Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

KITANGO 1

“Yainga na Kufunjisha Bantu . . . Kwikala ke Baana Bami ba Bwanga”

“Yainga na Kufunjisha Bantu . . . Kwikala ke Baana Bami ba Bwanga”

Kwambako pacheche pa biji mu buku wa Byubilo bya Batumwa ne byo bya kwatankana na bibena kubiwa mu moba etu

1-6. Shimikizhaipo byamwekele bimwesha kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba basapwila mu mashinda apusana pusana.

 REBECCA, Kamonyi wa kwa Yehoba wakyanyike mu kyalo kya Ghana, wamonanga sukulu po afunjilajinga’mba yo nyaunda yanji ya kusapwilamo. Kimye kyonse wasendanga mabuku alumbulula Baibolo mu kyola kyanji. Pa kimye kya kukokoloka, wasapwilanga ku bakwabo baana basukulu. Rebecca watendekele kufunjisha Baibolo bakwabo baana basukulu bavula.

2 Pa jikuji ja Madagascar, ku musela wa Africa, bapainiya babiji baendanga kimye kyonse mu mute makilomita 25 kuya ku muzhi uji kwalepa na ko bekela. Bafunjisha Baibolo bantu bavula bakeba kufunda bukine.

3 Pa kuba’mba baye na kusapwila bantu bekela ku mukuzho wa mukola wa Paraguay ne wa Paraná, Bakamonyi ba mu Paraguay pamo na Bakamonyi bakwabo kufuma mu byalo 15 bafiikile bwato bwa kusenda bantu 12. Kupichila mu kwingijisha buno bwato, basapwishi ba mukoyo ba Bufumu, basampanya mambo awama mu mapunzha mubula kufikafika bantu.

4 Ku Kabeta ka ku Buyeke, Bakamonyi mu Alaska basapwilanga bakañenda beya mu kimye kya kisalo. Bakañenda kufuma mu byalo byapusana pusana byo baiyanga na mato kimye kyo kutwa kyuya, Bakamonyi ba mu kino kyalo bayanga ku kiito na tubipabi po babikanga mabuku alumbulula Baibolo a mu milaka yapusana pusana. Mu kyonka kino kyalo, Bakamonyi baingijishe ndeke kuya mu mizhi iji kwalepa. Kino kyalengejile mambo awama kusapwilwa mu mizhi ya Aleut, Athabascan, Tsimshian, ne Tlingit.

5 Larry wikala mu Texas, U.S.A., wajinga na nyaunda yo asapwilamo. Ino nyaunda mwajinga mazubo mo balaminanga bakolwakolwa kabiji naye mo mo aikalanga. Larry waingilanga bingi na mukoyo nangwa kya kuba waendelanga pa kakinga ka bantu balemana na mambo a mapuso o atainwemo. Wabulakonga bakwabo mambo a Bufumu ne luketekelo lwanji lwa mu Baibolo lwa kuba’mba, juba jimo mu bukalama bwa Bufumu bwa Lesa, ukekalatu bulongo byonka byo ajinga kala.​—Isa. 35:5, 6.

6 Pa kuba’mba batanwe ku kubuñana kwajingako mu muzhi wa Myanmar uji ku kabeta ka ku buyuke, jibumba ja Bakamonyi jaendele mu bwato moba asatu kufuma ku muzhi wa Mandalay. Na mambo a kukebesha kusapwila mambo awama, basendele mabuku alumbulula Baibolo a kushila bantu mo bayijilenga. Mu yense muzhi mukatampe nangwa mucheche mwaimenenga buno bwato, jino jibumba ja basapwishi ba mukoyo baikijilenga mu bwato ne kuya bukiji bukiji mu ino mizhi na kushila bantu mabuku. Pa kubwela, batainenga bakanjila bantu bakwabo kabiji bano basapwishi ba Bufumu batatwilenga kusapwila bobo bakanjila katataka.

7. Mu ñanyi mashinda bapopweshi ba Yehoba mo bashimwina pa Bufumu bwa Lesa, kabiji ñanyi kikonkwanyi kyo baji nakyo?

7 Byonkatu biji bano balongo ne banyenga bo twisambapo, bapopweshi ba Yehoba ba mukoyo mwaya ntanda yonse babena “kushimuna bulongo mambo a Bufumu bwa Lesa.” (Byu. 28:23) Besamba na bantu ku nzubo ku nzubo, mu mikwakwa, kwibanembela makalata ne kwisamba nabo kwingijisha foni. Kimye kyo benda mu masakya, kimye kyo baji mu mapunzha mukokolokela bantu nangwa kyo babena kukokoloka ku nkito, bakebapo tubimye twa kushimwinamo bukine bwaamba pa Bufumu bwa Lesa. Mashinda a kusapwilamo akonsha kupusana, pano bino tujitu na kikonkwanyi kimo kya kusapwila mambo awama konse kwakonsha kutanwa bantu.​—Mat. 10:11.

