Muyulo wajingako. Lesa waletele muyulo kuba’mba onaune babi, bino waambijile Nowa kufiika bwato kuba’mba mukapulukile bantu baoloka ne banyama. (Ntendekelo 6:11-20) Twakonsha kushiinwa kuba’mba Muyulo wajinga mambo wanembwa mu Binembelo, “byanembelwe na lutangijilo lwa mupashi wa Lesa.”—2 Timoti 3:16.

•  Jishimikila ja kine nyi, inyi kishimitu?

•  Mambo ka Muyulo o aishijile?

•  Nanchi bantu bayukile’mba Muyulo ubena kwiya nyi?

•  Bwato bwafikile Nowa bwajinga byepi?

•  Papichile kimye kyabaya byepi pa kuba’mba Nowa apwishe kufiika bwato?

•  Mashimikila aamba pa muyulo ne bishimi

 Baibolo umwesha kuba’mba Nowa wajingako ne Muyulo naye waishile, kechi kishimitu ne.

•   Banembi ba Baibolo baitabijile kuba’mba Nowa wajingako. Banembi ba Baibolo bamo nabiji Ezela ne Luka bajinga bashayuka ba bintu byamwekele kala bavwangilemo ne Nowa mu byo banembele bikota bya kisaka kya bena Isalela. (1 Byambo bya Moba 1:4; Luka 3:36) Banembi ba Mambo Awama abo ba Mateo ne Luka banembele byambo byaambile Yesu pe Nowa ne pa Muyulo.—Mateo 24:37-39; Luka 17:26, 27.

   Kabiji ngauzhi Ezikyo ne mutumwa Paulo baambile pe Nowa kuba’mba ke muntu wajinga na lwitabilo ne bololoke bantu bonse ye bafwainwa kufunjilako. (Ezikyo 14:14, 20; Bahebelu 11:7) Nanchi kyakonsha kuyilamo banembi kwamba pa muntu wabujileko amba muntu ye twafwainwa kufunjilako kwikala na lwitabilo nyi? Nowa ne banabalume bakwabo ne banabakazhi bajinga na lwitabilo bo twafwainwa kulondela, mambo bajinga bantu kine.—Bahebelu 12:1; Yakoba 5:17.

•   Baibolo waamba pa bishinka byavula pa Muyulo. Jishimikila ja mu Baibolo jaamba pa Muyulo kechi jatendeka na byambo kuba’mba “kimye kimo,” uba nobe kishimi ne. Pakuba Baibolo watongola mwaka, ñondo, ne juba patendekejile Muyulo. (Ntendekelo 7:11; 8:4, 13, 14) Kabiji waamba ne byabayile bwato bwafiikile Nowa. (Ntendekelo 6:15) Abino bishinka byanembwa mu Baibolo bimwesha kuba’mba Muyulo kine wajingako, kechi kishimi ne.

 Kwesakana na byaamba Baibolo, Muyulo saka akyangye kwiya, ‘bubi bwa muntu bwavujile.’ (Ntendekelo 6:5) Kabiji wanungapo’mba “Lesa wa kine wamwene’mba pano pa ntanda paonaika” mambo payujiletu bukapondo ne bulalelale.—Ntendekelo 6:11; Yuda 6, 7.

 Baibolo waamba kuba’mba bamalaika batama bafumine mwiulu ne kwiya na kulaala na banabakazhi pano pa ntanda bo balengejile makatazho kuvula. Bano bamalaika basemene baana batelwa’mba Banefile, bamanyikilenga bingi bantu. (Ntendekelo 6:1, 2, 4) Lesa wafuukwilepo konauna babi bonse bajinga pa ntanda ne kulengela bantu bawama kutendeka kwikala bwikalo bwawama.—Ntendekelo 6:6, 7, 17.

 Ee. Lesa wabuujile Nowa kintu kyo afuukwilepo kuba ne kumukambizha kufiika bwato bwa kupulushishamo kisemi kyanji ne banyama. (Ntendekelo 6:13, 14; 7:1-4) Nowa wajimwineko bantu pa lonaiko lwaishilenga, bino balengulwile lujimuno lwanji. (2 Petelo 2:5) Baibolo waamba’mba: “Kechi bateleko muchima ne, kufikatu ne kimye Muyulo kyo aishile ne kwibalobeshatu bonse shata.”—Mateo 24:37-39.

 Bwato bwajinga nobe kibokoshi kikatampe, mu bula bwalepele mamita 133, mu mbavu mwabayile mamita 22, mu kimino bwalepele mamita 13. a Pa kufiika buno bwato, baingijishe mapulanga a bichi bibula kutwezha mema, kabiji bashingilepo manonokela ponse ponse mukachi ne pangye. Bwajinga na bibamba bisatu byatentakana kuya mwiulu, ne tubibamba tukwabo twavula. Bwajinga na kibelo mu mbavu ne kipenze peulu. Kabiji kyamweka buno bwato bwajinga na musemi wasebalala pa kuba’mba mema abulenga kutentamina peulu.—Ntendekelo 6:14-16.

 Baibolo kechi watongola kimye kyapichilepo pa kuba’mba Nowa apwishe kufiika bwato ne, bino kyamweka papichile myaka yavula. Nowa wajinga na myaka kukila pa 500 kimye kyo aikele na mwana mubeji, kabiji wajinga na myaka 600 kimye kyaishile Muyulo. b—Ntendekelo 5:32; 7:6.

 Lesa wabuujile Nowa kufiika bwato baana banji babalume basatu saka bakoma basongola ne kusongola. Kino kibena kumwesha’mba papichile myaka 50 nangwa 60. (Ntendekelo 6:14, 18) Inge kya kuba’mba ino yo myaka yapichilepo, ko kuba’mba papichile myaka 40 nangwa 50 pa kuba’mba bapwishe kufiika bwato.