BA DOREEN kibapezhezhe bingi maana ba mwatawabo ba Wesley baji na myaka 54 byo bebataine na kikola kya kansa ya ku bongo. * Badokotala bebabuujile amba kwashalatu moba acheche kufwa. Ba Doreen baambile’mba: “Nakankamenetu. Nakookeletu zubulu. Namwenengatu nobe kibena kumwekela bantu bakwabo, kechi atweba ne. Kechi naketekejilenga amba kintu kya uno mutundu kyakonsha kwitumwekela ne.”

Bantu bavula bomvwa byonka byaumvwine ba Doreen. Atweba bonse twakonsha kukolwa kikola kibula kubukwa pa kimye kijitu kyonse. Kyawamakotu ke kya kuba’mba bantu bavula bepana kulama mutemwe wabo inge wakolwa kino kikola. Nangwa byonkabyo, kulama muntu wakolwa ke mwingilo wakatazha bingi. Ba mu kisemi bakonsha kuba byepi pa kuba’mba batekeneshenga ne kulama mutemwe wabo uji na kikola kibula kupwa? Babena kulama muntu wakolwa bakonsha kuchinchika byepi kimye kyo babena kubeezha? Inge moba anji a kufwa afwenya pepi, ñanyi bintu byo bafwainwa kuketekela? Patanshi, twayai twisambe pa ene mambo kulama muntu wakolwa kikola kibula kupwa o lwaikela lukatazho lukatampe mu ano moba.

Michi ya mu bipatela ibena kukwasha bantu kubula kufwa bukiji. Pa myaka kitota yapitapo nangwa kukilapo, bantu bafwanga bingi bukiji ne mu byalo binonshi. Bantu bafwanga bukiji na mambo a bikola bisambukilañana ne mapuso a pa mukwakwa. Bavula kechi bayanga ku bipatela ne, kabiji bantu bakolwa bebalaminangatu pa nzubo ku bisemi byabo. Kino kyalengelanga bantu kufwilatu pa mazubo.

Lelo jino, kuyilako palutwe mu bya michi kubena kukwasha badokotala kuzhikijila bikola pa kuba’mba bantu bekalenga myaka yavula. Bikola byaipayanga bantu bukiji ku myaka ya kunyuma, luno bantu babena kwikala myaka yavula na mambo a michi ijiiko. Nangwa kya kuba ino michi yakonsha kulengela muntu kwikalako myaka yavula, bino kechi  ibena kupwisha bikola bya bantu ne. Ino michi ilengela mubiji kukooka kabiji bantu bakankalwa kwilama abo bene. Kulama bantu bakolwa pa kimye kyabaya kyakatazha bingi kabiji ke mwingilo mukatampe.

Kabiji bantu babena kufwila mu bipatela bavula bingi. Lelo jino, bantu bavula bakyangye kumonapo bitendeka kufwa muntu, kabiji bachechetu bo bakimonapo muntu uji pepi kufwa. Kuchiina kumona pabena kufwila muntu kulengela bantu kubula kukeba kulama wa mu kisemi ubena kukolwa. Ñanyi bintu byakonsha kwimukwasha?

Byonkatu byo kyajinga kwi ba Doreen, bantu bavula kibapezha bingi maana inge mutemwe wabo bamutaana na kikola kibula kupwa. Kino kyakonsha kwimulengela kwikala na bijikila, kumvwa moyo ne bulanda. Pano mwakonsha kwinengezhezha byepi jimo ku ano makatazho? Kalume wa Lesa wa kishinka walombele amba: “Tufunjishai bya kubala moba etu pa kuba’mba twikale na muchima wa maana.” (Salamo 90:12) Lombai kwi Yehoba Lesa kuba’mba emukwashe kuyuka bya “kubala moba” pa kuba’mba muyuke byo mwafwainwa kulama mutemwe wenu bulongo pa moba ashalako.

Pa kuba’mba mube bino, mwafwainwa kwinengezha bulongo. Inge mutemwe wenu ukiji na bulume bwa kwamba kabiji ubena kukeba kwimubuulapo bimo, mwafwainwa kumwipuzha kutongola muntu ukamufuukwilangako bya kuba. Isambai nanji bishinka byonse inge ukakebanga jishinda ja kumukwashishamo pa kuba’mba ekala na bulume bwa kupeema, kumutwala ku kipatela nangwa michi ya kwingijisha. Kuba bino kwakonsha kulengela kubula kupusenamo na bisemi byo bakanjikizha kufuukwilako muntu wakolwa. Kwinengezhezha jimo ne kwisamba bishinka byonse kukwasha kisemi kulama bulongo muntu wakolwa. Baibolo waamba’mba: “Kwa kubula kwisamba, bintu byo balangulukila jimo bivulañana.”—Byambo bya Maana 15:22.

