SUSAN watendekele kwikala na mepuzho pe Lesa saka aji na myaka ya kusemwa itanu na ibiji, kimye mulunda nanji Al wajinga na myaka itanu na ina kyo ajinga mu kipatela na mambo a kikola kya kalepu saka abena kupemenatu ku munkinyi. Wanembele bintu byo apichilemo mu pepala wa byambo wa The New York Times pa 6 January, 2013.

Byo afumine ku kipatela na kumona Al, Susan waipwizhe bainanji amba: “Mambo ka Lesa o aubila bibye ku mwanyike wa mulume?”

Bainanji bakumbwile’mba: “Pulishiti wamba’mba Lesa mwine wayuka kyo aubila bino, pano bino amiwa kechi nayuka kyo aubila bibye ne.”

Byo papichile myaka ibiji mu 1954 Jonas Salk wataaine muchi wa kalepu kabiji kino kyalengejile bainanji Susan kwamba’mba Lesa ye wamutangijile kutaana uno muchi.

Susan wakumbwile’mba: “Lesa wafwainwe kutangijila badokotala kala pa kuba’mba Al abule kupemenanga ku munkinyi.”

Susan pa kupwisha kunemba jishimikila janji ja bintu byo apichilemo ku bwanyike wanembele’mba: “[Al] wafwile byo papichile myaka 8, pa kino kimye naitabijile’mba Lesa kafwako.”

Byonka biji Susan, bantu bavula bapitapo mu bya malwa nangwa bamonako bakwabo na kupita mu bya malwa bakankalwa kutaana mikumbu yalumbuluka ya mepuzho abo pe Lesa. Bamo baitabila’mba Lesa ufwako. Bakwabo kechi bakana’mba Lesa kafwako ne, bino bazhinauka.

Bantu bakana’mba Lesa ufwako nangwa boba bazhinauka kechi baluba bya bupopweshi ne. Pano bino, bintu bimweka mu bupopweshi byo bibalengela kuzhinauka. Balanguluka’mba bupopweshi bwakankalwa kukumbula mepuzho akatazha bingi aamba pa bumi. Ñanyi mepuzho onkao? Ano o mepuzho akatazha ne boba bamba’mba baitabila mwi Lesa. Langulukai pa mepuzho asatu bantu bavula o bakeba kwipuzha Lesa inge kya kuba bebapa kimye kya kuba byobyo, ne mikumbu ya mu Baibolo.

Mambo ka a kwipwizha bino?

Bavula balanguluka’mba, ‘Lesa wa butemwe wakonsha kukanya byatama kubiwa.’

BYA KULANGULUKAPO: Twakonsha kukumya bingi nangwa kukankamatu pa kumona byubilo ne bisho byo bantu ba nkomeno yapusana pusana. Kino kyakonsha kwitulengela kulanguluka’mba kechi baji na byubilo byawama ne. Akilangulukai pa kino, mu bisho bimo bantu balanguluka’mba kutala muntu ye ubena kwisamba nanji kumwesha’mba wamunemeka; pakuba mu bisho bikwabo kuba bino kumwesha’mba kechi uji na mushingi ne. Pano bino, kechi twakonsha kwamba’mba kisho kyabo kyatama ne, kikebewa ke kwibayuka bulongo.

Nanchi bino byobyo twakonsha ne kuba inge tukeba kuyuka Lesa nyi? Bavula baitabila’mba buyanji ko kayukilo kamwesha’mba Lesa ufwako. Pakuba aba bayuka ene mambo Lesa o aswishisha buyanji bashiinwa’mba Lesa koaji.

BYAMBA BAIBOLO: Milanguluko ya Lesa ne mashinda anji apusana na etu. (Isaya 55:8, 9) Na mambo a bino, byubilo bya Lesa ne byo apembelela saka akyangye kubapo bimo twakonsha kumona nobe kechi byailamo ne.

Pano bino, Baibolo kechi witubuula kuswisha ndangulukilo yabula kuyilamo nabiji ya kuba’mba “mingilo ya Lesa yakatazha kukwatakanya” ne. Bino witutundaika kufunda byavula pe Lesa pa kuba’mba tuyuke ene mambo o obila bino ne kine kintu kimulengela kuba byobyo. * Twakosha ne kufwenya kwipi ne aye.—Yakoba 4:8.

Mambo ka a kwipwizha bino?

