Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 42

Nanchi ‘Mukookela’ Nyi?

Nanchi ‘Mukookela’ Nyi?

“Maana afuma mwiulu . . . a lukookelo.”​—YAKO. 3:17.

LWIMBO 101 Twingijilenga Pamo Saka Twakwatankana

BIJI MU UNO MUTWE a

1. Mambo ka o kitukatezha kukookela?

 NANCHI kimye kimo kimukatazha kukookela nyi? Mfumu Davida naye kyamukatazhanga kukookela. Walombele kwi Lesa amba: “Nkwashai ngikale na muchima wa kwimukookela.” (Sala. 51:12) Davida watemenwe Yehoba. Nangwa byonkabyo, kimye kimo kyamukatazhanga bingi kukookela byonkatu ne atweba byo kitukatazha. Mambo ka? Kitanshi, bumbulwa kulumbuluka bo twaswaine bwitulengela kukankalwa kukookela. Kya bubiji, Satana ukeba atweba kusatukila Yehoba byonkatu byo aubile. (2 Ko. 11:3) Kya busatu, twikala mu ntanda muji bantu baji na byubilo bya bunsatuki, ko kuba’mba “mupashi ubena kwingila mu bantu babula kukookela.” (Efi. 2:2) Onkao mambo, twafwainwa kwibikako bingi kuchinuzhuka kulengalenga mambo, kukaana Diabola ne bantu ba mu ino ntanda betukanjikizha kuba’mba tubulenga kukookela. Twafwainwa kwibikangako bingi kukookela Yehoba ne bo atongola kwitutangijila.

2. ‘Kukookela’ kulumbulula ka? (Yakoba 3:17)

2 Tangai Yakoba 3:17. Nembi aye Yakoba waambile’mba bantu ba maana ‘bakookela.’ Kino kibena kulumbulula’mba twafwainwa kunemeka ne kukookelanga bantu Yehoba bo atongola. Yehoba kechi ukeba’mba tukookelenga bantu babula kukeba’mba tukookelenga mikambizho yanji ne.​—Byu. 4:18-20.

3. Mambo ka Yehoba o akebela’mba tukookelenga bo apa luusa?

3 Twakonsha kulanguluka’mba kyapeela kukookela Yehoba kukila kukookela bantu. Yehoba witupa mizhilo yalumbuluka itukwasha. (Sala. 19:7) Bino bantu baji na luusa pano pa ntanda kechi balumbuluka ne. Nangwa byonkabyo, Shetu wa mwiulu wapa luusa bansemi, ba mu kafulumende ne bakulumpe mu kipwilo. (Maana 6:20; 1 Tesa. 5:12; 1 Pe. 2:13, 14) Abano bonse inge ke twibakookele ko kuba’mba tubena kukookela Yehoba. Pano twayai twisambe pa bantu bamo Yehoba bo apa luusa nangwa kya kuba kimye kimo kyakonsha kwitukatazha kwibakookela.

KOOKELAINGA BANSEMI BENU

4. Mambo ka baana bavula o babujila kukookela bansemi babo?

4 Javula banyike bataanwa na bakwabo “babula kukookela bansemi” babo. (2 Timo. 3:1, 2) Pano mambo ka bano bakwabo o babujila kukookela bansemi babo? Banyike bamo balanguluka’mba bansemi babo bakamfutumfutu. Bansemi bakeba baana babo kuba bintu abo bene byo bakankalwa kuba. Bakwabo balanguluka’mba ntanda yapimpulwa. Onkao mambo, bintu bibabuula bansemi babo bebimona’mba bya kala kabiji kechi byakonsha kwibakwasha ne. Umvwe mwi banyike, nanchi ne anweba byo byo mulanguluka nyi? Banyike bavula kibakatazha bingi kulondela mukambizho wa Yehoba wa kuba’mba: “Kookelainga bansemi benu mwayila kyaswa muchima wa Nkambo, mambo kino kyo kyaoloka.” (Efi. 6:1) Ñanyi bintu byafwainwa kwibakwasha kuba bino?

