1. Ñanyi bintu malaika byo abena kwamba, kabiji byo abena kwamba bilumbulula ka kwi atweba?

 UMVWE malaika waishile na kwimubuulapo bintu bimo, abya mwakonsha kuswa ku byo akakeba kwimubuula nyi? Lelo jino malaika ubena kwamba “ku bisaka bya bantu byonse ne ku mikoka yonse ku ba njimi yonse ne ku mitundu yonse ya bantu.” Ñanyi bintu byo abena kwamba? Ubena kwamba’mba “akamwai Lesa ne kumupa lukumo . . . Popwelainga awa walengele jiulu ne ntanda.” (Lum. 14:6, 7) Yehoba ye Lesa yenka wa kine bantu bonse ye bafwainwa kupopwela. Tumusanchila bingi Yehoba pa kwituswisha kumupopwela mu nzubo yanji ikatampe ya ku mupashi.

2. Nzubo ya Yehoba ya ku mupashi ilumbulula ka? (Monai ka kitenguluzha ka kuba’mba “ Byo Ibula Kulumbulula.”)

² Pano nga ino nzubo ya ku mupashi ilumbulula ka, kabiji kwepi ko twafwainwa kutaana bishinka byakonsha kwitukwasha kuyuka byo ilumbulula? Nzubo ya Lesa ya ku mupashi kechi ilumbulula kishimikwa kyo bashimika ne, bino ilumbulula lunengezho lwa Yehoba lwa bupopweshi bwa kine bwaimena pa kitapisho kya bukuzhi kya kwa Yesu. Mutumwa Paulo walumbulwile bingi bulongo luno lunengezho mu nkalata yo anembejile bena Kilishitu Bahebelu ba mu myaka kitota kitanshi baikalanga mu Yudea. b

3-4. Ñanyi bintu Paulo byo anembejile bena Kilishitu Bahebelu mu Yudea, kabiji wibakwashishe byepi?

³ Mambo ka Paulo o anembejile ino nkalata bena Kilishitu Bahebelu baikalanga mu Yudea? Kyamweka wibanembejile ino nkalata na mambo a bishinka bibiji. Kitanshi, wakebelenga kwibatundaika. Bano Bahebelu bavula bakomejile mu bupopweshi bwa Bayudea. Bantangi babo ba bupopweshi bebendelekanga na mambo a kwikala bena Kilishitu. Mambo ka? Mambo kechi bajinga  na nzubo ya kupopwelamo Lesa nangwa kya kusokelapo bitapisho kwi Lesa ne. Kabiji kechi bajingapo na bañanga ba Lesa ba kwibemenako ne. Kino kyakonsheshe kulefula baana ba bwanga ba kwa Kilishitu ne kwibalengela kubula kwikala na lwitabilo lwakosa. (Hebe. 2:1; 3:12, 14) Kabiji bamo batendekele kulanguluka kubwela ku bupopweshi bwa Bayudea.

⁴ Kya bubiji, Paulo wavulwilemo bano bena Kilishitu Bahebelu kuba’mba kechi bebikilengako kumvwisha bukine bwazhika, ko kuba’mba “kajo kakosa” ka mu Mambo a Lesa ne. (Hebe. 5:11-14) Kyamweka bamo kechi balekele kulondela Mizhilo ya Mosesa ne. Nangwa byonkabyo, Paulo walumbulwile kuba’mba bitapisho byo bapananga kwesakana na mwayijile Mizhilo ya Mosesa kechi byapwishanga bundengamambo bonse ne. O ene mambo Mizhilo ya Mosesa o yalekejile kwingila nangwa’mba o ‘beifumishijilepo.’ Paulo wafunjishe bukine bwazhika bwa mu Mambo a Lesa. Wavulwilemo bakwabo bena Kilishitu pa “luketekelo lwakila mu kuwama” lwaimena pa kitapisho kya kwa Yesu lwibalengejile kufwenya “kwipi kwi Lesa.”​—Hebe. 7:18, 19.

5. Ñanyi bintu byo twafwainwa kukwatakanya bulongo mu buku wa Bahebelu, kabiji mambo ka?

