Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Mepuzho Afuma ku Batanga

Mepuzho Afuma ku Batanga

Tubichi tubiji to balamankanya pamo twatongolwa mu Ezikyo kitango 37 tulumbulula ka?

Yehoba wapele Ezikyo byambo bya luketekelo byo alayile kukwatankanya kisaka kya bena Isalela panyuma ya kwibabwezha mu Ntanda ya Mulaye. Bino byambo byaambijile jimo kukwatankanya bantu ba Lesa kwatendekele mu ano moba a kupelako.

Yehoba waambijile ngauzhi wanji aye Ezikyo kunemba pa tubichi tubiji. Bamubuujile kunemba pa kakichi kamo amba “Kakichi ka kwa Yuda ne bena Isalela bo aji nabo,” pa kakwabo’mba “Kakichi ka kwa Yosefwa, ko kuba’mba kakichi ka kwa Efelaimu ne kisaka kyonse kya Isalela kyo aji nakyo.” Tuno tubichi tubiji twafwainwe kwikala “kakichi kamo” mu kuboko kwa kwa Ezikyo.—Ezi. 37:15-17.

Nga kyambo kya kuba’mba “Efelaimu” kibena kwimenako ka? Mfumu mutanshi wa bufumu bwa bisaka jikumi bwa ku kabeta ka ku buyeke aye Yeloboma wajinga wa mu kisaka kya Efelaimu, kyajinga kisaka kikatampe. (Mpitu. 33:13, 17; 1 Mfu. 11:26) Kino kisaka kyafumine mu mwana wa kwa Yosefwa aye Efelaimu. (Bala. 1:32, 33) Yosefwa bamupele kintu kyanema bingi kwi shanji aye Yakoba. Onkao mambo, kyayijilemo kuba’mba kakichi kaimenejilengako bufumu bwa bisaka jikumi kwikatela’mba “kakichi ka kwa Efelaimu.” Kimye kyanembejilengamo Ezikyo buno bungauzhi bwaamba pa tubichi tubiji, bufumu bwa ku kabeta ka ku buyeke bwa bena Isalela saka bebutwala kala mu buzha ku bena Asilya mu 740 B.C.E. (2 Mfu. 17:6) Onkao mambo, pa kyo kya kimye bena Isalela bavula bapalañenejilemo mu Bufumu bonse bwa bena Babilona bwatambwile mpunzha ya Bufumu bwa bena Asilya.

Mu 607 B.C.E., bufumu bwa bisaka bibiji bwa ku kabeta ka ku bulenge kampe ne bashajilepo mu bufumu bwa ku kabeta ka ku buyeke bebatwajile mu buzha mu Babilona. Bamfumu bajinga ba mu kisaka kya kwa Yuda bo balamanga bino bisaka bibiji, kabiji ne buñanga bebuvwangilemo mambo bañanga baingilanga mu nzubo ya Lesa mu Yelusalema. (2 Moba 11:13, 14; 34:30) Onkao mambo, kyayijilemo kuba’mba bufumu bwa bisaka bibiji kwibwimenako ku kakichi kajinga “ka kwa Yuda.”

Nga tuno tubichi twa kifwanyikizho betulamankenye kimye ka? Ke kimye bena Isalela kyo babwelele ku Yelusalema na kushimukulula nzubo ya Lesa mu 537 B.C.E. Baimenejilengako bufumu bwa bisaka bibiji ne bufumu bwa bisaka jikumi bonse babwelele kufuma mu buzha. Kimye kya kwabenamo bena Isalela kyapwile. (Ezi. 37:21, 22) Bena Isalela batendekele kupopwela Yehoba jikwabo saka bakwatankana. Kabiji ngauzhi Isaya ne Yelemiya baambijile jimo kuno kupwana.—Isa. 11:12, 13; Yele. 31:1, 6, 31.

Ñanyi bukine bwanema bwaamba pa bupopweshi bwa kine bwatongolwa mu buno bungauzhi? Ke buno: Yehoba ukalengela bapopweshi banji kwikala “kakichi kamo.” (Ezi. 37:18, 19) Nanchi uno mulaye waamba pa kukwatankana ubena kufika mu ano moba nyi? Ee. Patanshitu buno bungauzhi bwatendekele kufika mu 1919, kimye bantu ba Lesa kyo bebakonkenyenga pachepache ne kwibakwatankanya jibiji. Satana waeseka kwibabanya, bino wakankalwa.

Pa kyo kya kimye, bavula bo bakwatankenye bajinga na luketekelo lwa kwikala bamfumu ne bañanga mwiulu pamo ne Yesu. (Lum. 20:6) Mu bukifwanyikizho, bajinga nobe kakichi ka kwa Yuda. Nangwa byonkabyo, byo papichile myaka, bavula bajinga na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda batendekele kwinunga abo bene ku bano Bayudea ba ku mupashi. (Zeka. 8:23) Bajinga nobe kakichi ka kwa Yosefwa kabiji kechi bajinga na luketekelo lwa kulama pamo ne Kilishitu ne.

Lelo jino, ano mabumba onse abiji engijila pamo byo baji bantu ba Yehoba ne kwibatangijila ku Mfumu umotu aye Yesu Kilishitu, ye baambapo mu bungauzhi amba “kalume wami Davida.” (Ezi. 37:24, 25) Yesu walombele’mba baana banji ba bwanga bonse bakekale ‘byonkatu Shanji byo aji ne aye, ne aye byo aji ne Shanji.’ * (Yoa. 17:20, 21) Kabiji Yesu waambijile jimo amba kajitanga kacheche kanji ka baana ba bwanga bashingwa ‘bakekala jitanga jimo’ na “mikooko ikwabo” yanji. Bonse bakebatangijilanga ku “kafunga umo.” (Yoa. 10:16) Bino byambo bya kwa Yesu byalumbulula bulongo kukwatankana kwa ku mupashi kwa bantu ba Yehoba lelo jino, nangwa kya kuba luketekelo lwabo lwa kulutwe lwapusana.

^ jifu. 6 Kitusangajika bingi kuyuka byafikile bishimpi bya kwa Yesu byajinga lubaji lwa kiyukilo kya kwikalapo kwanji. Patanshi waambile pa “kalume wa kishinka kabiji wa maana,” ko kuba’mba ka jibumba kacheche ka balongo bashingwa bakatangijilanga. (Mat. 24:45-47) Kepo aambile bishimpi byaambilenga kikatakata pa bonse baji na luketekelo lwa kuya mwiulu. (Mat. 25:1-30) Kyapeleleko, waambile pa boba baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda bakakwashangako balongo ba kwa Kilishitu. (Mat. 25:31-46) Popamotu, kufika kwa bungauzhi bwa kwa Ezikyo mu ano moba kwaamba patanshi pa kikamweka ku boba baji na lwitabilo lwa kuya mwiulu. Nangwa kya kuba bufumu bwa bisaka jikumi kechi bwimenako boba baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda ne, bino kukwatankana ko baambapo mu buno bungauzhi kwituvululamo byo twakwatankana na boba baji luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda ne baji na lwa kuya mwiulu.