Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Mukulumpe wa bashilikale Gordon walangulukile amba wataana bujimi bwa Edena mu Praslin, ku Seychelles, mu 1881

Nanchi Paladisa—Kine Wajingako nyi, Inyi Jishimikilatu?

Nanchi Paladisa—Kine Wajingako nyi, Inyi Jishimikilatu?

Bipikichala bimwesha mapunzha awama byo babiika mu mabuloshuwa bimweka nobe “paladisa” bitulengela kukeba kuya ku ano mapunzha pa kuba’mba tukakokolokeko ne kulubako ku bijikila ne makatazho etu. Pano bino, inge twabwela ku mazubo etu, makatazho o twaketekejilenga kupwa kechi apwa ne.

Pano bino, kulanguluka pa Paladisa kwituletela bingi lusekelo. Kino kyakonsha kwitulengela kushikisha’mba: ‘Nanchi “paladisa” kine wajingako nyi, inyi jishimikilatu? Inge ibyo, mambo ka o ilengela bantu kwikala na lusekelo? Nanchi kine yajingako nyi?’

BANTU BYO BALANGULUKA PA PALADISA

Pa myaka yavula, bantu bakebanga bingi kuyuka paladisa byo ilumbulula. Byambo biji mu Baibolo bya kuba’mba kwajinga “bujimi mu Edena ku musela” byalengejile bantu bavula kukeba kuyuka byalumbulwilenga kyambo kya paladisa. Ñanyi bintu byalengejile buno bujimi kuwama? Jishimikila jitubula’mba: “Yehoba Lesa wameneshe mu mushiji bichi byawama pa kwibitala ne bipanga bipangwa byawama.” Buno bujimi yajinga mpunzha yawama bingi. Kabiji kyakijilemo kuwama pa byonse, mwajinga “kichi kya bumi pakachi ka bujimi.”—Ntendekelo 2:8, 9.

Kabiji mu buku wa Ntendekelo baamba ne pa mikola ina yajinga mu buno bujimi. Ino mikola ibiji yajinga mu buno bujimi yayukanyikwa bingi ne ano moba. Ino mikola ke Tigilis (nangwa’mba Hidekela) ne Ufelata. (Ntendekelo 2:10-14; tubyambo twa munshi) Ino mikola ibiji yatwalanga mema mu Mukola wa Pelisha mu kyalo kitelwa luno amba Iraq, kyo batelenga’mba Pelisha.

Paladisa yajinga pano pa ntanda ke mpunzha ya kishakulu yanemeka bena Pelisha. Mukeka ye balengele mu myaka kitota kya bu 16 mu Pelisha mu Philadelphia, mu kishimikwa mo balamina bintu bya kala mu Pennsylvania, U.S.A., bamweshamo bujimi bwa Edena bo balenga na bichi ne maluba. Uno mukeka bamubika pa lubumbulu. Kyambo kya Pelisha kya kuba’mba “bujimi bwa pa lubumbulu” kilumbulula “paladisa,” kabiji uno mukeka ye balenga wipasha na bujimi bwa Edena bwawama bo baambapo mu Baibolo.

Kabiji mashimikila amba pa paladisa beambapo bingi mu milaka ne mu bisho mwaya ntanda. Bantu byo bayile na kwikala mu mapunzha apusana pusana pano pa ntanda, baambanga pa paladisa yonka yajingako patanshi. Pa kupitapo myaka yavula, batwezhezhemo bisho ne mashimikila a bubela pa byajinga paladisa. Ne lelo jino, bantu balumbulula mapunzha amweka bulongo amba paladisa.

BANTU BAKEBLENGA KUTAANA PALADISA

Bashayuka bamo baambile’mba bataine paladisa yonka yajingako kala. Charles Gordon, mukulumpe wa nzhita wa ku Britain byo ayile na kufwakesha kyalo kya Seychelles mu 1881, watemenwe bingi byo amwene mpunzha ya Vallée de Mai yo batela luno amba World Heritage kabiji waambile’mba watulukile bujimi bwa Edena. Mu myaka kitota kya bu 15, Christopher Columbus upesapesa bya kupesapesa wikala ku Italy walangulukilenga’mba wataana bujimi bwa Edena byo afikile pa jikuji ja Hispaniola, byalo byo batela luno amba Dominican Republic ne Haiti.

