James * waambile’mba: “Kimye kyo twapichilenga mu makatazho, mukazhami wayile na kubuula bansemi banji. Ponkapo, bashanji bantumijile foni kuba’mba bamfundeko. Kechi natemenwe ne.”

Natasha waambile’mba: “Bako bami babakazhi batemwa kwamba’mba, ‘Ntonga bingi mwanami wamulume.’ Batemwa kwamba pa byo baumvwañananga, kino kindengela kumvwa nobe natamishe kusongolwa ku mwanabo ne kwibalengela kubula kwikala na lusekelo.”

Mwakonsha kukanya lukatazho lwa bako benu kwikala ke lukatazho lwa masongola enu.

Masongola alenga kisemi kikwabo. Baibolo waamba’mba mwanamulume wasongola ‘usha bashanji ne bainanji ne kulamachila ku mukazhanji.’ Kyo kimotu ne ku mwanamukazhi, naye usha bansemi banji inge wasongolwa. Baibolo waamba’mba, bamulume ne mukazhi inge besongola bekala “mubiji umo.” Onkao mambo balenga kisemi kikwabo.—Mateo 19:5.

Masongola enu anema bingi kukila bansemi. Ufundako baji mu masongola aye John M. Gottman wanembele’mba: “Kintu kyanema bingi mu masongola ke kumvwañana pakachi ka mulume ne mukazhi. Pa kuba’mba mumvwañanenga na benakwenu, mwafwainwa kuleka kuba bintu bimo byo mwaubanga na bansemi.” *

Bansemi kyakonsha kwibakatazha kupimpulako bintu bimo. Nsongwalume umo wasongola waambile’mba: “Mukazhami saka kyangye kumusongola, watemenwe bingi kutangizhako byakebanga bansemi banji. Pano kimye kyo namusongwele, bainanji bamwene kuba’mba wafwainwa kutangizhako byo natemenwe. Kino kyakatezhe bingi bainanji.”

Besongola katataka nabo kyakonsha kwibakatazhako. James ye twaambapo peulu waambile’mba: “Kwikala na bako kechi kiji nobe kwikala na balunda bo tusala ne. Kijitu nobe muntu wimwambila’mba, ‘Muji na balunda babiji bakatataka nangwa kechi mukeba ne,’ nangwa inge ke bemukatazhe kishinka ke kya kuba’mba mwi kisemi kimo.”

Inge kechi mumvwañana na benakwenu ne, na mambo a bako benu, ingijilainga pamo pa kupwisha lukatazho mu meso a nteka. Londelai jifunde ja mu Baibolo ja ‘kukeba mutende ne kumulondalonda.’—Salamo 34:14.

Langulukai pa bintu bimweka byalondelapo. Bino bintu bibena kwamba pa lukatazho lwakonsha kwikala na mwamulume ne lukatazho lwakonsha kwikala na mwanamukazhi. Pano bino, ano makatazho akonsha kwikala na bonse babiji mwanamulume nangwa mwanamukazhi, kabiji mafunde alondelapo akonsha kwimukwasha kupwisha makatazho o mwakonsha kwikala nao na bako benu.

Bakazhi benu baamba’mba bakeba’mba mumvwañanenga ne bainabo. Bino mwataana kuba’mba bainabo bakatazha bingi.

Esekai bino: Isambai pa luno lukatazho na mwinakwenu kabiji kuminanga kumo ne. Pa kwisamba, kechi mwafwainwa kwamba pa byo mulanguluka pa bako benu babakazhi ne, bino mwafwainwa kwisamba pa byo mulanguluka pa mwinakwenu ye mwachipile kuba’mba mukamutemwa kimye kyonse. Kimye kyo mubena kwisamba, mwafwainwa kumonapo jishinda jimo nangwa abiji akonsha kwimukwasha kwikala na lumvwañano lwawama na bako benu babakazhi, ne kulondela byo mwafuukulapo. Bakazhi benu inge bamona byo mubena kwibikako kumvwañana na bako benu bakatendeka kwimupa mushingi mukatampe.—Jifunde ja mu Baibolo: 1 Kolinda 10:24.

Bamwatawenu bemwambila’mba mwatatu muchima ku bansemi benu kukila byo mwibata muchima.

Esekai bino: Isambai luno lukatazho na bamwatawenu, kabiji esekai kumwena bintu mu jishinda jo babena kwibimwenamo. Pano bino, bamwatawenu kechi bafwainwa kumona’mba mwibalengulula inge mubena kupana munema wafwainwa ku bansemi benu ne. (Byambo bya Maana 23:22) Nangwa byonkabyo, byubilo byenu ne ñambilo yenu byafwainwa kumwesha’mba mwata muchima bamwatawenu kukila kisemi kyenu. Inge bamwatawenu bayuka’mba mwibata muchima, kechi bakamona’mba mwanemeka bansemi benu kukila byo mwibanemeka abo ne.—Jifunde ja mu Baibolo: Efisesa 5:33.

Bakazhi benu baya ku bansemi babo kuba’mba bebabuuleko bya kuba kukila kwipuzha anweba.

Esekai bino: Isambai na bakazhi benu, kabiji mwafwainwa kumvwañana pa kupelela pa kwisamba na bansemi. Mwafwainwa kwilangulukilangako. Nanchi kyatama kwisamba na bansemi kimye kyonse pa bijikila byo muji nabyo nyi? Ñanyi kimye kyafwainwa kuwama kwisamba na bansemi? Umvwe mwaumvwañana pa kupelela mu bintu byo mwafwainwa kubuula bansemi, kechi pakekala lukatazho ne.—Jifunde ja mu Baibolo: Filipai 4:5.