8, 9. (a) Mambo ka kuyilako palutwe kwa mwingilo wa kusapwila Bufumu o kwaikela kya kukumya? (b) Ñanyi bwipuzho bwanema bo twafwainwa kwipuzha, kabiji twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tutaane mukumbu?

8 Anweba mubena kutanga uno buku, nanchi muji pa basapwishi ba Bufumu babena kwingila mu byalo kukila pa 235 nyi? Umvwe byo ibyo, ko kuba’mba ne anweba mubena kulengela uno mwingilo wa kusapwila Bufumu kuyilako palutwe! Bintu byaingijiwa mu uno mwingilo pano pa ntanda ponse ke bya kukumya bingi. Nangwa kya kuba bapita mu makatazho akatampe kuvwangakotu ne kwibakanya ku makafulumende kabiji ne kwibamanyika, Bakamonyi ba kwa Yehoba babena kushimuna bulongo mambo a Bufumu bwa Lesa ku bantu ba mu bisaka byonse.

9 Bwipuzho bwanema kushikisha ke buno, Mambo ka makatazho kuvwangakotu ne lumanamo lutundaikwa na Satana o byakankelwa kulekesha mwingilo wa kusapwila mambo awama a Bufumu? Pa kuba’mba tukumbule buno bwipuzho, twafwainwa kwisamba pa byamwekele mu myaka kitota kitanshi. Mambo ne atweba Bakamonyi ba kwa Yehoba ba mu ano moba, twatwajijila kwingila mwingilo watatwile kala.

Mwingilo Mukatampe

10. Ñanyi mwingilo Yesu ye ateshesheko muchima, kabiji ñanyi kintu kyo ayukile pa uno mwingilo?

10 Yesu Kilishitu byo atatwile kipwilo kya bwina Kilishitu, watesheko muchima kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa; uno ye wajinga mwingilo wanji mu bwikalo bwanji bonse. Walumbulwile’mba: “Nafwainwa kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa ne ku mizhi ikwabo, mambo kino kyo kyo bantumijile.” (Luka 4:43) Yesu wayukile’mba watatwile mwingilo ye akonsheshe kubula kupwisha kumwingila bunke bwanji. Saka akyangye kufwa, waambijile jimo amba mambo a Bufumu akasapwilwa “mu bisaka byonse.” (Mako 13:10) Pano uno mwingilo wakonsheshe kwingijiwa byepi kabiji bañanyi bafwainwe kumwingila?

“Yainga na kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse kwikala ke baana bami ba bwanga.”​—Mateo 28:19

11. Ñanyi mwingilo mukatampe Yesu ye apele baana banji ba bwanga, kabiji wibakwasha byepi kwingila bulongo uno mwingilo?

11 Yesu byo asangwilwe, wamwekele ku baana banji ba bwanga ne kwibapa uno mwingilo wanema bingi. Wibakambizhe’mba: “Onkao mambo, yainga na kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse bya bantu kwikala ke baana bami ba bwanga, ne kwibabatizha mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila, ne kwibafunjisha kulama bintu byonse byo nemukambizha. Kabiji yukai’mba nji nenu moba onse kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.” (Mat. 28:19, 20) Byambo bya kuba’mba, “nji nenu” byalumbulwilenga’mba ukakwashanga baana banji ba bwanga mu mwingilo kufunjisha bantu kwikala ke baana ba bwanga. Baana ba bwanga bafwainwe buno bukwasho mambo Yesu waambijile jimo amba “bakemushikwa ku bisaka byonse.” (Mat. 24:9) Kabiji baana banji ba bwanga bakebewenga bukwasho bukwabo. Saka akyangye kuya mwiulu, Yesu wibabujile’mba bakatambula bulume kupichila mu mupashi wazhila ne kwikala bakamonyi banji “monse mwapela ntanda.”​—Byu. 1:8.

12. Ñanyi mepuzho anema o twafwainwa kushikisha, kabiji mambo ka o twafwainwa kuyukila mikumbu?