Mu buku wa Mapping Paradise muji ma mapu kukila pa 190 a kala amwesha Adama ne Evwa saka baji mu Edena. Kabiji muji ne mapu yapuseneko ya Beatus ya mu myaka kitota kya bu 13 yamwesha manyusikilipiti wa ku Liébana. Kwiulu ya uno mapu bamweshako kipikichala kya paladisa. Kabiji bamweshako mikola ina yo batela’mba “Tigilisi,” “Ufelata,” “Pishonyi,” ne Geon,” iji mu makonka ana, kampe yalumbulwilenga bwina Kilishitu byo bwakumbene mu makonka ana a pano pa ntanda. Kuno kufwanyikizha kumwesha’mba nangwa kya kuba bantu kechi bayuka bulongo byajinga Paladisa ne, bino bantu inge bamona bipikichala, bafwanyikizha byawamine Paladisa.

John Milton, waimbanga nyimbo ya Kizungu wajingako mu myaka kitota kya bu 17 bamuvulukanga bingi pa lwimbo lo aimbile lwa kuba’mba Paradise Lost, wafumine mu jishimikila ja mu Ntendekelo jaamba pe Adama byo bamupangile mu Edena byo alengele mambo. Mu uno buku, waambile pa bantu byo bakekala na bumi bwa myaka ne myaka pano pa ntanda jikwabo. Waambile’mba: “Pa kyokya kimye, ntanda yonse ikekala ke paladisa.” Kabiji Milton wanembele buku wajinga na mutwe wa kuba’mba Paradise Regained.

BILANGULUKA BANTU PA PALADISA

Kufumatu ne kala, bantu bakeba kuyuka inge kine kwajinga paladisa pano pa ntanda. Pano mambo ka bantu o bakaina amba paladisa kechi wajingako ne? Kampe ke na mambo a byaamba buku wa Mapping Paradise amba, “bashayuka ba bupopweshi . . . bakaana kuba’mba kechi kwajingapo mpunzha ya paladisa ne.”

Bantu bavula ba mu bupopweshi bebafunjisha amba bakaya na kwikala mwiulu, kechi mu paladisa pano pa ntanda ne. Pano bino, Baibolo waamba pa Salamo 37:29 amba: “Baoloka bakaswana ntanda, kabiji bakekalangamo myaka ne myaka.” Lelo jino ntanda kechi iji nobe paladisa ne, pano twakonsha kushiinwa byepi amba uno mulaye ukafika? *

PALADISA KINE IKEKALAKO PANO PA NTANDA

Yehoba Lesa, walengele paladisa itanshi walaya amba ukabwezha paladisa yaelekele. Ukoba byepi bino? Vulukai Yesu byo etufunjishe kulomba amba: “Bufumu bwenu bwiye. Kyaswa muchima wenu kyubiwe pano pa ntanda, byonka byo kibena kubiwa mwiulu.” (Mateo 6:10) Buno Bufumu ke kafulumende wa ntanda yonse bukalamanga Yesu Kilishitu kabiji bukafumyapo makafulumende onse a bantu. (Danyela 2:44) Kimye kikalamanga buno Bufumu, kyaswa muchima wa Lesa kya kwalula ino ntanda ke paladisa ‘kikobiwa.’

Kabiji ngauzhi Isaya watangijilwe na mupashi kulumbulula bintu byo bikekala mu Paladisa yalaya Lesa, kimye makatazho abena kupitamo bantu lelo jino kyo akapwa. (Isaya 11:6-9; 35:5-7; 65:21-23) Tubena kwimutundaika kutanga bino binembelo mu Baibolo wenu. Inge mwauba bino, mukayuka bintu byawama Lesa byo akobila bantu bamukookela. Bantu bakekalako pa kyokya kimye bakeyowa kwikala mu paladisa kabiji Lesa ukebapesha ne kwibapa bintu byaelele Adama.—Lumwekesho 21:3.

Mambo ka o twashiinwa kuba’mba kine Paladisa ikekalako pano pa ntanda? Mambo Baibolo witubuula’mba: “Jiulu jo ja kwa Yehoba, pakuba ntanda wiipana ku baana ba bantu.” Luketekelo lwa kwikala mu Paladisa pano pa ntanda ke kintu ‘kyalayile kala Lesa ubula kubepa.’ (Salamo 115:16; Titusa 1:2) Luno luketekelo lwa kwikala mu Paladisa myaka ne myaka lutanwa mu Baibolo lwawama bingi.

^ jifu. 15 Kabiji mu Baibolo wa Koran mu kitango 21 kyepelo 105, Al-Anbiya’ [Bangauzhi], paamba’mba: “Bakalume bami baoloka bakaswana ntanda.”