•  Mukumbu wa mu Baibolo

•  Kisungu wakonsha kusema byepi mwana?

•  Mambo ka kisungu o asemejile mwana?

•  Nanchi Maliya watwajijile kwikala kisungu nyi?

•  Maliya byo ajinga kisungu kimye kyo asemene Yesu, nanchi kilumbulula’mba kechi wajinga na bundengamambo nenyi?

•  Nanchi twafwainwa kumumonanga byepi Maliya?

 Baibolo wamba’mba Maliya inanji Yesu, wanemekelwe pa kusema Yesu saka akiji kisungu. Baibolo waambijile jimo kino kya kukumya mu buku wa Isaya kabiji kufika kwa buno bungauzhi kwanembwa mu mabuku a Mambo Awama anembele Mateo ne Luka.

 Mu bungauzhi bwaamba pa kusemwa kwa Mesiasa, Isaya waambijile jimo amba: “Umvwai! Kamwale ukemita ne kusema mwana wa mulume.” (Isaya 7:14) Na lutangijilo lwa mupashi wazhila, nnembi wa Mambo Awama aye Mateo waambile’mba bungauzhi bwa Isaya bwaambilenga pe Maliya ne kusemwa kwa Yesu. Byo apwishishe kwamba’mba Maliya waimichile mu jishinda ja kukumya, Mateo wanungilepo’mba: “Abino byonse byamwekele’mba kifike akya kyaambile Yehoba mwi ngauzhi wanji, amba: ‘Talai! Kisungu a ukemita ne kusema mwana wa mulume kabiji bakamutumba’mba Imanuele,’ kulumbulula’mba, ‘Lesa Uji Ne Atweba.’”—Mateo 1:22, 23.

 Nnembi Mambo Awama aye Luka naye waambile’mba Maliya waimichile mu jishinda ja kukumya. Wanembele’mba Lesa watumine malaika Ngabaliela “ku kisungu ye baipangwizhe ku mwanamulume wa jizhina ja Yosefwa wa mu nzubo ya kwa Davida, ne jizhina ja uno kisungu wajinga Maliya.” (Luka 1:26, 27) Maliya naye wamwesheshe kuba’mba wajinga kisungu. Byo bamubuujile’mba ukasema Yesu, Mesiasa, Maliya waipwizhe’mba: “Pano kino kikobiwa byepi, mambo nkyangye kulaalapo na mwanamulume?”—Luka 1:34.

 Maliya waimichile na mupashi wazhila, ko kuba’mba ngovu ya Lesa. (Mateo 1:18) Maliya bamubuujile’mba: “Mupashi wazhila ukekala pe obewa, ne bulume bwa Mwine Wakila bukekala pe obewa. Kabiji na mambo a kino, awa ukasemwa ukatelwa’mba wazhila, Mwana Lesa.” b (Luka 1:35) Mu jishinda ja kukumya, Lesa wavilwijile bumi bwa Mwananji munda mwa kwa Maliya, ne kumulengela kusema mwana.

 Lesa waingijishe kisungu pa kuba’mba Yesu asemwe walumbuluka mu mubiji wa bumuntu kuba’mba akapulushe bantu ku bundengamambo ne lufu. (Yoano 3:16; Bahebelu 10:5) Lesa wavilwijile bumi bwa kwa Yesu munda mwa kwa Maliya. Kabiji mupashi wazhila kyamweka wazhikijile uno mwana munda kuba’mba abule kwikala na bumbulwa kulumbuluka.—Luka 1:35.

 Onkao mambo, Yesu wasemenwe mu bumuntu saka aji walumbuluka, byonka byajinga Adama saka akyangye kulenga mambo. Baibolo wamba’mba Yesu “kechi walengelepo mambo ne.” (1 Petelo 2:22) Byo ajinga muntu walumbuluka, Yesu wapaine bukuzhi bwa kukuula bantu ku bundengamambo ne lufu.—1 Kolinda 15:21, 22; 1 Timoti 2:5, 6.

 Baibolo kechi ufunjishapo’mba Maliya watwajijile kwikala kisungu mu bwikalo bwanji bonse ne. Pakuba umwesha kuba’mba Maliya wasemene ne baana bakwabo.—Mateo 12:46; Mako 6:3; Luka 2:7; Yoano 7:5.

 Ine. Buku umo waamba’mba lufunjisho lwa kuba’mba Maliya kechi wajinga na bundengamambo kimye kyo aimichile ne, “ke lufunjisho lwa kuba’mba kufumatu kimye kyo asemenwe, Maliya kechi waswainepo bundengamambo bwa kwa Adama ne. Nangwa kya kuba bantu bonse bashala baswaine bundengamambo . . . Bino Maliya na mambo a LUSA lwa Lesa kechi waswaineko buno bundengamambo ne.”—New Catholic Encyclopedia. c

 Pano bino, Baibolo kechi ufunjishapo’mba Maliya wajinga muntu wabula bundengamambo ne. (Salamo 51:5; Loma 5:12) Maliya wamwesheshe’mba wajinga ndengamambo byo ayile na kupana mulambo wa kufuchila mambo byonka Mizhilo ya Mosesa byo yakambizhe banabakazhi kuba inge wapaapa. (Bena Levi 12:2-8; Luka 2:21-24) Buku umo waamba’mba: “Binembelo kechi bifunjishapo’mba Maliya wajinga wabula bundengamambo kimye kyo aimichile Yesu ne . . . Chechi ye waletako luno lufunjisho.”—New Catholic Encyclopedia.

 Maliya wajinga na lwitabilo lwakosa, lukookelo, kwipelula, kabiji watemenwe Lesa kufuma panshi ya muchima wanji. Uji pa bantu bajinga ba kishinka bo twafwainwa kulondela.—Bahebelu 6:12.

 Pano bino, nangwa kya kuba Maliya waingijile mwingilo wanema wa kusema Yesu, Baibolo kechi ufunjishapo’mba twafwainwa kumupopwela nangwa kulomba kwi aye ne. Yesu kechi wanemekele Maliya kukila bantu bakwabo ne, kabiji kechi wabuujilepo baana banji ba bwanga kuba byobyo ne. Maliya watongolwatu mu mabuku a Mambo Awama ne mu buku wa Byubilo, kechi bamutongolapo mu mabuku akwabo 22 aji mu lubaji lutelwa’mba Lulayañano Lupya ne.—Byubilo 1:14.

 Binembelo kechi bimweshapo’mba bena Kilishitu batanshi bapananga mushingi mukatampe kwi Maliya kukila bantu bakwabo ne, kabiji kechi byaambapo’mba bamupopwelanga ne. Pakuba Baibolo ufunjisha bena Kilishitu kupopwelatu Lesa yenka kwapwa.—Mateo 4:10.