Bantu balanguluka’mba, ‘Inge kya kuba’mba Lesa wanemeka bukishinka, inge kechi kuji bantu bavula bebepekezha’mba bamupopwela ne.’

BYA KULANGULUKAPO: Fwanyikizhai mwana wa mulume wakana mafunde awama a bashanji kabiji wafuma pa nzubo ne kuya na kwikala bwikalo buncha. Nangwa bashanji kechi batemwa byo afuukulapo ne, bino bamuswisha kuba byo afuukula. Nanchi bantu bakonsha kumutaana bakonsha kwamba’mba uno mwana uji na bashanji batama, nangwa’mba kechi uji na bashanji nenyi? Ine! Kyo kimotu ne bujimbijimbi buji mu bupopweshi bumwesha kuba’mba Lesa kya kine uswisha bantu kwifuukwila bintu byo bakeba mu bwikalo bwabo.

BYAMBA BAIBOLO: Lesa washikwa bujimbijimbi bubiwa mu bupopweshi. (Yelemiya 7:29-31; 32:35) Pano bino, uswisha bantu kwifuukwila abo bene. Bantu bavula bamba’mba baitabila mwi Lesa balondela mafunjisho a bantu ne kuba bintu byo bakeba abo bene.—Mateo 15:7-9.

Pano bino, bupopweshi bwaitabilwa kwi Lesa bwapusanako, kechi buba bintu bya bujimbijimbi ne. * Yesu waambile’mba: “Kino kyo kyo bakayukilako bonse amba mwi baana bami ba bwanga, umvwe mwitemwa anwe bene na bene.” (Yoano 13:35) Buno butemwe bwafwainwa kwikala bwabula “bujimbijimbi.” (Loma 12:9) Bupopweshi bwavula kechi bulondela uno mukambizho ne. Mu 1994 kimye kyo kwaikele nkondo mu Rwanda, bantu bavula bingi bamu bupopweshi beipayilenga bene na bene na mambo a kupusana kwa milaka. Pano bino, Bakamonyi ba kwa Yehoba kechi bevwangilemo mu kwipaya bantu ne, kabiji bavula babikilenga bumi bwabo mu kizumba pa kuba’mba bazhikijile bakwabo ba mu lwitabilo ne babula Bakamonyi. Bino byubilo bimwesha kuba’mba mu bupopweshi kechi mwakonsha kwikala bujimbijimbi ne.

Mambo ka a kwipwizha bino?

Bamo bakonsha kwipuzha’mba: ‘Mambo ka bantu o bekelatu na bumi myaka 80 nangwa 90? Mambo ka a kwikela na bumi bwaipipa bibye?’

BYA KULANGULUKAPO: Bantu bavula babula kwitabila Lesa bayuka buneme bwa bintu byavula bingi byakobankana biji pano pa ntanda ne jishinda jo byalengelwamo. Balanguluka’mba pulaneti wetu, mapulaneti akwabo, ne ñondo byalengwa mu jishinda ja kukwasha bilengwa na Lesa kwikala na bumi. Bamba’mba pulaneti yense bamulenga bingi bulongo pa kuba’mba akwashenga bintu biji na bumi pano pa ntanda.

BYAMBA BAIBOLO: Nangwa kya kuba bantu bavula bamona buno bumi bwaipipa amba kiyukilo kimwesha’mba Lesa ufwako, bino bilengwa biji pano pa ntanda bimwesha’mba kuji Mulenga. (Loma 1:20) Kuji ene mambo Lesa o alengejile bino bintu, kabiji kyo kyalengela ne kuba’mba twikaleko. Lesa walengele bantu kuba’mba bekalenga pano pa ntanda myaka ne myaka kabiji kechi walubako mulanguluko wanji ne.—Salamo 37:11, 29; Isaya 55:11.

Nangwa kya kuba twakonsha kumona’mba Lesa koaji kupichila mu bintu byo alenga ne byubilo byanji bimweka mu ntanda, kechi wakebelenga’mba tumuyukiletu kupichila mu bino bintu ne. Pa kuba’mba tuyuke kyaswa muchima wa Lesa ne ene mambo o twaikelako, twafwainwa kwisamba ne Lesa. Lesa wingijisha Baibolo pa kwisamba ne atweba kwingijisha byambo byapeela kumvwa. * Bakamonyi ba kwa Yehoba bemutundaika kulanguluka pa mikumbu itanwamo.