12 Mepuzho amo anema o twakonsha kushikisha ke a kuba’mba: Nanchi batumwa ba kwa Yesu ne baana ba bwanga bateleko muchima ku uno mwingilo nyi? Nanchi jino jibumba jicheche ja bena Kilishitu banabalume ne banabakazhi jashimwine bulongo mambo a Bufumu bwa Lesa nangwa kya kuba bebamanyikilenga nyi? Nanchi kine batambwilenga bukwasho kufuma mwiulu ne kwibakosesha ku mupashi wazhila wa Yehoba mu mwingilo wabo wa kulenga baana ba bwanga nyi? Ano mepuzho ne akwabotu, akumbulwa mu buku wa mu Baibolo wa Byubilo. Kyanema bingi kuyuka mikumbu ya ano mepuzho. Mambo ka? Mambo Yesu walayile’mba uno mwingilo ye ebapele ukatwajijila “kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.” Uno mwingilo bamwingila ku bena Kilishitu bonse ba kine kuvwangakotu ne boba babena kwikala mu ano moba a ku mpelo. Onkao mambo, kuyuka byamwekele kala byanembwa mu buku wa Byubilo kusakwitutundaika.

Biji mu Buku wa Byubilo

13, 14. (a) Ñanyi wanembele buku wa Byubilo, kabiji bañanyi bamubujile bintu byo anembele? (b) Ñanyi bintu byanembwa mu buku wa Byubilo?

13 Ñanyi wanembele buku wa Byubilo? Buku mwine kechi watongola nembi ne. Bino byambo bitanshi bimwesha’mba nembi wa buku wa Byubilo ye wanembele ne buku wa Mambo Awama a kwa Luka. (Luka 1:1-4; Byu. 1:1, 2) Onkao mambo, kufumatu ne kala, Luka ye baambapo’mba “mutemwe shayuka wa michi” kabiji muntu wayukile bulongo kunemba mashimikila a bintu byamwekele kala, ye balangulu­ka’mba ye wanembele ne buku wa Byubilo. (Kolo. 4:14) Uno buku waamba pa bintu byamwekele pa myaka 28 kufuma payijile Yesu mwiulu mu 33 C.E., kufika kimye mutumwa Paulo kyo bamukashile mu Loma nobe mu 61 C.E. Byo kiji kuba’mba Luka mu nembelo yanji wapimpula ñambilo ya kuba’mba “abo” ne kwiinemba’mba “atweba,” kimwesha’mba wajingapo kimye kyamwekelenga bintu byavula byo aambapo. (Byu. 16:8-10; 20:5; 27:1) Luka byo ajinga muntu wayukile bingi kupesapesa, kyamweka bintu byo anembele bamubujile kwi Paulo, Banabasa, Filipa ne bakwabotu bantu banembwa mu uno buku.

14 Ñanyi bintu byanembwa mu buku wa Byubilo? Mu Mambo Awama o anembele, Luka wanembelemo bintu Yesu byo aambile ne kuba. Bino mu buku wa Byubilo, Luka wanembamo bintu baana ba bwanga ba kwa Yesu byo baambile ne kuba. Onkao mambo, buku wa Byubilo waamba pa bantu baingijile mwingilo mukatampe bingi, nangwa kya kuba bavula mwi abo bebamonanga ku bantu babujile bena Kilishitu amba ‘kechi bafunjile ne, bantutu.’ (Byu. 4:13) Mu bwipi, tusakwamba’mba, jino jishimikila janembelwe na lutangijilo lwa mupashi wazhila, jitubula kipwilo kya bwina Kilishitu byo kyatatwile ne byo kyakomenenga. Buku wa Byubilo waamba pa bena Kilishitu batanshi byo basapwilanga, mashinda o baingijishinga ne byubilo byabo. (Byu. 4:31; 5:42) Uno buku walumbulula bulongo mupashi wazhila byo ebakwashishe kusapwila bulongo mambo awama. (Byu. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Buku wa Byubilo waambapo pa kishina kya mu Baibolo, mwavwangwa kuzhijika jizhina ja Lesa kupichila mu Bufumu buji mu maboko a Kilishitu kabiji wamwesha mambo a Bufumu byo asapwilwa nangwa kya kuba kuji beakanya.​—Byu. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. Tukamwenamo byepi mu kubalaula buku wa Byubilo?

15 Kine, kubalaula bintu biji mu buku wa Byubilo kwitutundaika bingi ne kukosesha lwitabilo lwetu! Umvwe ketulanguluke pa mukoyo ne kuchinchika kwa baana ba bwanga batanshi ba kwa Kilishitu, tutundaikwa bingi. Kino kiketulengela kulondela lwitabilo lwa balongo ne banyenga yetu bajingako mu myaka kitota kitanshi. Kabiji kiketulengela kwingila mwingilo wetu bulongo wa ‘kuya na kufunjisha bantu kwikala ke baana ba bwanga.’ Buku ye mubena kutanga bamunemba kuba’mba emukwashe kuyukisha bulongo biji mu buku wa Byubilo.

Buku wa Kwitukwasha Kufunda Baibolo

16. Ñanyi bishinka bisatu byalengela kunemba uno buku?