5. Mambo ka banyike o bafwainwa kufunjila kwi Yesu byo akookejile bansemi banji? (Luka 2:46-52)

5 Mwafwainwa kufunjila kwi Yesu mambo aye wakookelanga. (1 Pe. 2:21-24) Aye wajinga walumbuluka, pakuba bansemi banji bajinga bambulwa kulumbuluka. Nangwa byonkabyo, Yesu wanemekanga bansemi banji nangwa kya kuba pa bimye bimo balubankanyanga nangwa kumumona’mba ye walubankanyanga. (Lupu. 20:12) Akilangulukai pa kyamwekele Yesu byo ajinga na myaka 12. (Tangai Luka 2:46-52.) Yesu wayile na bansemi banji ku Yelusalema. Pano bino, pa kubwela bansemi banji kechi bayukile’mba washala ku Yelusalema ne. Yosefwa ne Maliya bafwainwe kumona’mba baji na baana babo bonse pa kubwela ku nzubo. Yosefwa ne Maliya byo bataaine Yesu, bamupelemo mambo pa kushala ku Yelusalema. Yesu wafwainwe kukaana’mba kechi walubankenye ne. Pano bino, wakumbwile bansemi banji na mushingi. Nangwa byonkabyo, Yosefwa ne Maliya “kechi bakwatankenye byo ebambijile ne.” Bino Yesu “watwajijile kwibanekenena.”

6-7. Ñanyi bintu byafwainwa kukwasha banyike kukookelanga bansemi babo?

6 Anweba banyike, nanchi kimukatazha kukookela bansemi inge balubankanya nangwa bemumona’mba yenu mwalubankanya nyi? Inge byo byo kiji, ñanyi kintu kyakonsha kwimukwasha? Kitanshi, akilangulukai pa byumvwa Yehoba ku muchima. Baibolo waamba’mba inge kemukookele bansemi benu, “kino kitokesha Nkambo ku muchima.” (Kolo. 3:20) Yehoba uyuka inge bansemi benu ke bemumone’mba yenu mwalubankanya nangwa inge bemulengela mizhilo yakatazha kukookela. Bino mukasangajikanga bingi Yehoba inge saka mwibakookela.

7 Kya bubiji, langulukai pa byumvwa bansemi benu ku muchima. Umvwe kemukookele, bansemi benu bakekala bingi na lusekelo kabiji bakemuketekela. (Maana 23:22-25) Kabiji kino kikalengela ne anweba kwibatemwa bingi. Mulongo wa ku Belgium aye Alexandre waambile’mba: “Byo natendekele kukookela byambuulanga bansemi, bulunda bwetu bwakosejileko bingi kabiji twajinga bingi na lusekelo.” b Kya busatu, inge mwatendeka kukookela bansemi benu, bwikalo bwenu bukawama bingi kulutwe. Paulo wikala mu Brazil, waambile’mba: “Kukookela bansemi bami kwankwashishe kukookela Yehoba ne bantu bakwabo Yehoba bo apa luusa.” Mambo a Lesa aamba pa ene mambo o kyanemena kukookela bansemi benu. Aamba’mba: “Ukamwenemo bintu byawama ne kwikala myaka yavula pano pa ntanda.”​—Efi. 6:2, 3.

8. Mambo ka banyike bavula o bafuukwilapo kukookela bansemi babo?

8 Banyike bavula bingi bamwenamo bintu byawama mu kukookela bansemi babo. Luiza wikala ku Brazil, patanshitu kyamukatezhe bingi kuswa ene mambo bansemi banji o bakaine kumupotela foni, mambo walangulukilenga’mba banyike bakwabo bavula baji na mafoni. Nangwa byonkabyo, palutwe kacheche wayukile’mba bansemi banji bamuzhikijilenga. Waambile’mba: “Luno nayuka’mba kukookela bimbuula bansemi bami kechi kulumbulula’mba babena kunkanya kuba byo nkeba ne. Mambo byo bambuula binkwasha bingi.” Nsongwakazhi wa ku United States aye Elizabeth, naye kimukatazha bingi kukookela bansemi banji pa bimye bimo. Waambile’mba: “Inge nakankalwa kukwatakanya ene mambo bansemi o balengela muzhilo umo, ndanguluka pa mizhilo yabo imo yo balengele byo yanzhikijile.” Monica, wikala ku Armenia, waambile’mba umwenamo bintu byawama byavula bingi inge wakookela bansemi banji kukila kubula kwibakookela.

