1, 2. (a) Ino ntanda yatama twakonsha kwiyesakanya byepi ku mbanzhi ye babena kutwala na kwipaya? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Bilengwa bya mwiulu ne bya pa ntanda bikoba byepi inge ino ntanda beyonauna?

LANGULUKAI pa kino. Mbanzhi ye bakasa mu kaleya bamufumya mu kibamba mo bamukashila. Bakapokola baiya na kumusenda babijika’mba: “Muntu wafwa ubena kwenda!” Mambo ka o babijikila bino? Uno mbanzhi kechi wakolwa ne, ujitu bulongo. Pano bino, bakapokola babijika bino na mambo a kuba’mba uno mbanzhi babena kumutwala na kumwipaya. Onkao mambo, uno mbanzhi nangwa kya kuba ubena kwenda, ujitu nobe wafwa kala. *

² Ino ntanda yatama twakonsha kwiyesakanya ku yewa mbanzhi ye babena kutwala na kwipaya. Yehoba wazhachisha kala ino ntanda, kabiji katatakatu akeyonaune. Baibolo waamba’mba: “Pano pa ntanda pabena kupita.” (1 Yoa. 2:17) Kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, ino ntanda ikonaunwa. Bino, paji lupusano lukatampe pa ino ntanda ne yewa mbanzhi. Mbanzhi saka bakyangye kumwipaya, bantu bamo bakonsha  kwijizhañanya’mba uno mbanzhi kechi walenga mambo a kufwilapo ne, kabiji bakonsha kuba kyungwe pa kuba’mba bakapokola babule kumwipaya. Pano bino, ntanda ayo beizhachisha ku mwine mutonyi waoloka kabiji Nkambo wa bilengwa byonse. (Mpitu. 32:4) Kafwako wakonsha kupulusha ino ntanda ku lonaiko ne, kabiji kafwako ukejizhañanya’mba beyonauna kya nshiji ne. Inge ntanda yaonaunwa, bilengwa byonse mwiulu ne pano pa ntanda bikaswisha kuba’mba Yehoba wauba kintu kyaoloka. Kino kikaleta mutende ne lusekelo.

3. Ñanyi bintu bina byo tusakwisambapo bikafumapo pa ntanda inge Bufumu bwa Lesa bwaiya?

³ Pano bino, ñanyi bintu biji “pano pa ntanda pabena kupita”? Bintu byavula byo bamona bantu lelo amba bikekalangakotu bikonaunwa. Nanchi twafwainwa kwakamwa pa kino nyi? Kwalepeshatu! Mambo kino kyo kintu kimo kyavwangwamo mu “mambo awama a Bufumu” o tubena kusapwila. (Mat. 24:14) Onkao mambo, twayai twisambe pa bintu bikafumapo pa ntanda inge Bufumu bwa Lesa bwaiya. Tusakwisamba pa bintu bina: bantu batama michima, bipamo bya bantu byatama, byubilo byatama, ne bintu byonsetu byatama. Mu bino byonse, tusakwisamba (1) abino bintu byo bitukatazha, (2) Yehoba byo akobapo pa bino bintu, ne (3) byo akapingizhapo bintu byawama.

4. Mu ñanyi mashinda bantu batama mo betukatezha?

⁴ Bantu batama betukatazha byepi? Mutumwa Paulo wanembele’mba mu ano moba etu kukeya “bimye byakatazha,” ne kuba’mba: “Bantu babi ne ba bujimbijimbi bakataminangakotu.” (2 Timo. 3:1-5, 13) Nanchi mwamona bino byambo bya bungauzhi byo bibena kufika nyi? Atweba bavula bakitulukukapo kala ku bambanzhi, nangwa ku bantu bashikwa ba mishobo ikwabo. Bamo ke bambanzhi besololatu patoka, bino bakwabo befya nobe babena kwingila mingilo yawama bino saka babena kuba bakwabo nshiji. Nangwa inge kechi betubapo kala byatama ne, bino byubilo byabo bituletela bingi bufinda. Kitufichisha bingi ku muchima inge twamona bintu byatama byuba bano bantu. Kileta bingi bulanda inge twamona bano bambanzhi byo bayanjisha baana babacheche, bakote, ne bantutu bakwabo babula bulume bwa kwipokolola. Bantu ba uno mutundu baji na michima yatama, ya bunyama ne bundemona. (Yako. 3:15) Kyawamatu ke kya kuba’mba Mambo a Yehoba etutekenesha bingi.

5. (a) Pa kino kimye, Yehoba wapa bantu batama kimye kya kuba ka? (b) Ki ka kikamwekela bantu batama bakana kulapila?

