Diane * waambile’mba: “Namupaachijile bingi kolojami wamukazhi, nashinka ne kinzhilo na bukaji kya kuba kakyela ka kushinkwilako katwela mu lubumbulu. Kimye kyonse inge namona palozokele mu lubumbulu, mvuluka kino kyo naubile kya kubula maana.”

Lauren waambile’mba: “Napaachijile batata amba, ‘Mwatama bingi muchima,’ nashinka ne kinzhilo na bukaji. Bino byo nashinkilenga kinzhilo, namwene kuba’mba byambo byami bibakozhezhe bingi ku muchima. Ponkapo nelangulwishe pa byo nebambijile.”

Umvwe bino bintu byamwekejile Lauren ne Diane bimumwekelapo kala, kino kibaba kyakonsha kwimukwasha.

Kubuuka bukaji kukalengela bantu kwimumona’mba mwatama muchima. Briana, mwanamukazhi uji na myaka 21 waambile’mba: “Nalangulukanga’mba bantu bafwainwatu kuyuka’mba nzhingila bukiji. Pano bino natendekele kumona’mba bantu bazhingila bukiji bamweka nobe maana bafwao, kepo natendekele kumona’mba ne amiwa bantu byo byo bammona.”

Baibolo waamba’mba: “Muntu uzhingila bukiji uba bintu bya kukosama.”—Byambo bya Maana 14:17.

Bukaji bwakonsha kulengela bantu kutendeka kwimuchinuzhuka. Daniel, uji na myaka 18 waambile’mba: “Inge keuzhingile bukiji, bantu baleka kukunemeka.” Elaine, mwanamukazhi uji na myaka 18 naye waitabizha bino amba: “Kuzhingilazhingila kwatama. Kulengela bantu kutendeka kukuchiina.”

Baibolo waamba’mba: “Kange wendenga na muntu wa kizhingijisha nangwa kupwanañana na yewa uzhingilazhingila ne.”—Byambo bya Maana 22:24.

Mwakonsha kukepeshako bukaji. Sara, uji na myaka 15, waambile’mba: “Javula, kechi twakonsha kukanya muchima kukola inge betuzhingijisha ne, pano bino, twakonsha kwikanya kuba bukaji. Kechi mwafwainwa kupaatauka ne.”

Baibolo waamba’mba: “Awa ubanda kuzhingila wawama kukila kitonzhi, kabiji awa ubula kuzhingilazhingila wakila muntu ushinda muzhi.”—Byambo bya Maana 16:32.

Ibikilai kikonkwanyi. Kange mwambenga’mba, “Mwane amiwa byo byonji ne.” Bino, esekai kwibikila kimye, nabiji bañondo 6, ba kwingijilapo pa bukaji bwenu. Mu bano bañondo, nembainga byonse byo mwamona’mba mubena kuwamishako. Kimye kyonse kyo mwazhingila, nembai bino bintu bisatu, (1) kyajikulengela’mba muzhingile, (2) byo mwaji kuba, ne (3) kintu kyawama kyo mwalanguluka’mba kyo kyo mwajikufwainwa kuba, ne ene mambo o mwalangulukila byobyo. Apa bino mwibikila kikonkwanyi kya kulondela jishinda jawama kimye kikwabo kyo bakemuzhingijisha. Kyakonsha kwimukwasha: Nembainga byubilo byenu byonse byo mubena kuwamishako. Nembai lusekelo lo mwikala nalo inge mwafwomona bukaji bwenu.—Jifunde ja mu Baibolo: Kolose 3:8.

Tekanyainga. Umvwe bemuzhingijisha, kange mwambengatu kyonka kitanshi kyaiya ku kanwa ne. Bino, mwafwainwa kutekanya. Inge kyakonsheka, ikizhai kyefu. Erik, uji na myaka 15, waambile’mba: “Kwikizha kyefu kunkwashako kulangulukapo bulongo saka nkyangye kwamba nangwa kuba bintu byo nkelangulushangapo kulutwe na lwendo.”—Jifunde ja mu Baibolo: Byambo bya Maana 21:23.

Langulukilaingako ne bakwenu. Kimo kimye mwakonsha kuzhingila na mambo a kuba’mba mubena kulangulukatu pa bimufichisha ku muchima. Esekai kulanguluka ne pa bibena kumvwa bakwenu. Jessica waambile’mba: “Nangwatu muntu wajikunzhingijisha bingi, javula pekala kine kintu kyamulengela kuba byobyo.”—Jifunde ja mu Baibolo: Byambo bya Maana 19:11.

Inge kyakonsheka, fumaipo. Baibolo waamba’mba: “Lutobo saka lukyangye kutendeka, fumapo.” (Byambo bya Maana 17:14) Byonkatu byaamba kino kinembelo, bimye bimo inge mwamona’mba bintu kechi biji bulongo ne, mwafwainwa kufumapo. Mwafwainwa kubapo bintu bimo byafwainwa kwimulengela kulubako ku bimufichisha ku muchima, kabiji kechi mwafwainwa kuleka bukaji bwakilamo ne. Nsongwakazhi wa jizhina ja Danielle waambile’mba: “Kukaya makayo akosesha mubiji kundengela kukepeshako bijikila kabiji kunkwasha kubula kuzhingila bukiji.”

Fundai bya kulubako ku bintu. Baibolo waamba’mba: “Umvwe mwazhingila, kange mulenge mambo ne. Ambilaingatu mu muchima, . . . ne kuzhindamatu.” (Salamo 4:4) Yukai kuba’mba kuzhingila kechi kwatama ne. Bwipuzho ke bwa kuba’mba, umvwe bakwenu bemuzhingijisha, mwafwainwa kuba byepi? Nsongwalume wa jizhina ja Richard waambile’mba: “Umvwe bakwenu bemuzhingijisha, kikalatu nobe bemukila bulume. Kyakonsha kuwama kulubakotu mambo kimwesha’mba mwakoma mu maana.” Umvwe mwauba bino, mukafwomonanga bukaji, kechi mukebuleka ke bwimutangijile ne.