1. Twakonsha kuyuka byepi bikamweka kulutwe?

ABYA mwakitelekapo kala ku waileshi nangwa ku televizhonyi ne kwiipuzha’mba: ‘Nanchi bintu mu ntanda bitaminangakotu nyi?’ Bya malwa byavula bingi kabiji bantu bavula ano moba bakanama. O ene mambo bavula o bambila’mba mpelo ya ino ntanda yafwenya kala pepi. Nanchi kine ibyo nyi? Nanchi kujipo kyakonsha kwitukwasha kuyuka bintu byo bikekala kulutwe nyi? Bantu kechi bakonsha kuyuka bikamweka kulutwe ne, bino Yehoba Lesa aye wayuka. Lesa witubula mu Baibolo bikamweka kulutwe ne byo tukekalanga pano pa ntanda.—Isaya 46:10; Yakoba 4:14.

2, 3. Yesu bamwipwizhe’mba ka ku baana banji bwanga? Kabiji Yesu wibakumbwile’mba ka?

² Umvwe twatanga mu Baibolo pa mpelo ya ino ntanda, kechi kilumbulula’mba ntanda ikonaika ne, kilumbulula kufumyapo bubi bonse. Yesu Kilishitu wafunjishe bantu kuba’mba Bufumu bwa Lesa bukalamanga pano pa ntanda ponse. (Luka 4:43) Baana banji ba bwanga bakebeshe bingi kuyuka juba jikeya Bufumu bwa Lesa. Bamwipwizhe Yesu amba: “Tubuulai, bino bintu bikamweka ñanyi kimye, kabiji kiyukilo kya kwikalapo kwenu ne kya mpelo ya buno bwikalo kyo kyepi?” (Mateo 24:3) Yesu kechi wibabujile jine juba ne, bino wibabujile bintu bikamweka saka kwashalatu pacheche mpelo ya buno bwikalo kufika. Bintu Yesu byo aambile’mba bikamwekanga, byo bibena kumweka mu ano moba.

³ Mu kino kitango tusakwisamba pa bishinka bimwesha kuba’mba tubena kwikala mu moba apelako a  ino ntanda. Patanshitu twayai twisambeko pacheche pa nkondo yajinga mwiulu, pa kuba’mba tuyuke ene mambo bintu o byatamina bibye pano pa ntanda.

4, 5. (a) Ki ka kyamwekele mwiulu Yesu byo aikele Mfumu? (b) Kwesakana na Lumwekesho 12:12, ñanyi bintu byatendekele kumweka Satana byo bamutayile pano pa ntanda?

⁴ Twafunjile mu Kitango 8 kuba’mba Yesu Kilishitu waikele Mfumu mwiulu mu mwaka wa 1914. (Danyela 7:13, 14) Buku wa Lumwekesho witubula kyamwekele amba: “Kabiji mwiulu mwabuukile nkondo: Mikela [ko kuba’mba Yesu] ne bamalaika banji balwile na nsuñunyi [Satana], ne uno nsuñunyi ne bamalaika banji balwile nabo.” * Satana ne bandemona bebashinjile kabiji bebatayile pano pa ntanda. Bamalaika bafwainwa basangalele bingi. Pano nga bantu pano pa ntanda kyajinga byepi? Baibolo waamba’mba kufumatu pa kyo kya kimye bwikalo bwatama bingi pano pa ntanda. Mambo ka? Mambo Diabola wazhingila bingi, “mambo wayuka’mba washalatu na kakimye kacheche.”—Lumwekesho 12:7, 9, 12.

⁵ Diabola ye ubena kuleta makatazho pano pa ntanda. Uji bingi na bukaji mambo wayuka’mba, “washalatu na kakimye kacheche” kuba’mba Lesa amufumyepo. Twayai twisambe pa bintu byaambilepo Yesu kuba’mba bikamwekanga mu moba a kupelako.—Monai Byambo byo Balumbulula, 24.

6, 7. Twakonsha kwambapo’mba ka pa nkondo ne nzala mu ano moba?

⁶ Nkondo. Yesu waambile’mba: “Kisaka kikalukuka  kisaka kikwabo ne bufumu bukalukuka bufumu bukwabo.” (Mateo 24:7) Bantu bavula bafwa na makondo mu ano moba kukila kala. Sawakya wafumine ku kipamo kya Worldwatch Institute waambile’mba, kutendeka mu 1914, makondo aipaya bantu kukila pa 100 milyonyi. Bantu bavula bafwa mu makondo pa myaka 100 yapitapo kufuma mu 1900 kufika mu 2000 kukila bafwile mu myaka 1,900 kala. Kino kileta bingi bulanda kabiji bantu bavula bafwisha balongo babo mu makondo kibakola bingi ku muchima.

