Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Kilengela Masongola a Bena Kilishitu Kuwama

Kilengela Masongola a Bena Kilishitu Kuwama

“Muntu yense wafwainwa kutemwa mukazhanji byonka byo etemwa aye mwine; kabiji mwanamukazhi naye wafwainwa kwikala na mushingi mukatampe ku mwatawanji.”—EFI. 5:33.

NYIMBO: 87, 3

1. Nangwa kya kuba ntendekelo ya masongola ikala ya lusekelo, batwela mu masongola bafwainwa kuketekela kumonanga ka? (Monai kipikichala kitanshi.)

JUBA ja masongola, musongwa ne musongoshi bekala bingi na lusekelo. Kimye kyo beipanguzha, butemwe bwabo bubaya kya kuba benengezha kuchipa kuba’mba bakatwajijila kwikala ba kishinka mu masongola. Nangwa byonkabyo, kwikala lupimpu lubiwa, mambo bano bantu babiji balenga kisemi kya katataka. Bino mu Mambo a Lesa muji mafunde afwainwa kulondela bonse bafuukulapo kutwela mu masongola, mambo Mwine watendele masongola ukeba bonse baji mu masongola kwikala bulongo ne lusekelo. (Maana 18:22) Pano bino, Binembelo bitubuula kwa kubula kupita mu mbaji amba bantu bambulwa kulumbuluka inge batwela mu masongola “bakamonanga bya malwa mu mibiji yabo.” (1 Ko. 7:28) Pano abino bya malwa bakonsha kwibikepeshako byepi? Kabiji ki ka kikwasha masongola a bena Kilishitu kwikala bulongo?

2. Ñanyi mitundu ya butemwe yafwainwa kumwesha baji mu masongola?

2 Baibolo waamba bingi pa buneme bwa butemwe mu masongola. Kifyele (mu Kingiliki, phi·li’a) nakyo kikebewa bingi. Butemwe bwa kwifwalama (e’ros) buleta lusekelo mu masongola, kabiji butemwe bwa mu kisemi (stor·ge’) bwanema bingi inge mwaikala na baana. Nangwa byonkabyo, butemwe bwaimena pa mafunde (a·ga’pe) bo bulengela masongola kuwama. Pa kwamba pa buno butemwe, mutumwa Paulo wanembele’mba: “Muntu yense wafwainwa kutemwa mukazhanji byonka byo etemwa aye mwine; kabiji mwanamukazhi naye wafwainwa kwikala na mushingi mukatampe ku mwatawanji.”—Efi. 5:33.

MINGILO IJI NA BAJI MU MASONGOLA

3. Butemwe bwafwainwa kwikala byepi mu masongola?

3 Paulo wanembele’mba: “Banabalume, temwainga bakazhi benu, byonkatu ne Kilishitu byo atemenwe kipwilo ne kwipana mwine na mambo a akyo.” (Efi. 5:25) Kulondela byaubanga Yesu, baana banji ba bwanga bafwainwa kwitemwa bene na bene byonka Yesu byo ebatemenwe. (Tangai Yoano 13:34, 35; 15:12, 13.) Butemwe bwa mu masongola bumwesha bena Kilishitu bwafwainwa kukosa bingi kya kuba bafwainwa kwipana kufwila mukwabo inge kyakonsheka. Bino byo byo bafwainwa kuba inge paikala lukatazho lukatampe. Nangwa byonkabyo, butemwe bwa a·ga’pe “buvweta pa bintu byonse, bwitabila bintu byonse, buketekela bintu byonse, buchinchika bintu byonse.” Kya kine, buno “butemwe kechi bupwa ne.” (1 Ko. 13:7, 8) Kuvuluka luchipo lwabo lwa kwitemwa ne kutwajijila kwikala ba kishinka kukakwasha bamulume ne mukazhi bakamwa Lesa kulondela mafunde a Yehoba pa kupwisha makatazho.

4, 5. (a) Mwanamulume wafwainwa kuba byepi byo aji mutwe wa kisemi? (b) Mwanamukazhi wafwainwa kumonanga byepi bumutwe? (c) Ñanyi lupimpu lwaubile bamulume ne mukazhi bamo?