16 Mambo ka uno buku o bamunembela? Bishinka bisatu byalengela kunemba uno buku ke bino (1) kukosesha luketekelo lwetu lwa kuba’mba Yehoba kupichila mu mupashi wanji wazhila ubena kutundaika mwingilo wa kusapwila pa Bufumu ne kulenga baana ba bwanga, (2) kwitulengela kwikala ba mukoyo mu mwingilo kupichila mu kumona byaingijilenga baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bajingako mu myaka kitota kitanshi, ne (3) kwitulengela kunemeka kya kine jibumba ja Yehoba ne boba babena kutangijila mu mwingilo wa kusapwila ne kulama bipwilo.

17, 18. Nanchi uno buku bamunengezha byepi, kabiji ñanyi mbaji iketukwashanga pa kufunda Baibolo pa bunke bwetu?

17 Nanchi uno buku bamunengezha byepi? Musakutana’mba bamwabanya mu bipungu bitanu na bisatu kabiji kipungu kimo kimo kyaamba pa lubaji lumo lwa buku wa Byubilo. Mu bitango byalondelapo, kechi tusakwisambanga pa kyepelo pa kyepelo kya buku wa Byubilo ne, bino tukesambanga kikatakata pa twakonsha kufunjilako ku bintu byamwekele biji mu uno buku wa mu Baibolo ne kwitukwasha kumona byo twakonsha kwingijisha bishinka byo twafunda atweba bonse pa muntu pa muntu. Ku ntatwilo ya kitango kimo kimo, kuji byambo bibena kulumbulula kishinka kikatampe kya kitango ne Kinembelo kibena kumwesha lubaji lwa buku wa Byubilo lubena kwambiwapo.

18 Kuji mbaji ikwabo iji mu uno buku iketukwashanga pa kufunda Baibolo pa bunke bwetu. Kimye kyo mukafundanga jishimikila ja mu Baibolo, bipikichala byawama byamwesha bintu byamwekele biji mu buku wa Byubilo, bikemukwashanga kufwanyikizha bintu byaubiwenga. Bitango byavula biji na tubitenguluzha twa kwimukwasha kuyukilapo byavula. Tubitenguluzha tumo twamwesha muntu ye baambapo mu Baibolo uji na lwitabilo lo twafwainwa kwikala nalo. Tukwabo twalumbulula mapunzha, bintu byamwekele, bisho nangwa bantu bakwabo bo baambapo mu buku wa Byubilo.

Teshaiko muchima kwingijila mu nyaunda yo bemupa

19. Ñanyi bintu byo twafwainwa kwipesapesapo atweba bene pa kimye pa kimye?

19 Uno buku ukemukwasha kwipesapesa bulongo anweba bene. Nangwa kya kuba mwaikala musapwishi wa Bufumu pa myaka yavula, kyawama pa kimye pa kimye kutulumanako ne kupesapesa bintu byo mutangizhako mu bwikalo ne byo mumona mwingilo wa bwina Kilishitu. (2 Ko. 13:5) Ishikishai anwe bene amba: ‘Nanchi nateshako muchima ku uno mwingilo nyi? (1 Ko. 7:29-31) Abya mbena kusapwila mambo awama na mukoyo saka nashiinwa nyi? (1 Tesa. 1:5, 6) Nanchi mbena kwingila papelela bulume bwami mu mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga nyi?’​—Kolo. 3:23.

20, 21. Mambo ka mwingilo wetu o abena kukebewa kumwingila bukiji, kabiji twafwainwa kwibikishako kuba ka?

20 Twayai tuvulukenga kimye kyonse amba betupa mwingilo wanema bingi wa kusapwila ne kulenga baana ba bwanga. Pa juba pa juba, buneme bwa kwingilako uno mwingilo bubailako. Mpelo ya buno bwikalo ibena kufwenya bingi pepi. Lelo jino, bantu bavula babena kukebewa kwibakwasha bingi. Kechi twayuka bantu baji na michima ya bukishinka bakishalako kumvwa mambo o tusapwila ne. (Byu. 13:48) Pano bino, ke mwingilo wetu wa kwibakwasha mema saka akiji mu kapokoso.​—1 Timo. 4:16.

21 Onkao mambo, kyanema bingi kulondela byaingijilenga na mukoyo basapwishi ba Bufumu bajingako mu myaka kitota kitanshi. Mwane kufunda bulongo uno buku kwimukwashe kusapwila na mukoyo saka mwachinchika. Kabiji ibikishaiko kuba’mba mutwajijile “kushimuna bulongo mambo a Bufumu bwa Lesa.”​—Byu. 28:23.