⁷ Nzala. Yesu waambile’mba: “Kukekala bipowe bya nzala.” (Mateo 24:7) Nangwa kya kuba bantu luno babena kujima kajo kavula kukila kala, bino bantu bavula kechi baji na kajo kavula kakuja ne. Mambo ka? Mambo bantu bavula mali bafwao a kupotamo kajo nangwa mpunzha pa kujima kajo. Bantu bavula bajitu na mali acheche a kwingijisha. Kipamo kya World Health Organization kyamba kuba’mba baana babacheche bavula pa mwaka pa mwaka bafwa na  mambo a kubula kuja kajo kalengela kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama.

8, 9. Yesu waambile’mba ka pa bitentanshi ne bikola?

⁸ Bitentanshi. Yesu waambile’mba: “Kukekala bitentanshi bikatampe.” (Luka 21:11) Pa mwaka pa mwaka kupita bitentanshi bikatampe byavula bingi. Kufuma mu mwaka wa 1990, bantu kukila pa mamilyonyi abiji bafwa ku bitentanshi. Bantu bavula bafwa ku bitentanshi nangwa kya kuba kuji mashinyi ikwasha kuyuka kuba’mba kukekala kitentanshi.

⁹ Bikola. Yesu waambile’mba kukekala “myalo.” Bikola byashinta bisambukila bukiji ne kwipaya bantu bavula. (Luka 21:11) Nangwa kya kuba kuji badokotala bayuka kubuka bikola byapusana pusana, pano bino kuji bikola byavula bingi byo bakankalwa kubuka. Sawakya umo waamba’mba, pa mwaka pa mwaka bantu bavula bafwa ku kikola kya TB, kya malelya, ne kya kolela. Kabiji badokotala bataana bikola byakatataka 30, kabiji bimo kechi biji ne na muchi ne.

10. Byambo biji pa 2 Timoti 3:1-5 bibena kufika byepi mu ano moba?

¹⁰ Kinembelo kya 2 Timoti 3:1-5, kyaamba’mba: “Mu moba a kupelako kukeya bimye byakatazha.” Mutumwa Paulo waambile pa byubilo bikekala na bantu ba mu moba a kupelako. Waambile’mba bantu bakekala

• betemwatu abo bene

• batemwa mali

• babula kukokela bansemi

• babula bukishinka

• babula kutemwa ba mu kisemi kyabo

• babula kwikanya

• bashinta

• batemwa bya kisangajimbwe kukila Lesa

• babepa’mba batemwa Lesa saka babula kumukokela

11. Salamo 92:7 waamba’mba bantu boba byatama bakeboba byepi?

¹¹ Nanchi bantu ba ku mpunzha ko mwikala byobyo baji nyi? Ku mapunzha onsetu kuji bantu baji na byubilo byatama. Bino Lesa katatakatu akobepo kimo. Walaya kuba’mba: “Babi byo  bamena nobe nseku ne bonse boba byatama byo bavula, kikala bino kuba’mba bakonaike [nangwa’mba bebazhiye] myaka ne myaka.”—Salamo 92:7.

12, 13. Ñanyi bintu bitufunjisha Yehoba mu ano moba a kupelako?

¹² Baibolo waambijile jimo amba buyanji ne bya malwa bikavula bingi mu ntanda mu moba a kupelako. Bino Baibolo waamba’mba mu moba a kupelako mukamwekanga ne bintu byawama.

¹³ Kumvwisha byaamba Baibolo. Ngauzhi Danyela waambile pa moba a kupelako amba: “Maana a kuyuka bintu akavula bingi.” (Danyela 12:4) Lesa wapa bantu banji maana a kumvwisha byaamba Baibolo kukila byo kyajinga kala. Yehoba watendekele kuba bino kikatakata mu 1914. Witufunjisha buneme bwa jizhina janji ne byo akoba pano pa ntanda. Kabiji twafunda byavula pa bukuzhi, pa kimweka inge muntu wafwa, ne pa lusanguko. Twafunda kuba’mba Bufumu bwa Lesa bo bonkatu bukapwisha makatazho onse pano pa ntanda. Kabiji twafunda byo twakonsha kulondela ne kwikala bwikalo busangajika Lesa. Pano bapopweshi ba Lesa boba byepi na bino bintu byo bafunda? Bungauzhi bukwabo bwakumbula buno bwipuzho.—Monai Byambo byo Balumbulula, 21 ne 25.