KOOKELAINGA “BAKULUMPE BALAMA KYALO”

9. Bantu bavula bamona byepi kulondela mizhilo?

9 Baibolo utela makafulumende amba “bakulumpe balama kyalo.” (Loma 13:1) Bantu bavula baswa’mba kyanema bingi kwikala na makafulumende kabiji bakookela mizhilo imo yabikako kafulumende. Nangwa byonkabyo, bakaana mizhilo imo yabula kwibawamina nabiji kupana misonko. Mu kyalo kimo kya mu Europe bantu bamona’mba “kijitu bulongo kubula kupana misonko inge kechi yayilamo ne.” O ene mambo, bantu ba mu kino kyalo o babujila kupana misonko yonse ibatongwela kafulumende kupana.

Ñanyi bintu byo twafunjilako ku lukookelo lwa kwa Yosefwa ne Maliya? (Monai mafuka 10-12) c

10. Mambo ka o tukookela mizhilo nangwa kya kuba kechi twiitemwa ne?

10 Baibolo wamba’mba makafulumende a bantu o abena kulengela buyanji bingi. Ano makafulumende abena kutangijilwa na Satana kabiji katatakatu akonaunwe. (Sala. 110:5, 6; Sapwi. 8:9; Luka 4:5, 6) Kabiji Baibolo witubuula’mba: “Yense ubula kunemeka bakulumpe balama kyalo, wakana lunengezho lwabikako Lesa.” Pa kino kimye, Yehoba waswisha makafulumende kulama pa kuba’mba bintu byendenga bulongo kabiji ukeba’mba twiakookelenga. Twafwainwa kupananga ku bantu “bibafwainwa,” kuvwangako ne misonko, kwibanemeka ne kwibakookela. (Loma 13:1-7) Kimye kimo twakonsha kumona’mba mizhilo imo yabikako kafulumende kechi yawama ne, kabiji yakatazha bingi kulondela. Bino tukookela bano bakulumpe balama kyalo mambo Yehoba byo byo etubuula kufumyakotu mizhilo itukanya kwingijila Yehoba.​—Byu. 5:29.

11-12. Kwesakana na byaamba Luka 2:1-6, ñanyi bintu byaubile Yosefwa ne Maliya pa kuba’mba bakookele mukambizho wakatezhe kabiji ñanyi bintu byafuminemo? (Monai bipikichala.)

11 Tufunjilako bintu byavula bingi ku byaubile Yosefwa ne Maliya. Bakookejile bakulumpe balama kyalo nangwa kya kuba kyakatezhe kuba bino. (Tangai Luka 2:1-6.) Maliya byo ajinga na jimi ja bañondo batanu na bana, kafulumende wakebelenga’mba Yosefwa ne Maliya bobe kintu kyakatezhe bingi. Mfumu wa mu Loma aye Augustus, wakambizhe bantu bonse kuba’mba babwele kwabo na kunembesha. Yosefwa ne Maliya baendele kuya ku Betelema museke walepele bingi makilomita 150 kabiji mu mukwakwa mwajinga bingi mikolo. Luno lwendo lwakatezhe bingi kwi Maliya. Yosefwa waakaminwe bingi pe Maliya ne mwana wakijinga munda mambo walangulukilenga’mba wakonsha kupapila mu jishinda. Kabiji mwana wajinga munda wajinga Mesiasa ye bapembelejilenga. Nanchi kino kibalengejile kubula kukookela muzhilo walengele kafulumende nyi?

12 Abino byonse kechi byalengejile Yosefwa ne Maliya kubula kukookela uno muzhilo ne. Yehoba wibapesheshe mambo bakookejile. Bafikiletu bulongo mu Betelema kabiji Maliya wapapile mwana wajingatu bulongo. Kino kyafikizhe bungauzhi bwa mu Baibolo.—Mika 5:2.

13. Kukookela kwakonsha kukwasha byepi balongo betu?

13 Inge ketukookele bakulumpe balama kyalo, tumwenamo atweba bene ne bakwetu pamo. Mu ñanyi jishinda? Kitanshi, tuchinuzhuka kwitukambula inge twabula kukookela mizhilo. (Loma 13:4) Umvwe ketukookele bakulumpe balama kyalo, bantu bakamona’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba ke bantu ba lukookelo bingi. Myaka yavula yapitapo bashilikale mu Nigeria batwelele mu Nzubo ya Bufumu balongo ne banyenga saka babena kupwila. Bakebelenga bantu bakainenga kupana misonko. Bino mukulumpe wa bashilikale wakambizhe bashilikale kulupuka mu Nzubo ya Bufumu. Waambile’mba: “Bakamonyi ba kwa Yehoba kimye kyonse bapana misonko.” Inge kemukookele mizhilo kino kikakwasha bantu kuyuka’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba ke bantu ba lukookelo. Inge kemube bino mukalengela balongo ne banyenga kuzhikijilwa.​—Mat. 5:16.