4 Pa kwamba pa mingilo iji na yense mu masongola, Paulo wanembele’mba: “Banabakazhi banekenenenga bamwatawabo byonka byo banekenena Nkambo, mambo mulume ye mutwe wa mukazhanji byonkatu Kilishitu byo aji mutwe wa kipwilo.” (Efi. 5:22, 23) Luno lunengezho kechi lulengela mwanamukazhi kubula kunema ku mwatawanji ne. Bino lukwasha mwanamukazhi kwingila mwingilo Lesa ye amupa byo aambile’mba: “Kechi kyawama muntu [Adama] kutwajijila kwikala bunke ne. Nsakumulengela nkwasho wamufwainwa.” (Nte. 2:18) Byonkatu Kilishitu, “mutwe wa kipwilo,” byo amwesha butemwe, mwanamulume mwina Kilishitu naye wafwainwa kwingijisha bumutwe bwanji mu butemwe. Inge wauba bino, mukazhanji umvwa’mba wazhikijilwa kabiji kimupelela kumunemeka, kumutundaika, ne kumunekenena.

5 Cathy [1] waitabizha kuba’mba mu masongola mukebewa kupimpulako bimo. Waambile’mba: “Byo nakijinga muzhike, neubilangatu bintu bunke bwami. Masongola aletele lupimpu lukatampe mu bwikalo bwami, nafunjile kuketekela mu bamwatawami. Kechi kyapelele kuba bino ne, bino kulondela mashinda a Yehoba kwitukwasha kukwatankana.” Mwatawanji aye Fred waambile’mba: “Kufuukula bya kuba kwankatazhanga bingi. Mu masongola, pa kufuukula bya kuba kikatazha mambo wafwainwa kufuukwila pamo na mukwenu. Bino kupichila mu kulomba lutangijilo lwa Yehoba ne kumvwina byamba mukazhami, kinkwasha bingi. Mmona’mba twingijila pamo.”

6. Butemwe “bukwatankanya bantu bulongo” bukwasha byepi baji mu masongola inge kebapite mu makatazho?

6 Masongola akosa ke a bantu babiji babula kuta muchima pa bumbulwa kulumbuluka bwa mukwabo. ‘Betekenya bene na bene ne kwilekelako mambo.’ Kya kine, bonse babiji balubankanya. Inge kino kyamweka, bafwainwa kufunjilako ku byo balubankanya, kwilekelako mambo, ne kuswisha butemwe kwibatangijilanga mambo bo “bukwatankanya bantu bulongo.” (Kolo. 3:13, 14) Kabiji “butemwe butekanya ne kuba lusa. . . . Kechi buvuluka kintu kyatama ne.” (1 Ko. 13:4, 5) Mwafwainwa kupwisha makatazho bukiji bukiji inge mwapusana. Bena Kilishitu baji mu masongola bafwainwa kupwisha lukatazho lonse juba saka jikyangye kuzhika. (Efi. 4:26, 27) Kwamba’mba “Ndekelaiko mambo pa kwimukozha ku muchima” kukebewa kwipelula ne kubula moyo, pano bino, kuba bino kukwasha bingi kupwisha makatazho ne kulengela baji mu masongola kukwatankana.

KWIUBILA KIFYELE MU MASONGOLA

7, 8. (a) Baibolo waambapo amba ka pa kwilaala mu masongola? (b) Mambo ka baji mu masongola o bafwainwa kwiubilanga kifyele?

7 Mu Baibolo muji mafunde akonsha kukwasha bamulume ne mukazhi kwipa bibafwainwa. (Tangai 1 Kolinda 7:3-5.) Kulangulukilako mukwenu wa mu masongola ne kumupa byo akeba kwanema bingi. Inge mwanamukazhi kechi bamubila kifyele ne, kyakonsha kumukatazha bingi kwiyowa masongola. Banabalume bebakambizha kwikala na bakazhi babo ‘saka bebayuka bulongo.’ (1 Pe. 3:7) Kechi mwafwainwa kukanjikizha mukwenu wa mu masongola kwilaala ne, bino bonse mwafwainwa kwitabunzhanya. Banabalume mubiji ubindankana bingi bukiji kukila banabakazhi, bino bonse mwafwainwa kupembelela kimye kyafwainwa.

8 Nangwa kya kuba Baibolo kechi waambapo pa kupelela bamulume ne mukazhi mu kwimwesha butemwe ne, bino waambapo pa mashinda amo a kumwesheshamo butemwe. (Lwimbo 1:2; 2:6) Bena Kilishitu baji mu masongola bafwainwa kwiubilanga kifyele.

