Yai panembwa’mba bijipo

NANCHI KYALENGELWE NYI?

Bulume bwa Dolphin bwa Kuyuka Bintu

Bulume bwa Dolphin bwa Kuyuka Bintu

 Binyama bya mu mema bimweka nobe masabi batelwa’mba Dolphin byuba kyungye kyumvwanyika nobe mulozhi pa kuba’mba biyuke kwa kuya ne kuyuka bintu biji kipikipi. Bashayuka ba sayansi babena kweseka kusombolola biji kyatunwa kya dolphin kyalepuluka nobe mutumwa pa kulenga biñambañamba byo bakonsha kwingijisha panshi ya tulunga twa mema.

 Langulukai pa kino: Bulume bwa dolphin bwa kuyuka bintu bumukwasha kuyuka paji masabi afyama mu busenga ku kitulu ne kuyuka lupusano luji pa jisabi ne jibwe. Mufunjishi-kata pa sukulu mukatampe wa Heriot-Watt University, Edinburgh, mu Scotland, aye Keith Brown, waambile’mba dolphin wakonsha “kuyuka lupusano luji pa kindundu muji mema a mu mukola awama, ne mema aji na mukele, mema muji shuka ne manyi, wakonsha kuyuka byonse bino saka aji kwalepa mamita jikumi. Bashayuka ba sayansi babena kukebesha kulenga kintu kikengilanga byonka biji dolphin.

Dolphin wakonsha kuyuka bintu biji mu bindundu byapusana-pusana saka aji palepa mamita jikumi

 Bakebakeba bishika balangulukilepo bingi pa jiwi ne matwi a dolphin kabiji baesekele kukopelako pa kulenga kintu kimo. Kino kintu kyo balengele ke kiñambañamba kyakobankana bingi kyo babika mu kintu kyalepa mita umo. Akino kintu bekikashila ku kiñambañamba kyapasha bomba wa pa mema, kyo balenga kuya panshi ya kalunga ka mema ne kutaana ntambo nangwa mipaipi yo bapisha panshi ya mema ne kwiipesapesa bulongo kwa kubula kwiikwata ne. Bene balengele kino kiñambañamba babena kulanguluka kwikingijisha mu minkinyi ilenga manyi nangwa mwela. Kino kiñambañamba kyo babena kulenga kupichila mu kulondela byalengwa dolphin kikengilanga bingi bulongo kukila bijiko luno byo bengijisha pa mema, kikakwashanga basendwe kubika bingijisho pa mema pa mapunzha awama, kuyuka inge paji paonaika, nabiji inge mipaipi ya manyi yaikala na milala ne kuyuka inge mupaipi washinka.

 Mwalangulukapo’mba ka? Nanchi bulume bwa dolphin uji na kyatunwa kyalepuluka bwaishilkotu bwine nyi, inyi bwalengelwe?