⁵ Paulo waambijile balongo banji Bahebelu kuba’mba jishinda jo bapopwelangamo Lesa pa kyokya kimye jawamine kukila jo bapopwelangamo Lesa kala. Jishinda Bayudea jo bapopwelangamo Lesa mwayijile Mizhilo ya Mosesa jajinga “kimvuletu kya bintu bikeya, bino bintu bya kine ke bya Kilishitu.” (Kolo. 2:17) Kimvule kechi kilumbulula kine kintu ne. Kyo kimotu, jishinda Bayudea jo bapopwelangamo Lesa kala jajingatu kimvule mambo jishinda jawama ja kupopwelamo Lesa jajinga kulutwe. Twafwainwa kumvwisha lunengezho lwa Yehoba lwa mpopwelo kabiji kuba bino kuketulengela kumupopwela mu jishinda monka mo akebela. Aluno lunengezho po paimena kulekelwa mambo etu. Pano twayai twesakanye “kimvule” (jishinda Bayudea jo bapopwelangamo Lesa) ku “bintu bya kine bikeya” (jishinda bena Kilishitu jo bapopwelamo Lesa), byonka byo bejilumbulula mu Bahebelu. Inge twauba bino tukayuka bulongo nzubo ya Lesa ya ku mupashi ne byo itukunza.

6. Tente wa lusambakeno bamwingijishanga byepi?

⁶ Jishinda Bayudea jo bapopwelangamo Lesa. Paulo waambilenga pa tente wa lusambakeno walengele Mosesa mu 1512 B.C.E. (Monai chati wa kuba’mba, “Jishinda Japopwelangamo Bayudea—Jishinda Jibena Kupopwelamo Bena  Kilishitu.”) Tente wa lusambakeno wajinga tente bena Isalela ye bavilukanga nanji kuya ku mpunzha ikwabo. Bamwingijishe pa myaka 500 kufikatu ne kimye kyo bashimikile nzubo ya Lesa mu Yelusalema. (Lupu. 25:8, 9; Bala. 9:22) Ku uno “tente wa lusambakeno” ko kwaiyanga bena Isalela bonse na kwimana ku meso a Lesa pa kuba’mba bapane bitapisho ne kumupopwela. (Lupu. 29:43-46) Kabiji uno tente wa lusambakeno waimenejilengako kintu kyanema bingi kyafwainwe kuba bena Kilishitu kulutwe.

7. Nzubo ya Lesa ya ku mupashi yatendekele kwingila ñanyi kimye?

⁷ Jishinda jibena kupopwelamo bena Kilishitu. Tente wa lusambakeno wajinga “kimvule kya bintu biji mwiulu,” kabiji waimenejilengako nzubo ikatampe ya Yehoba ya ku mupashi. Paulo waambile’mba “uno tente [nangwa’mba tente wa lusambakeno] ke kimwesho kya pa kino kimye kyo tujimo.” (Hebe. 8:5; 9:9) Onkao mambo, kimye Paulo kyo anembejilenga ino nkalata Bahebelu, nzubo ya Lesa ya ku mupashi yajinga konka. Ino nzubo ya Lesa yatendekele kwingila mu 29 C.E. Mu uno mwaka, Yesu mo mo bamubatizhe, kumushinga na mupashi wazhila ne kumutongola kwikala “ñanga mwine mukatampe” wa Yehoba mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi. c​—Hebe. 4:14; Byu. 10:37, 38.

8-9. Kwesakana na Bahebelu 7:23-27, ñanyi lupusano luji pakachi ka bañanga bakatampe ba bena Isalela ne Ñanga Mwine Mukatampe aye Yesu Kilishitu?