Ubena kulama mulwazhi wafwainwa kwikala na kifyele. Mwafwainwa kumwesha muntu wakolwa amba mwa mutemwa ne kumuta bingi muchima. Mwakonsha kuba byepi bino? Mwafwainwa kumutangilangapo mabuku amo ne kumwimbilapo nyimbo, kuba bino kulengela mulwazhi kumvwako bulongo. Balwazhi bavula bomvwa bingi bulongo inge mulongo wabo wibakwata ku maboko ne kwamba nabo.

Kyanema bingi kutongola jizhina ja muntu waiya na kumona mulwazhi. Sawakya umo waamba’mba: “Mulwazhi nangwa akolwepotu byepi, bulume bwa kumvwa kechi bupwa bukiji ne. Nangwatu inge walaala, kechi mwafwainwa kwambanga byambo  byatama byo mwakonsha kubula kwamba inge kechi wakolwa ne.”

Inge kyakonsheka, mwakonsha kulombela nanji pamo. Baibolo wamba’mba mutumwa Paulo ne balunda nanji bajinga mu lukatazho kya kuba ne bumi bwabo bwajinga mu kizumba. Ñanyi bukwasho bo bakebelenga? Paulo wasashijile balunda nanji amba: “Ne anweba mwakonsha kwitukwasha na milombelo yenu ya misashijilo.” (2 Kolinda 1:8-11) Kyanema bingi kulomba kufuma panshi ya muchima kimye kyo mubena kupita mu makatazho nangwa inge mwakolwa.

Kuyuka kuba’mba mulongo wenu usa kufwa kileta bingi bulanda. Ene mambo ke a kuba’mba kechi twalengelwe kuba’mba tukafwenga ne. Kitukatazha bingi kuswa inge mulongo wetu wafwa. (Loma 5:12) Mambo a Lesa atela lufu kuba’mba “mulwanyi.” (1 Kolinda 15:26) Kijitu bulongo kumvwa bulanda inge mutemwe wetu wafwa.

Onkao mambo, kulangulukila jimo pa byakonsha kumweka kwakonsha kukwasha kisemi kubula kwikala na moyo, kabiji kwibalengela kutatu muchima pa bintu byakonsha kwibakwasha. Bintu bimo byakonsha kumweka biji mu kakitenguluzha ka kuba’mba, “ Inge Kwashala Moba Acheche Kufwa.” Kechi balwazhi bonse bakonsha kumwesha bino biyukilo ne. Bino balwazhi bavula bamweshapo bino biyukilo bimo.

Mutemwe wenu inge wafwa, kyanema bingi kubuula mulunda nenu wimukwashishengako kulama mulwazhi. Balaminenga mulwazhi ne ba mu kisemi, mwafwainwa kwibabuula kuba’mba misongo yapichilengamo mulongo wabo wafwa pano yapwa, kabiji kechi ubena kuyanda ne. Mulenga wa bantu witubuula’mba “bafwa kafwako kintu nangwa kimo kyo bayuka ne.”—Musapwishi 9:5.

Kuketekela mwi Lesa kimye kyo tubena kubezha wa mu kisemi ne kimye kyo tuji na bulanda inge wafwa kwanema bingi. Lesa wakonsha kwingijisha balunda nenu kwimutundaika. Ba Doreen baambile’mba: “Natambwilanga lutekenesho lwafumanga ku muntu uji yense. Bakwetu betutundaikanga bingi. Amiwa ne ba mwata wami twayukile kuba’mba Yehoba ye ubena kwitwambila amba, ‘Nsakwimukwasha mu luno lukatazho lo mujimo.’ Kechi nkalubamo byo betukwashishe ne.”

Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, Yehoba Lesa ye mwine witutekenesha. Byo aji Mulenga wetu, wayuka byo kitukola ku muchima ne bulanda bo twikala nabo. Ukeba kwitukwasha ne kwitutundaika pa kuba’mba tuchinchike. Kabiji witulaya kuba’mba katatakatu akafumyepo lufu myaka ne myaka ne kubuusha bantu bavula bafwa baji mu kivuluko kyanji. (Yoano 5:28, 29; Lumwekesho 21:3, 4) Kepo bavula bakavuluka byambo byaambile mutumwa Paulo bya kuba’mba: “Obewa lufu, kushinda kobe kuji pi? Obewa lufu, lumuna wobe uji pi?”—1 Kolinda 15:55.