KINE, mwingilo wa kukomesha baana ke mwingilo wabaya bingi. Nangwa byonkabyo, kubula kujimuna baana inge kibena kukebewa kulengela uno mwingilo kukatazha bingi. Mambo ka? Mambo kubula kwibajimuna (1) kulengela baana kutwajijila kubula kumvwa, kabiji kino kikookesha bingi bansemi, (2) kulengela bansemi kwalauka alauka pa kutangijila baana babo, kabiji kino kivulañanya baana.

Pano bino, kujimunako baana mu jishinda jawama kukwasha baana kulanguluka bulongo ne kwikala na byubilo byawama. Kabiji kwibalengela kukoma bulongo ne kwikala bantu balumbuluka. Pano kwepi ko mwakonsha kutaana lutangijilo lwawama pa kufunjisha baana benu?

Bakamonyi ba kwa Yehoba banemba uno magazini, baitabila byaamba Baibolo amba Binembelo “bikwasha bantu pa kwibafunjisha, pa kwibakajipila, pa kwibololako.” (2 Timoti 3:16) Baibolo kechi buku waambatu pa bya kukomesha baana ne, bino mafunde ajimo akwasha bingi bisemi. Akilangulukai pa mafunde alondelapo.

BAIBOLO WAAMBA’MBA: “Kukosama kwakakachila mu muchima wa mwana.”—Byambo bya Maana 22:15.

Nangwa kya kuba baana bamweka kwikala na maana ne lusa, kimye kimo boba bintu byabula kufwainwa. Onkao mambo, baana bakebewa kwibafunjisha. (Byambo bya Maana 13:24) Kuyuka kino kishinka kukemukwasha kwingila bulongo mwingilo wenu wa bunsemi.

BAIBOLO WAAMBA’MBA: “Kange ubule kufunda mwana ne.”—Byambo bya Maana 23:13.

Kechi mwafwainwa kuchina’mba kujimunako baana kukebalengela kubula kwikala bulongo nangwa kwibalengela kwimushikwa inge bakoma ne. Inge mwajimunako baana benu mu jishinda jawama, lujimuno lwenu lukebakwasha kwikala na muchima wa kutambwila lujimuno, kabiji kino kikebakwasha bingi inge bakoma.—Bahebelu 12:11.

BAIBOLO WAAMBA’MBA: “Kyonka muntu kyo abyala, kyo kyo akanowa.”—Ngalatiya 6:7.

Mwayilatu kisemwa, bansemi bakeba kuzhikijila baana babo, kabiji kuba bino kwanema  bingi. Pano bino, kyanema bingi kuyuka pa kupelela. Kechi mukwasha baana benu ne, inge kya kuba ke “mwibazhikijile” ku bintu byatama bifuma mu byubilo byabo byabula kufwainwa nangwa kwibazhikijila inge bafunjishi nangwa muntu mukwabo wakoma wimubuula byatama byauba mwanenu. Mwafwainwa kumonanga bano bantu amba balunda nenu babena kwimukwasha kukomesha baana benu bulongo. Inge ke mube bino, mukafunjisha baana benu kunemeka bakulumpe, kubikapotu ne anweba bene.—Kolose 3:20.

BAIBOLO WAAMBA’MBA: “Mwana ye balekelela ulengesha bainanji bumvu.”—Byambo bya Maana 29:15.

Nangwa kya kuba bansemi kechi bafwainwa kuyanjishanga baana babo ne, bino bafwainwa kuchinuzhuka kulama baana butotwe. Buku wa kuba’mba The Price of Privilege waamba’mba: “Bansemi balama baana butotwe balengela baana babo kubula kuyuka kuba’mba bakulumpe mu kisemi bo baji na luusa.” Inge kechi mumwesha’mba yenu muji na luusa ne, mwanenu ukalangulukanga’mba ye uji na luusa pe anweba. Kino kikamulengela kubanga bintu bikamulengela aye mwine ne anweba kwikala na bulanda.—Byambo bya Maana 17:25; 29:21.

BAIBOLO WAAMBA’MBA: ‘Mwanamulume ukalamachila ku mukazhanji ne abo bakekala ke mubiji umo.’—Mateo 19:5.

Kwesakana na Baibolo, mwanamulume ne mwanamukazhi bafwainwa kwisongola saka bakyangye kwikala na baana, kabiji basema baana saka baji pamo kabiji bafwainwa kutwajijila kwikala pamo ne kimye baana kyo bakakoma ne kufuma pa nzubo. (Mateo 19:5, 6) Kino kibena kilumbulula’mba masongola o atendekelapo, bino baana balondelapo. Inge mwanemekesha mwanenu kukila benakwenu, mwanenu naye ‘ukalangulukanga kukila po afwainwa kwilangulukila.’ (Loma 12:3) Bansemi batatu muchima mwanabo, masongola abo kechi ekala bulongo ne.

Pa kuba’mba mwingile bulongo mwingilo wenu wa kukomesha baana, mwafwainwa kulondela ano mafunde pa kufunjisha baana benu.

Ikalai na butemwe. “Kange muzhingijishenga baana benu ne, pa kuba’mba babule kupopomenwa.”—Kolose 3:21.

Kwalauka alaukanga ne. “‘Ee’ wenu ekale ee, ne ‘Ine’ wenu ekale ine.”—Mateo 5:37.

Balangulukilaingako. “Nkakujimuna monka mo kyafwainwa.”—Yelemiya 30:11. *