⁵ Yehoba ukobapo byepi? Pa kino kimye, Yehoba wapa bantu baji na byubilo byatama kimye kya kulapila. (Isa. 55:7) Bano bantu pa muntu pa muntu bakyangye kwibazhachisha luzhachisho lwa kupelako ne. Pano bino ino ntanda ne byubilo bijimo beizhachisha kala. Pano kikela byepi ku boba babula kukeba kulapila, bakatwajijila kutundaika byubilo byatama bya mu ino ntanda kufikatu ne ku kimye kya malwa akatampe? Yehoba walaya’mba ukafumyapo bantu batama kikupu pano pa ntanda. (Tangai Salamo 37:10.) Bantu batama bakonsha kulanguluka’mba kechi bakebazhachisha ne. Bavula bajimuka kabiji bayuka kufya byubilo byabo byatama, onkao mambo, kechi bebakwata nangwa kwibakasa ne. (Yoba 21:7, 9) Bino Baibolo wituvululamo’mba: “Meso a Lesa amona mashinda a muntu, kabiji aye umona ponse po anyanta. Kafwako mfishi nangwa mfishi ikatampe  bangubabibi mo bakonsha kufyama ne.” (Yoba 34:21, 22) Kafwako wakonsha kufyama kwi Yehoba Lesa ne. Kafwako wakonsha kumujimbaika ne, kabiji kafwako mfishi ikatampe mwakonsha kufyama muntu kya kuba Lesa wakankalwa kumumona ne, mambo aye umona ne biji mukachi ka muchima. Nkondo ya Amagedonyi byo ikapwa, tukatajisha paikalanga bantu batama, bino kechi bakekalapo ne. Bakebonaunatu bonse shata!—Sala. 37:12-15.

6. Bañanyi bakashalapo inge bantu batama bebonauna, kabiji mambo ka kino o kyaikela mambo awama?

⁶ Bañanyi bakashalapo inge bantu batama bebonauna? Yehoba witulaya’mba: “Bakimote bakaswana ntanda, kabiji bakasangalelanga mu kuvula kwa mutende.” Kabiji mu yenka uno salamo, wanungapo’mba: “Baoloka bakaswana ntanda, kabiji bakekalangamo myaka ne myaka.” (Sala. 37:11, 29) “Bakimote” ne “baoloka” bo bañanyi? Bakimote ke bantu bepelula bakookela mafunjisho a Yehoba ne lutangijilo lwanji; kabiji baoloka ke boba batemwa kuba byaoloka ku meso a Yehoba Lesa. Mu ntanda lelo jino, bantu babi bavula bingi kukila baoloka. Bino mu ntanda ipya ibena kwiya, bakimote ne baoloka bo bonkatu bakekalamo. Kine ntanda yayulatu bakimote ne baoloka ikawama bingi.

7. Bipamo byatama bya bantu byalengela bantu kwikala byepi?

⁷ Bipamo byatama bya bantu boba nshiji byalengela bantu kwikala byepi? Javula, nshiji yo tumona mu ntanda kechi muntutu umo wiyuba ne, bino ke bipamo bya bantu byatama. Akilangulukai pa mabumba a bupopweshi byo afunjisha bantu bya bubela pe Lesa, kuzhinauka Baibolo, ne kwibafunjisha bya bubela pa bikekala ntanda kulutwe. Langulukai ne pa makafulumende byo atundaika nkondo ne misalululo, kumanyika bayanji ne babula wa kwibapokololako, ne kuba mazhikakanwa. Kunungapo, makampanyi akatampe avula abena kutamisha mwela ne konauna ntanda, konauna bilengwa na Lesa, ne kulenga mali avula bingi kupichila mu kujimbaika bantu bayanji. Kine, bino bipamo byonse byo twatongaula byaleta buyanji bukatampe mu ntanda.

8. Baibolo waamba’mba ki ka kikamwekela bipamo bya bantu bimweka nobe bikatwajijilatu kwikalako?

⁸ Yehoba ukobapo byepi? Malwa akatampe akatendeka kimye bipamo bya bamulwila ntanda kyo bikafutukamo mabumba a bupopweshi bwa bubela, o bamwesha mu kimwesho nobe pite, utelwa’mba Babilona Mukatampe. (Lum. 17:1, 2, 16; 18:1-4) Uno Babilona Mukatampe bakamonauna. Bino ki ka kikamwekela bipamo bya bantu? Baibolo inge ubena kwamba pa makafulumende ne bipamo bya bantu, javula wibitela’mba mitumba ne makuji, mambo bimweka nobe bikekalangakotu. (Tangai Lumwekesho 6:14.) Mambo a Lesa aamba’mba makafulumende ne bipamo bya bantu bikajikima ne kufuma pa bitendekesho po byajimbila. Malwa akatampe saka akyangye kupwa, makafulumende onse akalwanga na Bufumu bwa Lesa bakeonauna, kubikapotu ne bonse beatundaika. (Yele. 25:31-33) Inge kino kyamweka, pa ntanda kechi pakekalapo bipamo byatama ne.

