•   Bañanyi bansemi bo wakonsha kutoboka nabo?

  •  Bashobe

  •  Bainobe

•   Bimye binga byo utoboka nabo?

  •  Kechi jonse ne

  •  Jimo jimo

  •  Kimye kyonse

•   Lutobo lubaya byepi?

  •  Musakwilupwisha bukiji kabiji mu mutende.

  •  Musakwilupwisha, panyuma ya kutoboka bingi.

  •  Nangwa mutoboke kyabaya byepi kechi lusakupwa ne.

 Umvwe kimukatazha kumvwañana na bansemi benu, mwakonsha kulanguluka’mba bafwainwa kubapo kintu kimo pa kuba’mba bapwishe lolo lukatazho. Byonkatu byo tusakufunda, kuji mashinda o mwafwainwa kulondela pa kuba’mba mupwishe makatazho ne kuyuka mwa kubila na bintu bileta lutobo. Jishinda jitanshi . . .

•   Milangwe. Umvwe mwakoma, mutendeka kulanguluka bingi pa bintu kukila byo mwaubanga saka mukiji banyike. Kabiji mutendeka kutemwa bintu byakonsha kubula kutemwa bansemi benu. Nangwa byonkabyo, Baibolo waamba’mba: “Nemeka bashobe ne bainobe.”​—Kulupuka 20:12.

   Biji bwikalo: Kikebewa kwikala na maana pa kuyuka bya kuba inge mwapusenamo.

•   Kwitolwela. Umvwe mwakoma, bansemi benu bakemupa luusa lwa kwiubila bintu. Lukatazho ke lwa kuba’mba kechi bakemuswisha kubatu byonse byo mukeba nangwa kwimuswisha ponkapotu ne, kino kyakonsha kuleta lutobo. Bino Baibolo waamba’mba: “Kookelainga bansemi benu.”—Efisesa 6:1.

   Biji bwikalo: Pa kuba’mba bansemi benu bemuswishe kuba bintu byo mukeba anweba bene, bikayila mu byo mubena kwingijisha bwana bwa bene bo bemupa kala.

•   Yukai mwingilo wenu. Kechi mwafwainwa kupangamotu mambo bansemi benu inge mwatoboka ne, bino monai byo mwakonsha kuba pa kuba’mba mupwane nabo. Nsongwalume wa jizhina ja Jeffrey waamba’mba, “Byamba bansemi kechi byo biletatu lutobo ne, bino jishinda jo mukumbwilamo najo jakonsha kuleta lutobo. Kwamba na jiwi jakooka kupwisha lutobo.”

   Baibolo waamba’mba: “Monka mwayila bulume bwenu, ikalainga mu mutende.”​—Loma 12:18.

•   Telekainga. Samantha uji na myaka 17 waamba’mba, “Kintu kyakatazha bingi ke kuteleka. Bansemi inge bamona’mba ubena kuteleka, nabo bakonsha kuteleka inge ke wambe.”

   Baibolo waamba’mba: ‘Pelawizha kumvwa, kabiji ubande kwamba.’—Yakoba 1:19.

•   Kwingijila pamo. Pa kuba’mba muyuke bya kupwisha lukatazho, ubai byonka byuba bapama mpila. Kange mupengamo mambo bansemi benu ne, kikale nobe mpila yo balupwila pangye. Nsongwalume wa jizhina ja Adam waamba’mba: “Umvwe paikala lutobo, bansemi boba kintu kyakonsha kukwasha mwanabo, mwana naye uba kintu kyo akeba mwine. Ko kuba’mba bonse babena kubatu kintu kimo.”

   Baibolo waamba’mba: “Tubenga bintu bileta mutende.”—Loma 14:19.

•   Balangulukilaingako. Nsongwakazhi wa jizhina ja Sarah waamba’mba: “Kikwasha bingi inge wayuka’mba bansemi nabo bapita mu makatazho nabiji onka o tupitamo ne atweba.” Nsongwakazhi wa jizhina ja Carla naye waamba’mba: “Ngeseka kufwanyikizha nobe mbena kupita mu makatazho apitamo bansemi bami. Nafwainwe kuba byepi na luno lukatazho umvwe yami nakomeshenga mwana? Ñanyi kintu kyawama kyo nafwainwe kubila mwanami?”

   Baibolo waamba’mba: “Saka muta muchima ku bintu bya bakwenu kabiji kange mulangulukengatu pa bintu byenu byonka ne.”—Filipai 2:4.

•   Kookelainga. Abino byo bimukambizha Baibolo kubanga. (Kolose 3:20) Kabiji bintu bikemwendelanga bulongo inge ke mukookele. Nsongwakazhi wa jizhina ja Karen waamba’mba, “Ngikala bingi bulongo inge nakookela bimbuula bansemi bami. Bangubila bintu byavula bingi, onkao mambo nafwainwa kulondela byo bambuula.” Kukookela ko kwakonshatu kupwisha lutobo!

   Baibolo waamba’mba: “Pabula nkunyi, mujilo uzhima.”—Byambo bya Maana 26:20.

 Bya kuba. Umvwe kimukatazha kwisamba, esekai kwibanembela nkalata nangwa kwibatumina tubyambo pa foni. Alyssa waamba’mba: “Nguba bino javula inge kya kuba kechi mbena kukeba kwamba ne. Kuba bino kunkwasha kwamba biji ku muchima byo nkabula kwilangulusha kulutwe.”