PA MYAKA yavula bingi, bena Isalela bapananga mali a kutundaika mpopwelo ya kine. Bino kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, Bayudea bapananga misonko yavula bingi, kabiji kino kyalengejile bwikalo kukatazha.

Pa kuba’mba batundaike nzubo yazhila ya Lesa, Bayudea bonse bakulumpe bafwainwe kupana kichika kya shekele (madilakima abiji). Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, ino misonko beingijishanga kupana milambo ne kukwasha baingijilanga pa nzubo ya Lesa yashimikile Heloda. Bayudea bamo bashikishe Petelo inge Yesu wapananga uno musonko. Yesu waambile’mba kechi kyatamine kupana uno musonko ne. Wabuujile Petelo kwa kutaana mali ne kupana.—Mat. 17:24-27.

Bantu ba Lesa bajingako Yesu saka akyangye kwiya pano pa ntanda, nabo bapananga musonko watelwanga amba bya bujikumi, ko kuba’mba mali nangwa bintu byo bajinga nabyo. (Levi 27:30-32; Bala. 18:26-28) Bantangi ba bupopweshi baambile’mba bantu bafwainwe kuteshako bingi muchima kupana uno musonko kufumya pa bijimwa byonse byo bajimanga ne “tubijimwa twa minti ne anisi ne kamuni.” Yesu kechi waambile’mba kyatamine kupana bya bujikumi ne, bino banembeshi ne Bafaliseo baingijishanga bukamfutumfutu.—Mat. 23:23.

Bino pa kyokya kimye, Bayudea bapananga misonko yavula ku bena Loma mambo bo balaminenga. Musonko umo wajinga wa mushiji ku boba bajinga na majimi. Bapananga mali nangwa bintu byo bajinga nabyo. Muntu inge uji na bintu bina, ko kuba’mba kimo kya musonko. Kwajinga ne musonko mukwabo wafwainwe kupana Muyudea yense. Uno ye musonko Bafaliseo ye baipwizhepo Yesu. Yesu wamwesheshe byo twafwainwa kumonanga kupana misonko byo aambile’mba: “Panai bintu bya kwa Kesala kwi Kesala, kabiji bintu bya kwa Lesa, kwi Lesa.”—Mat. 22:15-22.

Kabiji kwajinga ne musonko wa bipe bya busulu pa kufumya mu nkambi imo kutwala mu nkambi ikwabo. Uno musonko bamutambwilanga ku biito, ku byabu, pasambakena mikwakwa, nangwa pa kutwela mu muzhi nangwa mu kisankanyi.

Misonko yapananga bantu bo balamanga ku kafulumende wa bena Loma yavujile bingi. Shayuka wa bintu bya kala mwina Loma aye Tacitus wanembele’mba, kimye kya bukalama bwa Mfumu Tibeliusa, Yesu saka aji pano pa ntanda, “bena Silya ne Bayudea bamusashijile kuba’mba abakepesheko misonko mambo mutembo wanemene.”

Mutembo wanemene na mambo a jishinda jo batambwilangamo ino misonko. Luusa lwa kutambula misonko belupoteshanga ku bantu bapananga mali avula. Bano bantu batwezhanga bantu bakwabo mwingilo wa kuya na kutambula misonko ku bantu, kabiji basonkeshanga mali avula pa kuba’mba mali asubukangapo ekale abo. Kyamweka Zakyasa ye umo watwezhezhe bantu ba kumutambwilako misonko. (Luka 19:1, 2) Kino kyo kyalengejile bantu kushikwa uno muteeto ne kushikwa bingi bantu batambulanga misonko kwi abo.