⁸ Jishinda japopwelangamo Bayudea. Ñanga mukatampe waimenangako bantu kwi Lesa. Ñanga mukatampe mutanshi wa bena Isalela aye Alona bamutongwele kwi Yehoba kimye kyo bapaine tente wa lusambakeno. Nangwa byonkabyo, kwesakana na byalumbulwile Paulo, “bantu bavula baswainenga pa buñanga mambo lufu lwibalengejilenga kubula kwikala myaka ne myaka.” d (Tangai Bahebelu 7:23-27.) Kabiji na mambo a kuba’mba bano bañanga bakatampe bajinga bambulwa kulumbuluka, bapananga bitapisho pa mambo a mambo abo. Paji bingi lupusano pakachi ka bañanga bakatampe ba bena Isalela ne ñanga mwine mukatampe aye Yesu Kilishitu.

⁹ Jishinda jibena kupopwelamo bena Kilishitu. Yesu Kilishitu Ñanga wetu Mukatampe ke “wa mwingilo . . . wa tente wa kine, ye apopele Nkambo, kechi bantu ne.” (Hebe. 8:1, 2) Paulo walumbulwile’mba ‘na mambo a kuba’mba [Yesu] wikala myaka ne myaka, kafwako nangwa umo wakonsha kuswana pa buñanga bwanji ne.’ Kabiji Paulo wanungilepo’mba Yesu ‘kechi wazhilululwa ne, wapusana na bandengamambo’ kabiji aye byo apusanako na bañanga bakatampe ba bena Isalela, “kechi wafwainwa kutapisha bitapisho pa juba pa juba” bya mambo anji ne. Pano twayai twisambe pa lupusano luji pa bya kusokelapo bitapisho ne bitapisho byaingijishanga Bayudea pa kupopwela Lesa ne bibena kwingijisha bena Kilishitu pa kupopwela Lesa lelo jino.

10. Bitapisho byo batapishanga pa kya kusokelapo bitapisho kya mukuba byaimenejilengako ka?

¹⁰ Jishinda japopwelangamo Bayudea. Ku kibelo kya tente wa lusambakeno kwajinga kya kusokelapo bitapisho kya mukuba kyo basokelangapo bitapisho bya banyama bya kupana kwi Yehoba. (Lupu. 27:1, 2; 40:29) Nangwa byonkabyo, bino bitapisho kechi byakonsheshe kukuula bantu ku mambo abo myaka ne myaka ne. (Hebe. 10:1-4) Onkao mambo, bitapisho bya banyama byo bapananga pa mwaka pa mwaka ku tente wa lusambakeno byaimenejilengako kitapisho  kimo kyapainwe pa kuba’mba bakuule bantu ku bundengamambo myaka ne myaka.

11. Ñanyi kya kusokelapo bitapisho Yesu po epaine mwine kwikala kitapisho? (Bahebelu 10:5-7, 10)

¹¹ Jishinda jibena kupopwelamo bena Kilishitu. Yesu wayukile’mba Yehoba wamutumine kwiya pano pa ntanda na kupana bumi bwanji kwikala kitapisho kya bukuzhi bwa kukuula bantu. (Mat. 20:28) Onkao mambo, Yesu byo abatizhiwe wipaine kuba’mba obenga kyaswa muchima wa Yehoba. (Yoa. 6:38; Nga. 1:4) Kya kusokelapo bitapisho kyaimenejilengako lufu lwa kwa Yesu lo epaine kuba kyaswa muchima wa Lesa. Yehoba wakebelenga’mba Mwananji apane bumi bwanji bwalumbuluka kwikala kitapisho. Yesu wapaine bumi bwanji “jimotu” kuba’mba aba bonse baitabila mwi Kilishitu bakuulwe ku bundengamambo bwabo myaka ne myaka. (Tangai Bahebelu 10:5-7, 10.) Pano twayai twisambe pa bintu byajinga mu tente wa lusambakeno ne byo byaimenejilengako.

12. Ñanyi wajinga na luusa lwa kutwela mu bibamba byonse bibiji mu tente wa lusambakeno?