14. Ñanyi kintu kyakwashishe nyenga ‘kukookela’ bakulumpe balama kyalo?

14 Nangwa byonkabyo, kyakonsha kwitukatazha kukookela bakulumpe balama kyalo. Nyenga wa ku United States aye Joanna waambile’mba: “Kyankatezhe bingi kukookela mambo balongo bami bamo bebobile nshiji ku ba mu kafulumende.” Bino Joanna wafuukwilepo kupimpula byo amonanga bakulumpe balama kyalo. Kitanshi, wafuukwilepo kuleka kutanga bintu pa intaneti byamulengelanga kumona ba mu kafulumende amba batama. (Maana 20:3) Kya bubiji, walombele kwi Yehoba kumukwasha kuketekela mwi aye, kechi kulomba’mba papinge ndamakyalo mukwabo ne. (Sala. 9:9, 10) Kya busatu, watangile bibaaba mu mabuku etu byaamba pa kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda. (Yoa. 17:16) Luno Joanna wamba’mba kunemeka ne kukookela bakulumpe balama kyalo kwamulengela kwikala “mutende.”

KOOKELAINGA MIKAMBIZHO IFUMA KU JIBUMBA JA YEHOBA

15. Mambo ka kimye kimo o kitukatezha kukookela mikambizho ifuma ku jibumba ja Yehoba?

15 Yehoba ukeba’mba “tukookelenga boba babena kutangijila” mu kipwilo. (Hebe. 13:17) Yesu ye Ntangi wetu kabiji aye walumbuluka, pakuba bantu bo atongola kwitutangijila kechi balumbuluka ne. Kyakonsha kwitukatazha bingi kwibakookela, kikatakata inge betukambizha kuba kintu kyo tubena kubula kukeba. Mutumwa Petelo naye wakankazhamine kuba byo bamubuujile. Malaika byo amwambijile kuja banyama babiko bo bakainye mu Mizhilo ya Mosesa, Petelo wakainetu nsalansala bimye bisatu. (Byu. 10:9-16) Mambo ka? Mambo kechi wakwatakenye bulongo uno mukambizho ne. Kabiji uno mukambizho wapusene na mo aubilanga bintu kala. Umvwe kya kuba Petelo kyamukatezhe kulondela byamwambijile malaika walumbuluka, ne atweba kyakonsha kwitukatazha bingi kulondela bitubuula banabalume bambulwa kulumbuluka.

16. Ñanyi kintu mutumwa Paulo kyo aubile nangwa kya kuba wamwene’mba mukambizho ye atambwijile kechi wawamine ne? (Byubilo 21:23, 24, 26)

16 Mutumwa Paulo “wakookejile” byo atambwijile mukambizho ye amwenenga’mba kechi wawama ne. Bena Kilishitu Bayudea baumvwine mañwiñwi pe Paulo amba ubena ‘kukanya bantu kulondela’ mizhilo ya Mosesa kabiji kechi wiinemeka ne. (Byu. 21:21) Bakulumpe ba mu Yelusalema bakambizhe Paulo kusenda banabalume bana kuya nabo ku Yelusalema ku Nzubo ya Lesa pa kuba’mba bakebatokeshe pa kuba’mba amweshe’mba walondejilenga Mizhilo. Bino Paulo wayukile kuba’mba bena Kilishitu balekele kulondela Mizhilo ya Mosesa kabiji kechi waubilepo kintu kyatama ne. Nangwa byonkabyo, Paulo wakookejile ponkapotu. “[Wayile] na bano banabalume pa juba jalondejilepo ne kwitokesha pamo ne abo monka mwayijile mizhilo.” (Tangai Byubilo 21:23, 24, 26.) Na mambo a kuba’mba Paulo wakookejile, kino kyalengejile balongo ne banyenga kukwatankana.​—Loma 14:19, 21.

