Kisungu ke muntu ukyangye kwilaalapo na wamulume nangwa na wamukazhi.

 Nangwa byonkabyo, kwilaala kechi kulumbululatu kulaala na wamulume nangwa na wamukazhi ne. Bamo bakonsha kwamba’mba ne kisungu na mambo a kuba bakyangye kwilaalapo na wamulume nangwa na wamukazhi ne.

 “Kwilaala” kwavwangamo; kwilajila kukanwa, kwilajila ku matako nangwa kusuka mukwenu.

 Kishinka: Muntu wilaalapo kala na wamukazhi nangwa na wamulume nangwatu kwilajila kukanwa, kwilajila ku matako nangwa kusuka mukwabo kechi kisungu ne.

 Baibolo waswishatu bantu bonka besongola kwilaala. (Byambo bya Mana 5:18) Onkao mambo, muntu wabula kusongola nangwa kusongolwa pa kuba’mba atokeshe Lesa ku muchima kechi wafwainwa kwilaala na muntu ne.​—1 Tesalonika 4:​3-5.

 Bantu bamo baamba’mba byaamba Baibolo bya kala, kabiji kechi byakonsha kwingila ano moba ne. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kuyuka’mba kwikana, memi a kubula kukeba ne bikola bisambukilañana byasampukila ne pa katele. Kwambatu kine, ino ntanda kechi ijipo na mafunde akonsha kulondela muntu pa kuba’mba ekale na byubilo byawama ne!​—1 Yoano 2:​15-17.

 Umvwe mwalangulukapo bulongo, musakuswa’mba maana aji mu Baibolo oa kine. Twambe’mba: Muntu umo wimupa K5000. Nanchi ano mali mwakonsha kwielatu mu mukwakwa amba muntu yense ubena kupita atole nyi?

 Byo byo kiji na bukisungu bwenu. Nsongwakazhi umo aye Sierra uji na myaka 14 waambile amba “kechi nakonsha kwilaala na muntu ye nakonsha kulubamo mu kimyetu kicheche ne.” Tammy nsongwakazhi mukwabo uji na myaka 17 naye waswile kino. Waambile’mba, “Kwilaala ke kintu kimo kyanema bingi kyo nakonsha kubula kupanatu ku muntu yense ne.”

 Kishinka: Baibolo utundaika bakyangye kusongola nangwa kusongolwa kwikala na byubilo byawama ne kubula kwilaala na muntu ye bakyangye kutwela nanji mu masongola.​—1 Kolinda 6:18; 7:​8, 9.

•   Nanchi mulanguluka’mba byaamba Baibolo pa kwilaala byakatazha kulondela nyi?

•   Nanchi mulanguluka’mba umvwe bantu betemwa kijitu bulongo kwilaala saka bakyangye kwisongola nyi?

 Banyike bavula inge balangulukapo bulongo bayuka’mba kubula kwilaala ne kwikala na byubilo byawama ke kintu kyakilamo kunema. Kechi balanguluka’mba batamisha byo bafuukulapo kubula kwilaala na muntu saka bakyangye kutwela mu masongola ne. Akyumvwai bamo byo baambapo:

•  Emele waambile’mba, “Natemwa bingi byo nabula kwilaalapo na wamulume! Kechi njipo na bijikila bifuma mu kwilaala na muntu wabula mwina kobe ne.

•  Ilani waambile’mba, “Natemwa bingi pa kubula kwilaalapo na wamulume, mambo kechi naakamwa’mba njipo na kikola kiya na mambo a kwilaala ne.”

•  Vera waambile’mba, “Naumvwapo kala bijikila bikala na bansongwakazhi bavula bakilaalapo kala na banabalume. Bamba’mba umvwe bapembelejile bakisongolwa. Amiwa kechi nkeba kino kukamwekelapo ne.”

•  Deanne waambile’mba, “Bantu bavula bapita bingi mu makatazho afuma mu kwilaala. Amiwa ndanguluka kuba’mba kino kintu kyatama.”

 Kishinka: Saka ukyangye kutalañana na lweseko lwa kwilaala patanshi wafwainwa kuyuka byaamba Baibolo.​—Yakoba 1:​14, 15.

 Wakonsha kwamba’mba ka umvwe bakwenu bakwambila’mba wibabule byo waitabilamo pa kwilaala? Wakonsha kukumbula kwesakana na bwipuzho.

 “Umvwe muntu ubena kuñendelekatu, kechi ngubatu monka naimena pamo ne. Namwambila namba, ‘kechi bya kutala ne,’ ne kufumapo.”​—Corinne.

 “Ku sukulu batemwa kuseleka bakwabo. Umvwe muntu wangipuzha keobe bisela, kechi namukumbula ne.”​—David.

 Nanchi mwayuka nyi? Kimye kimo, Yesu ‘wazhindamangatu’ nzo umvwe bantu ke bamwendeleke.​—Mateo 26:​62, 63.

 Pano wakonsha kuba byepi umvwe ubena kukwipuzha ukeba kuyuka? Umvwe awo muntu uswa kutanga Baibolo, mwakonsha kutanga nanji 1 Kolinda 6:​18, paamba’mba, muntu uba bulalelale umulenga mambo mubiji wanji mwine.

 Umvwe wakumbula kwakubula kutanga Baibolo, kyanema bingi kwamba na kusumininwa. Saka uvuluka’mba wauba kyawama kufuukulapo kwikala na byubilo byawama.​—1 Petelo 3:​16.

 “Kukumbula na kusumininwa kumwesha’mba kechi uzhinauka bintu byo waitabilamo ne. Wasalapo kuba kintu kyawama, kechi na mambo a kuba’mba bakubujiletu ne.”​—Jill.

 Kishinka: Umvwe wayuka bishinka byaamba pa kwilaala, kikakupelela kulumbulula byo waitabilamo ku bakwenu. Kabiji bakakutakaikanga. Melinda nsongwakazhi uji na myaka 21 waambile’mba, “Bakwetu bo ñingila nabo bantakaika bingi byo ne lama. Kechi bakumya ne. Bayuka’mba byo byafwainwa kwikala muntu wilama.”

 Bya kuba! Umvwe mukeba kuyuka byo mwafwainwa kukumbula pa kwilaala, kopololai po mwakonsha kunemba byambo “Kulumbulula byo Mwaitabilamo pa Kwilaala.” Kabiji monai buku wa mu kizungu wa Questions Young People Ask​—Answers That Work.

•    Kitango 24 kya Volyumu 1 kyaamba’mba “Will Sex Improve Our Relationship?”

•    Kitango 5 kya Volyumu 2 kyaamba’mba “Why Stay a Virgin?”

 Victoria waambile amba “Natemwa byo balumbulula byambo mu buku wa kizungu wa ‘Young People Ask.’ Pa jipa 187 mu Volyumu 1 balumbulula kwilaala inge mukyangye kwisongola byo kuji pamo na kutayatu mu mema bupela bufwa mali avula. Ke kwilengulwishatu obe mwine. Pa jipa 177 balumbulula kwilaala umvwe mukyangye kwisongola byo kuji pamo na kutola kipikichala ne kwi kyalula ke kya kunyantapo. Pano bino natemwa byo balumbulula pa jipa 54 mu Volyumu 2. Byambo biji pa kipikichala byaamba’mba: ‘Kwilaala inge mukyangye kwisongola kuji pamo na kushinkula kibokoshi kyo bemwambila kutwajila muntu ungi.’ Ko kuba’mba mwaibila mukwenu kya bupe, muntu ye mukekala nanji mu masongola.”