Yai panembwa’mba bijipo

Mupashi Wazhila ye mu Ka?

Mupashi Wazhila ye mu Ka?

Mukumbu wa mu Baibolo

 Mupashi wazhila ke bulume bwa Lesa bwingila ko kuba’mba ngovu yanji. (Mika 3:8; Luka 1:35) Lesa utuma mupashi wanji kumwesha bulume ku mapunzha onse pa kuba’mba obe kyaswa muchima wanji.—Salamo 104:30; 139:7.

 Mu Baibolo kyambo kya “mupashi” kyafuma ku kyambo kya Kihebelu kya ruʹach ne kyambo kya Kingiliki kya pneuʹma. Javula bino byambo bilumbulula ngovu ya Lesa ingila, nangwa’mba mupashi wazhila. (Ntendekelo 1:2) Nangwa byonkabyo, Baibolo waingijisha bino byambo kulumbulula ne bintu bikwabo:

 Ino ndumbulwilo yonse imwesha kintu kyuba bintu bimweka kibula kumweka ku bantu. Po pamotu ne mupashi wa Lesa, “uji nobe mwela, kechi umweka ne, kechi uji na mubiji ne, kabiji uji na bulume.”—An Expository Dictionary of New Testament Words, wanembelwe ne W. E. Vine.

 Baibolo utongola mupashi wazhila wa Lesa amba “maboko” anji nangwa’mba “minwe.” (Salamo 8:3; 19:1; Luka 11:20; esakanyaiko Mateo 12:28.) Byonkatu sendwe byo engijisha maboko anji ne minwe yanji pa kwingila, Lesa naye waingijishe mupashi wanji pa kulenga bintu na biji bino byalondelapo:

Mupashi wazhila kechi muntu ne

 Baibolo byo atongola mupashi wa Lesa amba “maboko” anji, “minwe,” nangwa’mba “muya,” umwesha’mba mupashi wazhila kechi muntu ne. (Kulupuka 15:8, 10) Maboko a sendwe kechi akonsha kwingila bunke kwa kubula milanguluko yanji ne mubiji wanji ne; po pamotu, ne mupashi wazhila wa Lesa wingilatu monka mo amutangijila. (Luka 11:13) Kabiji Baibolo waesakanya mupashi wa Lesa ku mema ne kumwesakanya ku bintu nabiji lwitabilo ne maana. Kuno kwesakanya konse kumwesha’mba mupashi wazhila kechi muntu ne.—Isaya 44:3; Byubilo 6:5; 2 Kolinda 6:6.

 Baibolo watongola jizhina ja Yehoba Lesa ne ja Mwananji, aye Yesu Kilishitu; bino kafwapo po atongola jizhina ja mupashi wazhila ne. (Isaya 42:8; Luka 1:31) Kimye Setepena kyo bamumwesheshe kimwesho kya mwiulu kya kukumya, wamwenetu bantu babiji kechi basatu ne. Baibolo waamba’mba: “Byo ayujile na mupashi wazhila, watajile mwiulu ne kumona lukumo lwa Lesa ne Yesu saka aimana ku kuboko kwa kilujo kya Lesa.” (Byubilo 7:55) Mupashi wazhila wa bulume bwa Lesa bwaingijilenga, bwakwashishe Setepena kumona kimwesho.

Bubela bo bamba pa mupashi wazhila

 Bubela: Mupashi wazhila muntu kabiji lubaji lwa Balesa Basatu, byo baamba pa 1 Yoano 5:7, 8 mu Baibolo wa King James.

 Kishinka: Baibolo wa King James pa 1 Yoano 5:7, 8 wavwangamo byambo bya kuba’mba “mwiulu, Tata, Mambo, ne Mupashi Wazhila: ne bino bisatu ke muntu umo. Kabiji kuji basatu bashimuna bukamonyi pano pa ntanda.” Pano bino, bakebakeba bishinka bataana’mba mutumwa Yoano kechi ye wanembele bino byambo ne, onkao mambo kechi byafwainwa kwikala mu Baibolo ne. Polofesa Bruce M. Metzger wanembele’mba: “Bino byambo byumvwanyika nobe bya kine pano bya bubela kabiji kechi byafwainwa kwikala mu Lulayañano Lupya ne.”—A Textual Commentary on the Greek New Testament.

 Bubela: Baibolo byo atongola mupashi wazhila nobe muntu ko kuba’mba muntu.

 Kishinka: Mu Binembelo bimo batongola mupashi wazhila nobe muntu, bino kino kechi kilumbulula’mba mupashi wazhila muntu ne. Kabiji Baibolo utongola maana, lufu ne bundengamambo nobe muntu. (Byambo bya Mana 1:20; Loma 5:17, 21) Kyakumwenako, maana beatongola’mba ajinga na “mingilo” ne “baana,” kabiji bundengamambo bebumwesha’mba bongola, kwipaya ne kwikala na lunkumbwa.—Mateo 11:19; Luka 7:35; Loma 7:8, 11.

 Kabiji kimye mutumwa Yoano kyo aambile pa byambo bya kwa Yesu, waambile pa mupashi wazhila nobe muntu amba “nkwasho” ukamwesha bishiino, kutangijila, kwamba, kumvwa, kusapwila, kutumbijika ne kutambula. Byo aambilenga pa kyambo kya “nkwasho,” waingijishe kyambo kya kuba’mba “aye” nangwa’mba “awa” uba nobe ubena kutongola muntu. (Yoano 16:7-15) Onkao mambo, waingijishe kino kyambo mambo kwesakana na mwayila mulakazhilo wa Kingiliki, kyambo kya “nkwasho” (pa·raʹkle·tos) pa kwikitongola mu uno mulaka kikebewa kwikitongola nobe muntu. Yoano byo atongwele mupashi wazhila kwingijisha kyambo kya pneuʹma, waingijishe kyambo kibula kumwesha’mba muntu.—Yoano 14:16, 17.

 Bubela: Kubatizhiwa mu jizhina ja mupashi wazhila kumwesha’mba muntu.

 Kishinka: Baibolo jimo jimo wingijisha kyambo kya “jizhina” kwimenako bulume nangwa luusa. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 18:5, 19-22; Eshita 8:10) Kino kipasha na byo bamba mu Kizungu amba “mu jizhina ja muzhilo,” bino kino kechi kilumbulula’mba muzhilo muntu ne. Muntu wabatizhiwa “mu jizhina ja” mupashi wazhila uyuka bulume ne mwingilo wa mupashi wazhila mu kuba kyaswa muchima wa Lesa.—Mateo 28:19.

 Bubela: Batumwa ba kwa Yesu ne baana ba bwanga batanshi bayukile’mba mupashi wazhila muntu.

 Kishinka: Baibolo kechi byobyo aamba ne. Buku wa Encyclopædia Britannica waamba’mba: “Ndumbulwilo ya kuba’mba Mupashi Wazhila ke Lesa . . . yatendekejile pa Kije kya Konsitantinopo mu 381 ad.” Kino kije kyaikeleko saka papita myaka 250 kufuma pafwijile batumwa bapeleleko.