¹² Jishinda japopwelangamo Bayudea. Jishinda jo balengejilemo tente wa lusambakeno mukachi jo jishinda jintutu jimo jo bashimikijilengamo ne mazubo a Lesa mu Yelusalema. Mukachi mwajinga bibamba bibiji ko kuba’mba “Mwazhila” ne “Mwazhijisha,” kabiji pakachi kabyo pajinga kipembe. (Hebe. 9:2-5; Lupu. 26:31-33) Mu kibamba kya mwazhila mwajinga kya kutulapo malampi kya ngolode, kya kusokelapo bya kufutumuna ne tebulu wa bashinkwa. Bañanga “bo bashingile manyi” bo bonkatu bo baswishishe kutwela Mwazhila na kwingila mingilo yabo yazhila. (Bala. 3:3, 7, 10) Mu kibamba kya  Mwazhijisha mwajinga jikwachi ja ngolode ja lulayañano jamwesheshenga amba Yehoba uji monka. (Lupu. 25:21, 22) Ñanga mukatampe ye yenkatu wapitailanga kipembe ne kutwela Mwazhijisha mu Juba ja Kufuchilamo Mambo pa mwaka pa mwaka. (Levi 16:2, 17) Pa mwaka pa mwaka, watwelangamo na mashi a banyama o alambulanga pa mambo anji mwine ne pa mambo a bantu ba mu kisaka kyonse. Pa kupitapo kimye, Yehoba waingijishe mupashi wanji wazhila kusolola patoka bino bintu byajinga mu tente wa lusambakeno byo byaimenejilengako.​—Hebe. 9:6-8. e

13. Kibamba kya Mwazhila ne kya Mwazhijisha byajinga mu tente wa lusambakeno bimenako ka lelo jino?

¹³ Jishinda jibena kupopwelamo bena Kilishitu. Baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bashingwa na mupashi wazhila kabiji baji na bulunda bwanema bingi ne Yehoba. Bano ba 144,000 bakengila mwingilo wa buñanga mwiulu pamo ne Yesu. (Lum. 1:6; 14:1) Kibamba kya Mwazhila kya mu tente wa lusambakeno kilumbulula’mba bashingwa na mupashi wa Lesa bekala baana ba Lesa ba ku mupashi kimye kyo bakiji pano pa ntanda. (Loma 8:15-17) Kibamba kya Mwazhijisha kya mu tente wa lusambakeno kimenako mwiulu mwine mwikala Yehoba. “Kipembe” kyaabenye Mwazhila ne Mwazhijisha kyaimenejilengako mubiji wa kwa Yesu wakonsheshe kumulengela kubula kutwela mwiulu ne kwingila mwingilo wa Buñanga Mwine Mukatampe mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi. Yesu byo apaine mubiji wanji kwikala kitapisho kya kukuula bantu, washinkwijile bena Kilishitu bonse bashingwa jishinda ja kuya mwiulu. Nabo bafwainwa kusha mibiji yabo ya mashi pa kuba’mba bakekale bañanga pamo ne Kilishitu mwiulu. (Hebe. 10:19, 20; 1 Ko. 15:50) Yesu byo bamusangwile, watwelele Mwazhijisha mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi, monka bena Kilishitu bashingwa bonse mo bakekala nanji.

14. Kwesakana na Bahebelu 9:12, 24-26, ñanyi bintu bilengela lunengezho lwa nzubo ya Yehoba ya ku mupashi kunema?

¹⁴ Kino kyalumbulula bulongo buneme bwa lunengezho lwa Yehoba lwa mpopwelo ya kine yaimena pa kitapisho kya bukuzhi ne pa mwingilo wa buñanga wa kwa Yesu Kilishitu. Ñanga mukatampe mu Isalela watwelanga mu kibamba kya mwazhijisha na mashi a bitapisho bya banyama, bino Yesu watwelele “mwiulu mwine” mwazhijisha bingi ne kumweka ku meso a Yehoba. Wamwekele kwi Yehoba ne kupana mubiji wanji walumbuluka kwikala kitapisho na mambo a atweba kuba’mba “afumyepo bundengamambo kupichila mu kwitapisha aye mwine.” (Tangai Bahebelu 9:12, 24-26.) Kitapisho kya kwa Yesu kifumyapo bundengamambo myaka ne myaka. Byonka byo tusakufunda, atweba bonse tuji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda nangwa mwiulu twakonsha kupopwela Yehoba mu nzubo yanji ya ku mupashi.

