BYA KUKWASHA KISEMI | MASONGOLA
Byo Mwafwainwa Kumvwañananga
LUKATAZHO
Fwanyikizhai’mba anweba ne benakwenu muji na milanguluko ibiji yapusana ya kubilamo kintu kimo. Kwambatu kine, mwafwainwa kusalapo kimo pa bino bintu bisatu:
Mwakonsha kuminatu pa kintu kisakwimutokesha ku muchima.
Mwakonsha kukookela bibena kukeba mwinakwenu.
Mwakonsha kwikala pamo ne kumvwañana
Kampe mwakonsha kwamba’mba, ‘Amiwa namona nobe kumvwañana kechi kusakwitukwasha ne, mambo kafwapo umo pe atweba usa kuba kyo abena kukeba ne.’
Yukai’mba inge mwaumvwañanatu bulongo, kyo mukafuukulapo kechi kikemufichisha bonse ku muchima ne. Saka mukyangye kumona byo mwakonsha kumvwañana, patanshi monai bintu bimo byo mwafwainwa kuyuka pa kumvwañana mu masongola.
BYO MWAFWAINWA KUYUKA
Pa kuba’mba mumvwañane bulongo, mwafwainwa kwingijila pamo. Saka mukyangye kutwela mu masongola, kampe mwifuukwilanga bya kuba bunke bwenu. Pano luno bintu byaaluka. Anweba ne benakwenu mwafwainwa kutangizhako masongola enu kukila byo mubena kukeba bunke bwenu. Kange mulanguluke’mba kino kibena kwimubwezha munyuma ne, bino langulukai pa buwame bujimo. Mwanamukazhi wasongolwa aye Alexandra waambile’mba: “Inge bantu babiji baleta milanguluko yabo pamo, kyo basakufuukulapo kisakwingila bulongo kukila kyakonsha kulanguluka muntu umo.”
Pa kuba’mba mumvwañane bulongo, mwafwainwa kunemeka milanguluko ya bakwenu. John M. Gottman, wafunda bya kukwasha baji mu masongola wanembele’mba: “Ibyo kechi mwafwainwa kwitabizhangatu byonse byaamba mwinakwenu ne, pano bino mwafwainwa kuteleka ne kunemeka milanguluko yanji na muchima yense. Inge kemupukunye mutwe na kukana kimye mwinakwenu kyo abena kwimubuula mulanguluko wanji, kafwako byawama byakonsha kufumamo mu mwisambo wenu ne.” *
Pa kuba’mba mumvwañane bulongo, kimye kimo mwafwainwa kukookela bakwenu. Kafwako muntu wakonsha kutemwa kwikala na mwinakwanji ulanguluka’mba byo amba byo byonkatu byawama ne. Kiwama bingi inge bantu babiji baji mu masongola baikala na muchima wa kwikookela bene na bene. Mwanamukazhi wasongolwa wa jizhina ja June waambile’mba: “Bimye bimo nkookelatu bibena kwamba ba mwatawami pa kuba’mba nebasangajike, kabiji ne abo bimye bimo byo boba. Abino byo byafwainwa kwikala bantu baji mu masongola. Kechi bafwainwa kulangulukangatu pa bisakwibobila mwinakwabo ne, bino ne pa byo basakubila mwinakwabo.”
BYO MWAKONSHA KUBA
Tendekai mwisambo na jiwi jakooka ne byambo bya mushingi. Javula, jishinda jo mwatendekelamo mwisambo jo jishinda jisakupwilamo yewo mwisambo. Mwisambo ye mwatendeka na byambo byatama kechi wakonsha kupwa mu mutende ne. Onkao mambo, londelainga jifunde ja mu Baibolo ja kuba’mba: “Vwalai muchima wa kifyele, wa lusa, wa kwipelula, wakooka ne wa butekanye.” (Kolose 3:
Tai maana pa bintu byo mujipo na mulanguluko umo. Inge kimye kyo mukeba kumvwañana mwataana kuba’mba mwatendeka kwipachika ne kutoboka, kampe ke na mambo a kuba’mba bonse babiji mwatatu maana pa kintu kyo mwapusenamo mu milanguluko. Bino, tai maana pa kintu kyo mujipo na mulanguluko umo. Pa kuba’mba mwikale na mulanguluko umo, esekai bino:
Tolai mapepala abiji, umo wenu, mukwabo wa benakwenu. Ku lubaji lumo lwa pepala wenu, nembaiko milanguluko yenu yo mwakebesha kuba pa lolo lukatazho. Ku lubaji lukwabo, nembaiko milanguluko ikwabo yo mwakonsha kukookela pa lolo lukatazho. Apa bino mwisambepo na benakwenu pa byo mwanemba pa mapepala enu. Kimo kimye mwakonsha kutaana’mba milanguluko yenu yapusanatu pacheche. Umvwe mwauba bino, mukataana kuba’mba mubena kuyila mumo. Nangwa kya kuba milanguluko yenu yakonsha kupusenamo, kunemba milanguluko yenu pa pepala kukemukwasha anweba ne benakwenu kuyuka bya kuba na lukatazho.
Isambai pa kuba’mba mupwishe lukatazho. Makatazho amo apeela kwiapwisha. Pano bino, inge paikala makatazho akatampe, ba mulume ne mukazhi bakonsha kukosesha butemwe bwabo kupichila mu kwisamba bulongo ne kumonapo mwa kupwishisha lukatazho lwakonsha kubula kupwisha muntu umo.—Jifunde ja mu Baibolo: Musapwishi 4:9.
Kukebangatu bimuwamina ne. Baibolo waamba’mba: “Muntu yense wafwainwa kutemwa mukazhanji byonka byo etemwa aye mwine; kabiji mwanamukazhi naye wafwainwa kwikala na mushingi mukatampe ku mwatawanji.” (Efisesa 5:33) Umvwe ba mulume ne mukazhi betemwa ne kwipa mushingi, bonse babiji bakanemekanga milanguluko ya mukwabo ne kukookela. Mwanamulume uji na mukazhi aye Cameron waambile’mba, “Kuji bintu bimo byo twabulanga kuba kala, pano na mambo a benakwetu, twatendeka kwibyuba ne kwibitemwa.”—Jifunde ja mu Baibolo: Ntendekelo 2:18.
^ par. 12 Abino byambo byafuma mu buku wa Kizungu wa kuba’mba The Seven Principles for Making Marriage Work.