9. Mambo ka o babujila kuswisha kumwesha byubilo bya kwifwalama na muntu wabula mwinakwenu?

9 Butemwe bwa kutemwa Lesa ne bantu kechi bwafwainwa kuswisha kintu nangwa kimo kulengela butemwe bwa mu masongola kukepa ne. Masongola amo onaika na mambo a kuba umo watemwa kutamba bya mulekese. Baji mu masongola bafwainwa kuleka kutambanga bya mulekese nangwa kwifwalama na muntu wabula mwinakwabo. Nangwatu kusengula na muntu wabula mwinakwanji kechi kumwesha butemwe mu masongola ne. Kuvuluka’mba Lesa wayuka byo tulangulukapo ne byo tuba kwafwainwa kwitulengela kukebesha kumutokesha ku muchima ne kwikala batoka.—Tangai Mateo 5:27, 28; Bahebelu 4:13.

INGE MU MASONGOLA MWAIKALA LUKATAZHO

10, 11. (a) Ki ka kibena kumweka ku masongola avula? (b) Baibolo waambapo amba ka pa kwabana? (c) Ki ka kikakwasha baji mu masongola kubula kunyemenatu kwabana?

10 Makatazho akatampe inge atwajijila mu masongola akonsha kulengela umo nangwa bonse babiji kufuukulapo kwabana nangwa kwikana. Mu byalo bimo, bavula baji mu masongola bekana. Luno lukatazho kechi lumweka javula mu kipwilo kya bena Kilishitu ne, pano bino, mu masongola a bantu ba Lesa mubena kwikala bingi makatazho.

11 Baibolo wakambizha bino amba: “Mwanamukazhi kechi wafwainwa kwabana na mwatawanji ne. Bino umvwe mwanamukazhi wafuukulapo kwabana, wafwainwa kwikala kwa kubula kusongolwa, inge ne, abwele jibiji ku mwatawanji; kabiji mwanamulume kechi wafwainwa kwabana na mukazhanji ne.” (1 Ko. 7:10, 11) Kwabana kechi kwafwainwa kwikalatu nobe kisela ne. Nangwa kya kuba kwabana kwakonsha kumweka nobe jo jishinda jawama ja kupwishishamo makatazho, bino kulengelatu makatazho kuvujilako. Byo aambilenga jikwabo pa byaambile Lesa pa mwanamulume kusha bashanji ne bainanji ne kulamachila mukazhanji, Yesu waambile’mba: “Akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne.” (Mat. 19:3-6; Nte. 2:24) Kino kibena kulumbulula’mba mwanamulume nangwa mwanamukazhi kechi wafwainwa ‘kwabanya kyasambakanya Lesa ne.’ Yehoba kechi ukeba masongola kupwa ne. (1 Ko. 7:39) Kuvuluka kuba’mba atweba bonse tuketotolwela mambo kwi Lesa kwafwainwa kulengela baji mu masongola kupwisha makatazho bukiji saka akyangye kubaya.

12. Ñanyi bintu byakonsha kulengela baji mu masongola kufuukulapo kwabana?

12 Bintu byo twabujilenga kuketekela byakonsha kulengela makatazho mu masongola. Inge mu masongola kechi muji lusekelo kwesakana na byo baketekejilenga ne, bakonsha kulefulwa. Byubilo ne nkomeno byakonsha kulengela kupusenamo nangwa makatazho akonsha kwiya na mambo a mali, bena buko ne kukomesha baana. Nangwa byonkabyo, bena Kilishitu bavula baji mu masongola bamonapo mashinda a kupwishishamo ano makatazho mambo baswisha Lesa kwibatangijila.

13. Ñanyi bintu byafwainwa kulengela baji mu masongola kwabana?

13 Kimye kimo kwabana kwakonsha kwikalatu bulongo. Inge mwanamulume wakana kukwasha kisemi kyanji na bintu bya ku mubiji, washinta bingi, umukanya kwingijila Yehoba, bino byo bilengela bamo kufuukulapo kwabana. Bena Kilishitu baji na makatazho akatampe mu masongola bafwainwa kulomba bukwasho ku bakulumpe mu kipwilo. Bano balongo bakonsha kukwasha baji mu masongola kwingijisha mafunde aji mu Mambo a Lesa. Pa kupwisha makatazho a mu masongola, twafwainwa kulomba mupashi wa Yehoba ne kumulomba kwitukwasha kulondela mafunde a mu Baibolo ne kumwesha bipangwa bya mupashi.—Nga. 5:22, 23. [2]

14. Baibolo waambapo amba ka pa bena Kilishitu basongolwa ku muntu wabula mupopweshi wa Yehoba?

14 Kimye kimo mwina Kilishitu wakonsha kusongolwa ku muntu ubula kwingijila Yehoba. Inge kyaikala bino, Baibolo waamba ene mambo o bafwainwa kutwajijila kwikala pamo. (Tangai 1 Kolinda 7:12-14.) Nangwa kya kuba muntu wabula kwitabila wayuka nangwa ne, ‘wazhijikwa’ mambo wasongolwa nangwa kusongola waitabila. Baana bonse bo bakasema bekala ‘bazhila,’ onkao mambo, Lesa wibamona’mba banema. Paulo waambile’mba: “Obewa mwanamukazhi, wayuka byepi inge ukapulusha mwatawobe? Nangwa obewa mwanamulume, wayuka byepi kana ukapulusha mukazhobe?” (1 Ko. 7:16) Mu bipwilo byavula bya Bakamonyi ba kwa Yehoba muji baji mu masongola bakwasha balume nangwa bakazhi babo kutendeka kwingijila Yehoba.

