Yai panembwa’mba bijipo

Lukinyama Wachijisha Watongolwa mu Lumwekesho Kitango 17 Ye Wep?

Lukinyama Wachijisha Watongolwa mu Lumwekesho Kitango 17 Ye Wep?

Mukumbu wa mu Baibolo

 Lukinyama wachijisha watongolwa mu Lumwekesho kitango 17, wimenako kipamo akyo kikeba kukwatankanya bisaka byonse bya mu ntanda. Patanshi kyatelwanga amba League of Nations pano luno ke United Nations.

Bintu biyukanyikisha lukinyama wachijisha

  1.   Kipamo kya bumulwilantanda. Lukinyama wachijisha uji na “mitwe itanu na ibiji” imenako “mitumba itanu na ibiji” ne “bamfumu batanu na babiji” nangwa bakalama baji na bulume. (Lumwekesho 17:9, 10) Mu Baibolo mitumba ne banyama bemenako makafulumende.—Yelemiya 51:24, 25; Danyela 2:44, 45; 7:17, 23.

  2.   Kwipasha kuji pa bumulwilantanda bwa ntanda yonse. Lukinyama wachijisha wipasha na lukinyama wa mitwe itanu na ibiji ye batongola mu Lumwekesho kitango 13, wimenako bumulwilantanda bwa ntanda yonse. Bino bibanyama byonse bibiji biji na mitwe itanu na ibiji, nsengo jikumi ne mazhina a mwenga. (Lumwekesho 13:1; 17:3) Bino bibanyama bipasha bingi. Lukinyama wachijisha wimenako bumulwila ntanda bwa mu ntanda yonse bwipasha bingi.—Lumwekesho 13:15.

  3.   Bulume kufuma ku bufumu bukwabo. Uno lukinyama wachijisha “wafuma mu” nangwa uji na bulume ku bufumu bukwabo.—Lumwekesho 17:11, 17.

  4.   Kyakwatankana na bupopweshi. Babilona Mukatampe, ko kuba’mba bupopweshi bwa ntanda yonse bwa bubela, bwaikala pa lukinyama wachijisha, kumwesha kuba’mba lukinyama babena kumutangijila ku mabumba a bupopweshi.—Lumwekesho 17:3-5.

  5.   Kuba mwenga Lesa. Uno lukinyama uji na “mazhina onse a mwenga.”—Lumwekesho 17:3.

  6.   Kubula bulume pa kimye kimo. Lukinyama wachijisha ukekakala mu “kalengwa kabula kupela” a nangwa kubula bulume pa kimye kimo, bino akekalepo jikwabo.—Lumwekesho 17:8.

Bungauzhi bwa mu Baibolo bwafika

 Akimonai United Nations ne League of Nations, byo bafikizha bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba pa lukinyama wachijisha.

  1.   Kipamo kya bumulwilantanda. Ba United Nations batundaika bumulwilantanda bwa ntanda yonse pa kukosesha muzhilo wa kuba’mba “bukalama bwa byalo byonse bwafwainwa kwesakana.” b

  2.   Kwipasha kwa bumulwilantanda bwa ntanda yonse. Mu 2011, byalo biji mu kipamo kya United Nations byafikile 193. Onkao mambo, baamba kuba’mba bemenako byalo ne bantu mwaya ntanda yonse.

  3.   Bulume kufuma ku bufumu bukwabo. Kipamo kya United Nations kyaikalako mambo a byalo biji mu kino kipamo kabiji bino byalo byapana bulume ku kino kipamo.

  4.   Kyakwatankana na bupopweshi. Bipamo byonse bibiji League of Nations ne United Nations bebitundaika ku bupopweshi bwapusana pusana mwaya ntanda yonse. c

  5.   Kuba mwenga Lesa. Kipamo kya United Nations kyalengelwe kuba’mba “kilete mutende ne luzhikijilo mwaya ntanda yonse.” d Bino byambo ke bya kwitotelamotu, mambo ba UN boba mweng Lesa pa kwamba kuba’mba bakoba bintu byafwainwa kukobatu Bufumu bwa Lesa kwapwa.—Salamo 46:9; Danyela 2:44.

  6.   Kubula bulume pa kimye kimo. Kipamo kya League of Nations, kyalengelwe Nkondo Itanshi ya Kyalo Kyonse byo yapwiletu kuba’mba kilete mutende, bino kechi kyapwishishe bimvulañanya byajinga mu kyalo ne. Kino kipamo, kyalekele kwingila Nkondo ya Bubiji ya Kyalo Kyonse mu 1939. Mu 1945, Nkondo ya Bubiji ya Kyalo Kyonse byo yapwile, balengele kipamo kya United Nations. Kino kipamo kingilatu mingilo ipashako na yaingilanga kipamo kya League of Nations.

a Kwesakana na Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, kyambo kya Kingiliki kyatuntululwa amba “kalengwa” kilumbulula “Kimbo kibula kupela.” Baibolo wa King James Version waingijisha kyambo kya kuba’mba “kimbo kyabula mpelo.” Mu Baibolo kino kilumbulula mpunzha nangwa kwikala kwa kubula kuba nangwa kintu kimo ne.

b Monai Article 2 wa Charter of the United Nations.

c Kipamo kimenako bipwilo bya ba Protestant mu America kyabijikile mu 1918 amba kipamo kya League “mo mukamwekela bintu bikeba kuba bufumu bwa Lesa pano pa ntanda.” Mu 1965, bemenako ba Budda, Bakatolika, Eastern Orthodoxy, ba Hindu, Islam, Judaism, ne ba Protestant basambakene mu San Francisco kutundaika ne kulombelako United Nations. Kabiji mu 1979, Pope John Paul II waambile’mba kipamo kya UN “kikatwajijila kutundaikanga mutende ne buchibamambo.”

d Monai Article 1 wa Charter of the United Nations.