Yai panembwa’mba bijipo

Nanchi Kizhiba kya Mujilo kyo ki Ka? Nanchi kyo Kimotu ne na Helo Nangwa Ngehena Nyi?

Nanchi Kizhiba kya Mujilo kyo ki Ka? Nanchi kyo Kimotu ne na Helo Nangwa Ngehena Nyi?

Baibolo waamba’mba

 Kizhiba kya mujilo lo lonaiko lwa myaka. Po pamotu na Ngehena. Pano bino, kechi kyo kimotu na Helo ne. Helo ke bilende.

Kizhiba bekifwanyikizhakotu

 Byepelo bitanu byatongola kizhiba kya mujilo byafwanyikizhakotu, kechi byaamba pa kine kizhiba ne. (Lumwekesho 19:20; 20:10, 14, 15; 21: 8) Bano bo bo bakela mu kizhiba kya mujilo:

Lonaiko lwa myaka

 Baibolo waamba’mba kizhiba kya mujilo “lo lufu lwa bubiji.” (Lumwekesho 20:14; 21: 8) Lufu lutanshi lwatongolwa mu Baibolo ke lolwa lwaishile na mambo a bundengamambo bwa kwa Adama. Bafwa luno lufu bakasangulwa. Kulutwe na lwendo Lesa ukazhiisha lufu lutanshi.—1 Kolinda 15:21, 22, 26.

Kafwako wakonsha kufumamo mu kizhiba kya mujilo kya kifwanyikizho

 Kizhiba kya mujilo kimenako lufu lwa bubiji lwapusana na lufu lutanshi. Luno lufu nalo lulumbulula kubula kwikalako kabiji lwapusana mu jishinda ja kuba’mba inge muntu wafwa kechi ukasangulwa jibiji ne. Baibolo waamba’mba Yesu uji “na makii a [helo] ne a Kilende.” Ko kuba’mba Yesu uji na bulume bwa kusangula bantu bafwa na mambo a bundengamambo bwa kwa Adama. (Lumwekesho 1:18; 20:13, King James Version) Nangwa byonkabyo, Yesu ufwao makii a ku kizhiba kya mujilo, kabiji kafwako muntu mukwabo uji nao ne. Kino kibena kulumbululatu’mba kino kizhiba kya kifwanyikizho kabiji kimenako lukabisho lwa kuzhiisha kintu kwakubula kwikisangula jibiji.—2 Tesalonika 1: 9.

Ngehena ijitu nobe Kimpachiko kya Hinomu

 Kyambo kya Ngehena (Kingiliki geʹen·na) kyatongolwamo bimye 12 mu Baibolo. Byonkatu biji kizhiba, Ngehena nayo ilumbulula lonaiko lwa myaka. Nangwa kya kuba bantuntuluzhi batuntulula kino kyambo amba “helo,” kino kyambo kya Ngehena kyapusana na helo (Kihebelu sheʼohlʹ, Kingiliki haiʹdes).

Kimpachiko kya Hinomu

 Kyambo kya kuba’mba “Ngehena” kilumbulula “Kimpachiko kya Hinomu.” Kino kimpachiko kyajinga pangye ya Yelusalema. Bantu bakala mo mo baelenga biswaswa. Mujilo mo basokanga ino ndochi kechi wazhimanga ne kabiji mapila aonaunanga bintu byonse byabujilenga kupya.

 Yesu wafwanyikizhe lonaiko lwa myaka ku Ngehena. (Mateo 23:33) Waambile’mba mu Ngehena “muji mapila abula kufwa ne mujilo ubula kuzhima.” (Mako 9:47, 48) Yesu wafwanyikizhenga byajinga Kimpachiko kya Hinomu, kabiji wavulukile bungauzhi buji mu Isaya 66:24, bwa kuba’mba: “Bakalupukanga bakamona mibiji ya bantu bafwa bandengulwile amiwa; mambo mapila akebajanga kechi akafwa ne, ne mujilo ukebasokanga naye kechi ukazhima ne.” Kishimpi kya kwa Yesu kechi kibena kulumbulula lukabisho ne, kibena kulumbulula kuzhiisha mibiji ya bafwa. Bakeija ku mapila ne kwiisoka mu mujilo. Kechi kuja nangwa kusoka bantu bomi ne.

 Baibolo waamba patoka kuba’mba bo baela mu Ngehena kechi basangulwa ne. “Kizhiba kya mujilo” ne “mujilo wa Ngehena” bimenako lonaiko lwa myaka, kwibonauna kwakubula kwibabwezha jibiji.—Lumwekesho 20:14; Mateo 18: 9.

“Bakamanamanga mute ne bufuku myaka ne myaka.” Mu ñanyi jishinda?

 Umvwe kya kuba kizhiba kya mujilo kya kifwanyikizho, mambo ka Baibolo kyo aambila’mba Diabola, lukinyama ne ngauzhi wa bubela “bakamanamanga mute ne bufuku myaka ne myaka”? (Lumwekesho 20:10) Tangai bishinka bina, muyuke kuno kumanama kyo kwaikela kwa kifwanyikizho:

  1.   Diabola kumumanyika myaka ne myaka pamotu ne kumulama mumi myaka ne myaka. Bino, Baibolo waamba’mba bakamufumyapo, nangwa’mba bakamuzhiisha.—Bahebelu 2:14.

  2.   Kwikala myaka ne myaka ke bupe bufuma kwi Lesa, kechi lukabisho ne.—Loma 6:23.

  3.   Lukinyama ne ngauzhi wa bubela ke bifwanyikizhotu kechi byakonsha kumanama ne.

  4.   Baibolo walumbulula amba kumanama kukamanama Diabola ke kumonauna ne kumuzhiisha.

 Kyambo kyo baingijisha mu Baibolo kya kuba’mba “kumanama” kyakonsha kulumbulula kukanya. Nabiji kyambo kya kuba’mba “bamanyikañana” pa Mateo 18:34 kyatuntululwa’mba “baota” mu ma Baibolo avula kabiji kyamwesha kyambo kya kuba’mba “kumanama” byo kyaswañana na kyambo kya “kukanya.” Mu Mateo 8:29 ne Luka 8:30, 31 batongolamo kyambo kya “kalengwa,” bekyesakanya na kyambo kya “kumanama.” Mu kalengwa kafwamo kintu muntu kyo afwainwa kubamo ne, po pamotu ne lufu. (Loma 10:7; Lumwekesho 20:1, 3) Buku wa Lumwekesho pavula waingijisha kyambo kya “kumanama” mu bukifwanyikizho.—Lumwekesho 9:5; 11:10; 18:7, 10.