nzala kwayijilemo pa jije juba mambo kwavululangamo bena Isalela kuba’mba bajinga bambulwa kulumbuluka kabiji bafwainwe kulomba lulekelo lwa mambo kwi Lesa.

Ñanyi ndangulukilo yabula kufwainwa ilengela bamo kuzhikilwa na nzala?

  •   Kukeba kwimwesha. Yesu wafunjishe’mba mwina Kilishitu mwine ye wafwainwa kwifuukwilapo kuzhikilwa na nzala kabiji kafwako bantu bakwabo bafwainwa kuyuka ne, kanatu aye mwine ne Lesa kwapwa.—Mateo 6:16-18.

  •   Kukeba kuba’mba bantu bayuke’mba bo baoloka. Kuzhikilwa na nzala kechi kulengela muntu kwikala na byubilo byawama nangwa kwikala mulunda na Lesa ne.—Luka 18:9-14.

  •   Kukeba kufya bundengamambo. (Isaya 58:3, 4) Lesa wapeshangatu boba bazhikilwanga na nzala saka bakookela ne mikambizho yanji kupichila mu kulapila inge balenga mambo.

  •   Kwikyubatu nobe kisho. (Isaya 58:5-7) Lesa ujitu nobe nsemi ubula kusekelamo inge kya kuba baana ke bambetu pa kanwa amba bamutemwa, bino mu michima yabo saka babula kumutemwa.

Nanchi bena Kilishitu bafwainwa kuzhikilwanga na nzala nyi?

 Ine. Lesa wakambizhe bena Isalela kuzhikilwa na nzala pa Juba ja Kufuchila Mambo, bino walekeshe kuba bino kimye Yesu kyo apaine bumi bwanji kuba’mba bantu balapila ku bundengamambo bwabo mambo abo alekelwe. (Bahebelu 9:24-26; 1 Petelo 3:18) Bena Kilishitu kechi balondela Mizhilo ya Mosesa ne, kabiji ino mizhilo mo mwajinga ne mukambizho wa Juba ja Kufuchila Mambo. (Loma 10:4; Kolose 2:13, 14) Onkao mambo, mwina Kilishitu mwine wakonsha kufuukulapo kuzhikilwa na nzala nangwa ne.—Loma 14:1-4.

 Bena Kilishitu bayuka kuba’mba kupopwela Lesa kechi kwaimena pa kuzhikilwa na nzala ne. Baibolo kechi waambapo’mba kuzhikilwa na nzala kuleta lusekelo ne. Pakuba bupopweshi bwa kine buleta lusekelo ku bantu kabiji kino kimwesha biji Yehoba, “Lesa wa lusekelo.”—1 Timoti 1:11; Musapwishi 3:12, 13; Ngalatiya 5:22.

Milanguluko yabula kuyilamo pa byaambapo Baibolo pa kuzhikilwa na nzala

 Mulanguluko wabula kuyilamo: Mutumwa Paulo watundaikile bena Kilishitu baji mu masongola kuzhikilwa na nzala.—1 Kolinda 7:5, King James Version.

 Kishinka: Manyusikilipiti a Baibolo a kala kechi aingijishapo kyambo kya kuzhikilwa na nzala pa 1 Kolinda 7:5 ne. b Kyamweka bantuntuluzhi ba Baibolo banungileko byambo bya kuba’mba kuzhikilwa na nzala pa kino kyepelo ne pa Mateo 17:21; Mako 9:29; ne Byubilo 10:30. Mabaibolo avula a katataka bino byambo byo banungileko bya kuba’mba kuzhikilwa na nzala kechi bebinembamo ne.

 Mulanguluko wabula kuyilamo: Bena Kilishitu bafwainwa kuzhikilwa na nzala pa kuvuluka moba 40 Yesu o aikele na nzala mungye kufuma kimye kyo abatizhiwe.

 Kishinka: Yesu kechi wakambizhepo bena Kilishitu amba bakazhikilwenga na nzala ne, kabiji Binembelo kechi bimweshapo’mba bena Kilishitu batanshi baubanga bino ne. c

 Mulanguluko wabula kuyilamo: Bena Kilishitu bafwainwa kuzhikilwa na nzala pa kuvuluka lufu lwa Yesu.

 Kishinka: Yesu kechi wakambizhepo baana banji ba bwanga kuzhikilwa na nzala pa kuvuluka lufu lwanji ne. (Luka 22:14-18) Nangwa kya kuba Yesu waambile’mba baana banji ba bwanga bakazhikilwa na nzala inge wafwa, kechi wapainenga mukambizho ne, waambiletu pa kikamweka. (Mateo 9:15) Baibolo wakambizha bena Kilishitu kuba’mba inge baji na nzala bafwainwa kujiila jimo saka bakyangye kuya ku Kivuluko kya lufu lwa Yesu.—1 Kolinda 11:33, 34.

a Lesa wabuujile bena Isalela amba: “Mukemanyikenga anwe bene,” nangwa’mba “mukeimanyike michima yenu,” pa Juba ja Kufuchila Mambo. (Bena Levi 16:29, 31; Buku wa Lesa) Ino ñambilo ilumbulula kuzhikilwa na nzala. (Isaya 58:3) O ene mambo Baibolo wa Contemporary English Version o aingijisha byambo bya kuba’mba: “Kechi mwafwainwa kuja kajo ne, pa kuba’mba mumweshe bulanda na mambo a bundengamambo bwenu.”

b Monai buku wa kuba’mba A Textual Commentary on the Greek New Testament, wa busatu wanembele ba Bruce M. Metzger, jipa 554.

c Buku wa kuba’mba New Catholic Encyclopedia waamba pa kimye kyo batendekele kisho kya kuzhikilwa na nzala moba 40 amba: “Mu bitota bya myaka bitanshi bisatu, bazhikilwanga na nzala pa kunengezha kijiilo kya juba ja lusanguko lwa Yesu kabiji javula kechi bapwishanga mulungu ne, baubangatu bino juba jimo nangwa abiji. . . . Kisho kya kuzhikilwa na nzala moba 40 kyatendekele kimye bantangi ba bupopweshi kyo bakonkene pamo ja butanu na kwisamba mu muzhi wa Nicaea (325), nangwa kya kuba bashayuka bamo bazhinauka inge kya kuba kuzhikilwa na nzala moba 40 kyo kyo balumbulwilenga.”—Buku wa Bubiji, Volyumu 8, jipa 468.