Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Bya Kuba pa Ku­ba’mba Mubule Kwakamwa

Bya Kuba pa Ku­ba’mba Mubule Kwakamwa

MWANA mucheche kafwako kyo ayuka ne. Byo twasemekelwe, bansemi betu bo betukwashanga mu bintu byonse. Byo twatendekele kwenda, twataananga bakwetu betukijile bulume. Kwa kubula bansemi betu twibachinanga. Pano bino, kechi twibachinanga inge tuji na bamama nangwa batata ne.

Mu kimye kya bwanyike bwetu, bwikalo bwetu bonse bwaimenejile pa butemwe ne kwitutundaika ku bansemi betu. Byo twayukile’mba bansemi betu betutemwa, akino kitulengejile kubula kwakamwa. Kabiji byo betubuujile’mba tubena kuba bintu bulongo, kitutundaikile bingi ne kuyilako palutwe.

Byo twakomeneko, balunda netu nabo betukwashisheko kubula kwakamwa. Twatemwanga bingi kwikala nabo, kabiji kechi twaakamwanga byo twajinga nabo ku sukulu ne.

Abino byo twaambapo, bibena kumwesha bintu bipitamo banyike. Banyike bamo bekala na balunda bacheche, kabiji baana bavula kechi bebakomesha bulongo ku bansemi babo ne. Melissa * waamba’mba, “Inge natala pa bipikichala bya bisemi byaikala bulongo saka bibena kubila bintu pamo, kindengela kulanguluka’mba, ‘nanchi ne amiwa inge byo byo naikalanga saka nkiji mwanyike.’” Kampe ne anweba byo byo mulanguluka.

MAKATAZHO EYA NA MAMBO A KUBULA KUKOMESHA BAANA BULONGO

Kampe kechi kwajinga bemukwashishenga ku bwanyike bwenu ne. Kampe kechi bemumweshanga butemwe ne kwimutundaika ne. Kyamweka mukivuluka bansemi benu byo balwangatu kimye kyonse. Akino kyo kyalengejile masongola abo kupwa, ne anweba mwatendeka kwipamo mambo amba yenu mwalengejile. Kabiji kampe bansemi benu bemwambilanga byambo byatama nangwa kwimupuma.

Mwana ubula kwikala bulongo wakonsha kuba byepi? Bamo bakonsha kutendeka kwingijisha bizhima ne kutoma maalwa saka bakijitu banyike. Bakwabo nabo batendeka kupwanañana na balunda baji na byubilo byatama. Baana bo babula kulama bulongo bakonsha kutwela mu masongola bukiji kuba’mba bakekalenga bulongo. Masongola abo kechi abanda ne, kabiji inge apwa ebalengelatu kwikala mu makatazho.

Banyike bachinuzhuka ano makatazho akatampe nangwa kya kuba inge bakoma, balanguluka’mba bantu kechi bebanemeka ne. Ana waambile’mba, “Nayukile namba kafwako byo nji, mambo kimye kyonse bamama byo byo bañambilanga. Kechi bansanchijilepo nangwa kungubila bintu bimwesha’mba bantemwa ne.”

Jishinda jo betukomesheshamo kechi jo jilengelatu kubula kwikala bulongo ne. Bikwabo bilengela ke na mambo a kupwa kwa masongola a bansemi, makatazho a mu bukote nangwa kwakamwa pa mambo ammwekelo. Kuji ne bintutu bikwabo byakonsha kwitupwishisha lusekelo ne konauna bulunda bwetu na bakwetu. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tuyuke mwa kubila na ano makatazho?

LESA WITUTA BINGI MUCHIMA

Twafwainwa kuyuka’mba bukwasho ko buji. Atweba bonse tuji na muntu wakonsha kwitukwasha, auno ke Lesa.

Abino byo byambo byaambile Lesa mwi ngauzhi Isaya amba: “Kange wakamwe ne, mambo amiwa yami Lesa wobe. Amiwa nkakukosesha ne kukukwasha, kine, amiwa nkakukwata na kuboko kwami kwa kilujo kwa bololoke.” (Isaya 41:10, 13) Kitutundaika bingi kuyuka’mba Lesa ukeba kwitukwata na kuboko kwanji kwa kifwanyikizho! Kechi twafwainwa kwakamwa ne!

Baibolo waambapo pa bapopweshi ba Lesa baakaminwe, pano bino baketekejile mwi Lesa. Hana inanji Samwela walangulukilenga’mba kechi wanema ne, mambo kechi wakisemenepo mwana ne. Bamusekanga bingi na mambo a kubula kusema. Akino kyalengejile Hana kuleka kuja kabiji wajilangatu kimye kyonse. (1 Samwela 1:6, 8) Pakuba byo abuujile Lesa bintu byonse byajinga ku muchima wanji, bulanda bwapwile.—1 Samwela 1:18.

Nyimbi wa masalamo aye Davida naye bimye bimo waakamwanga. Mambo pa myaka yavula, Saulo wakebelenga kumwipaya. Davida wapulukile pa bimye byavula, kabiji bimye bimo wamwenenga’mba makatazho amuvujila. (Salamo 55:3-5; 69:1) Nangwa byonkabyo, wanembele’mba: “Nkalaala tulo mu mutende, mambo anweba Yehoba yenu yenka, mundengela kwikala kwa kubula wa kunkatazha.”—Salamo 4:8.

Hana ne Davida babuujile Yehoba makatazho abo onse, kabiji kuba bino kwibakwashishe kuchinchika. (Salamo 55:22) Nga atweba lelo jino twakonsha kuba byepi?