15, 16. (a) Ñanyi mukambizho Baibolo ye apa bena Kilishitu basongolwa ku banabalume babula kwingijila Lesa? (b) Mwina Kilishitu wafwainwa kuba byepi “umvwe muntu wabula kwitabila wafuukulapo kwabana”?

15 Mutumwa Petelo wakambizha banabakazhi bena Kilishitu kunekenena bamwatawabo “pa kuba’mba aba babula kukookela mambo a Lesa, beakookele kwa kubula byambo kupichila mu byubilo bya bakazhi babo, na mambo a kwimwena byubilo byenu byawama pamo na mushingi mukatampe.” Kupichila mu kumwesha “muchima wakooka kabiji wazhindama, ye wa buneme kwi Lesa,” mwanamukazhi wakonsha kulengela mwatawanji kwiya mu bukine kukila kwambatu pa byo aitabilamo.—1 Pe. 3:1-4.

16 Kyakonsha kwikala byepi inge muntu wabula kwitabila wafuukulapo kwabana na mwinakwanji waitabila? Baibolo waamba’mba: “Umvwe muntu wabula kwitabila wafuukulapo kwabana, babane; mulongo nangwa nyenga kechi wakaswa ku kino ne, bino Lesa wimwita amba mwikale mu mutende.” (1 Ko. 7:15) Kino kechi kibena kulumbulula’mba mwina Kilishitu wakasuluka kusongola nangwa kusongolwa ne, bino kechi wafwainwa kukanjikizha mwinakwanji wabula kwitabila kutwajijila kwikala nanji ne. Kwabana kwakonsha kumulengela kwikala mu mutende. Kabiji mwina Kilishitu wakonsha kuketekela’mba mwinakwanji ukabwela na kwikala pamo jibiji ne kukosesha masongola abo, kabiji mu kuya kwa kimye uketabila.

MASONGOLA NE BINTU BYO TWAFWAINWA KUTESHAKO MUCHIMA

Kuta muchima pa kukosesha bulunda bwenu na Lesa kwakonsha kulengela masongola enu kwikala a lusekelo (Monai jifuka 17)

17. Bena Kilishitu baji mu masongola bafwainwa kuta muchima pa ka?

17 Na mambo kuba’mba tubena kwikala mu “moba a kupelako,” tubena kupita mu “bimye byakatazha.” (2 Timo. 3:1-5) Pano bino, kutwajijila kukosesha bulunda bwetu na Lesa kuketukwasha kushinda byubilo byatama bya ino ntanda. Paulo wanembele’mba: “Kimye kyashalako kyakepa. Kufumatu luno aba baji na bakazhi bekale nobe bafwabo, . . . ne boba bengijisha bya pano pa ntanda babule kukizhamo kwibingijisha.” (1 Ko. 7:29-31) Paulo kechi wabuujilenga bantu baji mu masongola kubula kunemeka bya mu masongola ne. Na mambo a kuba’mba kimye kyashalako kyakepa, bafwainwa kuta muchima pa kukosesha bulunda bwabo na Lesa.—Mat. 6:33.

18. Mambo ka bena Kilishitu o bakonsha kwikela na masongola a lusekelo kabiji awama?

18 Nangwa kya kuba tubena kwikala mu bimye byakatazha bingi kabiji masongola avula abena kupwa, twakonsha kulengela masongola etu kwikala a lusekelo kabiji awama. Kya kine, bena Kilishitu bafwenya kwipi ne Yehoba, kabiji balondela mafunde a mu Binembelo ne kuswa lutangijilo lwa mupashi wazhila wa Yehoba bakonsha kukosesha “akya kyasambakanya Lesa.”—Mako 10:9.

^ [1] (Jifuka 5) Mazhina apimpulwa.

^ [2] (jifuka13) Monai buku wa kuba’mba “Ikalai mu Butemwe bwa Lesa,” bya kulumbulula, “Byaamba Baibolo pa Mambo a Kwikana ne Kwabana,” mapa 219-221.