17. Ñanyi bintu byo twafunjilako ku byamwekejile nyenga Stephanie?

17 Nyenga aye Stephanie kyamukatezhe bingi kulondela byafuukwilepo balongo batangijilenga mu kyalo kyanji. Aye ne bamwatawanji baingijilenga na jibumba jaingijishanga mulaka ungi. Kepo ofweshi wa musampi walekeshe jino jibumba kabiji aye ne bamwatawanji bebabwezhe ku kipwilo kingijisha mulaka wabo ko bajinga. Nyenga Stephanie waambile’mba: “Kechi naumvwine bulongo ne. Nalangulukilenga’mba kipwilo kyetu kechi kwajingapo kukajilwa ne.” Nangwa byonkabyo, bafuukwilepo kulondela byo bebakambizhe. Watwajijile kwamba’mba: “Mu kuya kwa moba, namwene kyalengejile balongo kufuukulapo bino. Mu kino kipwilo mwajinga bantu bavula bingi bajinga na balongo babujile Bakamonyi ba kwa Yehoba. Onkao mambo, bano bantu betumonangatu nobe twi bansemi babo kabiji twibatundaikanga bingi. Natendekele kufunjisha nyenga umo walekele kwingijila Yehoba kabiji luno ngikala na kimye kyabaya bingi kya kwikala na lufunjisho lwa pa bunke. Nji na jiwi ja mu muchima jatoka mambo nakookejile mukambizho.”

18. Ñanyi kintu kyo tukamwenamo inge ketukookele?

18 Twafwainwa kufunda kukookela. Yesu “wafunjile lukookelo ku bintu byo amanamine,” kechi kimye bintu kyo byajinga bulongo ne. (Hebe. 5:8) Ne atweba tufunda lukookelo inge bintu byakatazha byonka byo kyajinga kwi Yesu. Mwalo wa COVID-19 byo atendekele, betubuujile’mba twafwainwa kuleka kupwila mu Mazubo a Bufumu ne kuleka kusapwila ku nzubo ku nzubo. Nanchi kino kimukatezhe kukookela nyi? Lukookelo lwimuzhikijile ne kwimulengela kukwatankana na bena Kilishitu bakwenu kabiji mwatokeshe Yehoba ku muchima. Atweba bonse twinengezha kukookela mikambizho yo baketubuula mu kimye kya malwa akatampe. Kulondela ino mikambizho kuketupulusha.​—Yoba 36:11.

19. Mambo ka o mwafuukwilapo kutwajijila kukookela?

19 Twafunda kuba’mba mu kukookela mufuma mapesho avula bingi. Bino tufuukulapo kukookela Yehoba mambo twamutemwa kabiji tukeba kumutookesha ku muchima. (1 Yoa. 5:3) Kafwako byo twakonsha kupa Yehoba pa bintu byonse byo etubila ne. (Sala. 116:12) Bino twafwainwa kumukookelanga ne kukookela bantu bo apa luusa. Umvwe ketukookele tumwesha’mba tuji na maana. Kabiji inge twaikala na maana tukamusangajikanga.​—Maana 27:11.

LWIMBO 89 Umvwinainga ne Kukookela, Bemupeshe

a Na mambo a kuba’mba twi bambulwa kulumbuluka, kino kitukatazha bingi kukookela pa bimye bimo, nangwatu muntu ubena kwitupa mizhilo uji na luusa lwa kuba byobyo. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa byo twakonsha kumwenamo inge ketukookele bansemi, “bakulumpe balama kyalo” ne balongo betutangijila mu kipwilo.

b Inge mukeba kuyuka byambo bikwabo bya kwimukwasha kuyuka bya kwisamba na bansemi benu pa mizhilo imukatazha kukookela, monai mutwe uji pa jw.org wa kuba’mba “Nakonsha Kwisamba Byepi na Bansemi Bami pa Mizhilo Yabo?

c KULUMBULULA KIPIKICHALA: Yosefwa ne Maliya bakookejile mukambizho wa Kesala wa kubwela ku Betelema kuya na kunembesha. Bena Kilishitu nabo lelo jino bakookela mikambizho ya pa mukwakwa, kupana misonko ne kulondela mikambizho ya kafulumende yaamba pa kuzhikijila butuntulu bwa mubiji.