14. Kwepi ko babena kusapwila mambo awama a Bufumu, kabiji bañanyi babena kusapwila?

¹⁴ Mwingilo wa kusapwila mwaya ntanda yonse. Byo aambilenga pa moba a kupelako, Yesu waambile’mba: “Ano mambo awama a Bufumu bakeasapwila pano pa ntanda ponse.” (Mateo 24:3, 14) Mambo awama a Bufumu babena kwiasapwila mu byalo kukila pa 230 mu milaka kukila pa 700. Kuzhokoloka mwaya ntanda, Bakamonyi ba kwa Yehoba kufuma mu “bisaka byonse ne mu njimi yonse” babena kukwasha bantu kuyuka Bufumu  bwa Lesa ne bintu byo bukobila bantu. (Lumwekesho 7:9) Bengila uno mwingilo kwa kubula kulipilisha bantu. Nangwa kya kuba bebashikwa kabiji bebamanyika bingi, bino kwesakana na byaambile Yesu, kafwako kyakonsha kulekesha uno mwingilo ne.—Luka 21:17.

15. (a) Nanchi mwashiinwa kuba’mba tubena kwikala mu moba a kupelako nyi? Mambo ka? (b) Ki ka kikamwekela bakokela Lesa ne babula kumukokela?

¹⁵ Nanchi mwashiinwa kuba’mba tubena kwikala mu moba a kupelako nyi? Bungauzhi bwavula buji mu Baibolo bwaamba pa moba a kupelako bwafika. Katatakatu Lesa akalekeshe mwingilo wa kusapwila apa bino “mpelo” ikafike. (Mateo 24:14) Mpelo yo ika? Ke nkondo ya Lesa ya Amagedonyi ya kufumyapo bubi bonse pano pa ntanda. Yehoba ukengijisha Yesu ne bamalaika kwipaya bonse bakana kumukokela aye ne Mwananji. (2 Tesalonika 1:6-9) Satana ne bandemona kechi bakajimbaikapo bantu jibiji ne. Bonse bakokela Lesa ne kuswa Bufumu bwanji bakamona bintu byonse Lesa byo alaya.—Lumwekesho 20:1-3; 21:3-5.

16. Mwafwainwa kuba byepi mpelo byo yafwenya kala pepi?

¹⁶ Katatakatu ino ntanda ibena kulamwa ne Satana bakeyonaune. Onkao mambo, kyawama kwishikisha atweba bene amba: ‘Nafwainwa kuba byepi?’ Yehoba ukeba atweba kufunda byavula pe aye mu Baibolo. Mwafwainwa kuteshako muchima ku lufunjisho lwenu lwa pa bunke. (Yoano 17:3) Pa mulungu pa mulungu, Bakamonyi ba kwa Yehoba bekala na kupwila kukwasha bantu kufunda bya mu Baibolo. Mwafwainwa kuyanga na kupwila nabo kimye kyonse. (Tangai Bahebelu 10:24, 25.) Inge mwamona kuba’mba kuji byubilo bimo byatama byo mwafwainwa kuleka, kyawama kwibisankilapo  bukiji bukiji. Inge mwauba bino, bulunda bwenu ne Lesa bukakosa bingi.—Yakoba 4:8.

17. Ki ka kikalengela bantu bavula kukumya mpelo byo ikafika?

¹⁷ Mutumwa Paulo walumbulwile’mba lonaiko lwa babi lukeya “nobe ngivi bufuku” kwa kubula bantu bavula kuketekela. (1 Tesalonika 5:2) Yesu waambile’mba, bantu bavula kechi bakatako muchima kuba’mba tubena kwikala mu moba a kupelako ne. Waambile’mba: “Byonkatu byo kyajinga mu moba a kwa Nowa, byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu. Mambo mu oa moba Muyulo saka akyangye kwiya, bantu bajiilenga ne kutoma, basongwelenga ne kusongolwa, kufikatu ne kimye Nowa kyo atwelele mu bwato, kabiji kechi bateleko muchima ne, kufikatu ne kimye Muyulo kyo aishile ne kwibalobeshatu bonse shata, bino byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu.”—Mateo 24:37-39.

18. Yesu witujimwineko’mba ka?

¹⁸ O ene mambo Yesu o etujimwijileko amba kechi twafwainwa kulabikwa ‘na mambo a kukizhamo kuja, kupendwapendwa, ne na bijikila bya mu buno bwikalo’ ne. Waambile kuba’mba, mpelo ikeya kyakubazhimukilatu “nobe kitewa.” Kabiji waambile ne kuba’mba, “ikafikila bonse bekala pano pa ntanda.” Kepo aambile’mba: “Labainga ne kukenkenta saka mulomba na misashijilo kimye kyonse pa kuba’mba mukapuluke bino bintu byonse bikeya ne kwimana ku Mwana muntu.” (Luka 21:34-36) Mambo ka kumvwina lujimuno lwa kwa Yesu o kwanemena? Mambo katatakatu ino ntanda ibena kulamwa ne Satana beyonaune. Bonkatu baji na bulunda bwawama ne Yehoba ne Yesu bo bakapuluka kimye kya mpelo ne kwikala mu ntanda ipya myaka ne myaka.—Yoano 3:16; 2 Petelo 3:13.