15. Ñanyi waingijilanga mu kipango kya tente wa lusambakeno?

¹⁵ Jishinda japopwelangamo Bayudea. Tente wa lusambakeno wajinga na kipango kimo. Kino kipango kyajinga na lubanza ye bazhokolwesheko luvimba bañanga mo baingijilanga mingilo yabo. Mu kipango mwajinga kya kusokelapo bitapisho bya mulambo wa kusoka. Kino kya kusokelapo bekilengele na mukuba kabiji kyajinga kikatampe bingi. Mu kipango mwajinga ne shomeka wa mukuba wa mema bañanga ye baowelangamo saka bakyangye kutendeka kwingila mwingilo wabo wazhila. (Lupu. 30:17-20; 40:6-8) Nangwa byonkabyo, mazubo a Lesa o batungile palutwe kacheche nao aikalanga na kipango kya pangye mwaimananga bantu babujile bañanga na kupopwela Lesa.

16. Ñanyi wingijila mu bipango byonse bibiji bya nzubo ya Lesa ya ku mupashi?

 ¹⁶ Jishinda jibena kupopwelamo bena Kilishitu. Bashingwa bashalapo saka bakyangye kuya mwiulu na kwingijila pamo ne Yesu mwingilo wa buñanga, bengijila mu kipango kya mukachi kya nzubo ya Lesa ya ku mupashi pano pa ntanda. Shomeka mukatampe wajinga mu tente wa lusambakeno uvululamo bashingwa ne bena Kilishitu bonse kuba’mba bafwainwa kwikala na byubilo byawama bya bwina Kilishitu. Pano nga “jibumba jikatampe” jikwasha balongo ba kwa Kilishitu bashingwa mu bukishinka jingijila kwepi Yehoba? Mu kimwesho, mutumwa Yoano wibamwene saka “baimana kulutwe ya jitanda,” ko kuba’mba mu kipango kya pangye, mo “babena kumwingijila mwingilo wazhila mute ne bufuku mu nzubo yanji.” (Lum. 7:9, 13-15) Tusanchila bingi Yehoba pa kwituswisha kumwingijila mu nzubo yanji ikatampe ya ku mupashi!

17. Ñanyi bitapisho byo tupana kwi Yehoba?

¹⁷ Lelo jino, bena Kilishitu bonse bengijisha kimye, ngovu ne bintu byabo bya ku mubiji kutundaikilamo mwingilo wa Bufumu bwa Lesa. Byonka byaambile mutumwa Paulo ku bena Kilishitu Bahebelu, ne atweba twafwainwa ‘kupananga kwi Lesa bitapisho bya kumutota ko kuba’mba bipangwa bya byatunwa byetu bisolola jizhina janji patoka.’ (Hebe. 13:15) Twakonsha kumwesha’mba twatemwa bingi kwingijila Yehoba inge saka twingila na bulume ne na muchima wetu yense.

18. Kwesakana na Bahebelu 10:22-25, ñanyi bintu byo twafwainwa kubanga ne kulangulukangapo kimye kyonse?

¹⁸ Tangai Bahebelu 10:22-25. Ku mpelo ya nkalata yanji yo anembejile Bahebelu, Paulo waambile pa bintu byo twafwainwa kubanga kimye kyonse pa kwingijila Yehoba. Twafwainwa kulombanga kwi Yehoba, kusapwila bantu mambo awama, kupwila ne kwitundaika atwe bene na bene “byo [tubena] kumona aja juba saka jifwenya pepi.” Ku mpelo ya jishimikila jiji mu buku wa Lumwekesho, malaika wa Yehoba waambile’mba: “Popwelai Lesa!” (Lum. 19:10; 22:9) Wabwezhezhepo bino byambo bya kuba’mba “popwelai Lesa!” kumwesha’mba kuba bino kwanema bingi. Twayai tulangulukenga kimye kyonse pa bino bintu byonse byo twafunda byaamba pa nzubo ikatampe ya Yehoba ya ku mupashi ne mwingilo ye tuji nanji wa kwingijila Lesa wetu wakila!