MASHINDA ASATU AKWASHA KUBULA KWAKWAMWA

1. Ketekelai mwi Yehoba Shetu.

Yesu witukambizha kuyuka bulongo biji Shanji, “Lesa yenka wa kine.” (Yoano 17:3) Mutumwa Paulo naye witubuula’mba, “Kechi uji kwalepa ne atweba bonse ne.” (Byubilo 17:27) Yakoba wanembele’mba, “Fwenyai kwipi ne Lesa, ne aye ukafwenya kwipi ne anweba.”—Yakoba 4:8.

Kuyuka’mba tuji na Shetu witutemwa kabiji wituta muchima, kitukwasha kuyuka mwa kubila na bijikila. Kuba bino kechi kwapeela ne, pano bino bavula bemwena byo ebakwasha. Caroline waambile’mba, “Yehoba byo aikele Tata, kyankwashishe kuyuka’mba nji na muntu ye nafwainwa kubuula makatazho ami. Akino kyantekeneshe bingi!”

Rachel waamba’mba, “Yehoba ye yenkatu wankwashishe kwikala bulongo kimye bansemi bami kyo banshile bunke. Namulombanga namba ankwashe kuyuka mwa kubila na makatazho ami. Ne aye wankwashishe.” *

2. Kwatankanai na balongo ne banyenga.

Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kwita muchima bene na bene byo baji balongo ne banyenga. Wibabuujile’mba: “Anweba bonse mwi balongo na balongo.” (Mateo 23:8) Wakebelenga’mba baana banji ba bwanga ba kine betemwe bene na bene ne kwikala kisemi kikatampe kya balongo ne banyenga.—Mateo 12:48-50; Yoano 13:35.

Bipwilo bya Bakamonyi ba kwa Yehoba bingila bingi bulongo kukwasha ne kutundaika balongo ne banyenga. (Bahebelu 10:24, 25) Bavula bataana kuba’mba kutanwa ku kupwila kupwisha bijikila byabo biji nobe bilonda bipwa inge bashingapo muchi wawama.

Eva waambile’mba, “Najinga na mulunda wa pa muchima mu kipwilo, aye wayukile makatazho o napitangamo. Wantelekanga inge mbena kwamba, wantangilanga buku ne kulombela pamo ne amiwa. Kechi wanshanga bunke ne. Wañambilanga kwamba byonse biji ku muchima kuba’mba mbule kwikala na bijikila. Namusanchila bingi byo ankwashishe kabiji nakasulukile.” Rachel naye waambile’mba, “Nataaine bamama ne batata mu kipwilo. Bantemenwe bingi ne kundengela kubula kwakamwa.”

3. Mweshainga bakwenu butemwe ne kifyele.

Kumwesha bakwetu butemwe ne kifyele kukosesha bulunda. Yesu waambile’mba: “Mu kupana mufuma lusekelo lukatampe kukila mu kutambula.” (Byubilo 20:35) Inge saka tumwesha bakwetu butemwe, tukamwenamo bintu byawama. Yesu wabuujile baana banji ba bwanga amba: “Saka mupana, ne anweba bantu bakemupa.”—Luka 6:38.

Umvwe saka tumwesha butemwe ku bakwetu, kiketulengela kukasuluka bingi. Mambo Baibolo waamba’mba, “Butemwe kechi bupwa ne.” (1 Kolinda 13:8) María waambile’mba, “Nayuka namba bintu bimo byatama byo ndanguluka kechi bya kine ne. Nalekele kulanguluka pa bintu byatama ne kutendeka kukwasha bakwetu ne kulubako ku bintu byo napitamo. Ñumvwa bingi bulongo inge nakwasha bakwetu.”

BANTU BONSE BAKEKALA KU MATWI NZOO

Bintu byo twisambapo kala kechi byakonshatu ponkapo kupwisha makatazho enu ne. Nangwa byonkabyo, byakonsha kwimukwasha bingi. Caroline waamba’mba, “Nangwatu luno kechi nakikasuluka ne. Pano bino, nanema bingi. Mambo nayuka namba Lesa wanta muchima kabiji nji ne na balunda bavula bantundaika.” Rachel naye waswa kino kishinka. Waamba’mba, “Javula ngikala bingi na bulanda. Pano bino, nji na balongo ne banyenga bambuulako bintu ne kunkwasha kuyuka mwa kubila. Kabiji nji na Tata wa mwiulu ye nesamba nanji pa juba pa juba. Kuba bino kunkwasha bingi.”

Baibolo waamba pa ntanda ipya ibena kwiya, bantu bonse mo bakekala ku matwi nzoo

Kuji kintu kikwabo kikapwisha makatazho onse. Baibolo waamba pa ntanda ipya ibena kwiya, bantu bonse mo bakekala ku matwi nzoo. Mambo a Lesa alaya’mba: “Muntu yense ukekala munshi ya muñanzañanza wanji ne munshi ya kichi kyanji kya mukuyu, kabiji kafwako nangwa umo ukebalengesha moyo ne.” (Mika 4:4) Pa kyokya kimye, kafwako muntu nangwa umo uketulengesha moyo nangwa kwituba kintu kyatama ne. Nangwatu bintu byatama bantu byo baubile kala “kechi bakebivulukapo jibiji ne.” (Isaya 65:17, 25) Lesa ne Mwananji aye Kilishitu Yesu bakaleta “bololoke.” Kabiji “bukalengela kwikala ku matwi nzoo ne kuzhikijilwa.”—Isaya 32:17.

^ par. 5 Mazhina onse beapimpula.

^ par. 21 Bakamonyi ba kwa Yehoba bafunjisha kyatutu bantu Baibolo aba bakeba kufwenya kwipi ne Lesa.