9. Mambo ka o twashiinwa kuba’mba ntanda ipya ikalamwanga bulongo?

⁹ Pa ntanda pakashala ka inge bipamo byatama bebyonauna? Amagedonyi byo ikapwa, nanchi pa ntanda pakekalapo jibumba ja bantu nyi? Baibolo waamba’mba: “Tubena kutengela meulu apya ne ntanda ipya monka mwayila mulaye wanji, kabiji mu  bino mo mukekala bololoke.” (2 Pe. 3:13) Meulu ne ntanda bijiko luno, ko kuba’mba makafulumende ne bipamo bya bantu bikonaunwa. Ñanyi bintu bikapingakenapo? Byambo bya kuba’mba “meulu apya ne ntanda ipya” bibena kulumbulula’mba kukekala kafulumende mupya ne bantu baoloka bakalamwanga na uno kafulumende. Buno Bufumu bukalamwanga ne Yesu Kilishitu bukamwesha bukalama bwaoloka bwa Yehoba, Lesa wa mutende. (1 Ko. 14:33) Onkao mambo, mu “ntanda ipya” mukekala mutende. Kukekala bantu bakalamanga bintu pa ntanda. (Sala. 45:16) Bakebatangijilanga kwi Kilishitu ne ba 144,000 bo akalamanga nabo. Akifwanyikizhai byo kikawamapo kimye bipamo bya bantu kyo bakebyonauna ne kupingizhapo kafulumende umo, wakwatankana kabiji wabula bubi!

10. Ñanyi byubilo byatama byo mumona ku mpunzha ko mwikala, kabiji bimukatazha byepi pamo ne kisemi kyenu?

¹⁰ Byubilo byatama bitulengela kwikala byepi? Tubena kwikala mu ntanda mwavula byubilo byatama. Mwavula bantu ba bulalelale, bujimbijimbi, ne bumbanzhi. Bansemi bavula kibena kwibakatazha bingi kuzhikijila baana babo ku bino byubilo. Bya kisangajimbwe ano moba byaimenatu pa kutundaika byubilo byatama ne kulengulula mafunde aoloka a Yehoba. (Isa. 5:20) Bena Kilishitu ba kine bebikako kushinda bino byubilo. Bebikako kulama bukishinka bwabo mu ntanda yayulatu na byubilo byatama ne ndangulukilo ilengela bantu kulengulula mafunde a Yehoba.

11. Tufunjilako ka kwi Yehoba byo azhachishe mizhi ya Sodoma ne Gomola?

¹¹ Yehoba ukobapo ka pa byubilo byatama? Akimonai byo aubile pa byubilo byatama byajinga mu Sodoma ne Gomola. (Tangai 2 Petelo 2:6-8.) Muntu waoloka aye Lota ne kisemi kyanji bajinga na bulanda bukatampe na mambo a byubilo byatama byaubanga bantu bebazhokolokele. Yehoba byo aletele lonaiko pa ino mizhi, wafumishengapo bubi bonse bwajingamo. Bino kechi kyo kyonkatu ne, kyo aubile kyaikele “kya kumwenako kya bintu bikamwekela bantu babula kwakamwa Lesa.” Byonkatu Yehoba byo afumishepo bubi mu kyokya kimye, byo byo akafumyapo bubi bonse buji mu ntanda kimye kyo akazhachisha buno bwikalo bwatama.

12. Ñanyi mingilo yo mukebesha kwingilako mu ntanda ipya?

¹² Ñanyi bintu bikapingakena pa byubilo byatama? Mu Paladisa mukekala mingilo yawama. Fwanyikizhai byo kikawamapo kwalula ino ntanda ke paladisa ne kushimika mazubo etu ne a batemwe betu. Fwanyikizhai ne lusekelo lo tukekala nalo pa kutambwila bantu bafwa ne kwibafunjisha pe Yehoba ne byo aubile na bantu. (Isa. 65:21, 22; Byu. 24:15) Tukengilanga mingilo yavula iketuletelanga lusekelo ne kutota Yehoba.

13. Ñanyi bintu byatama byafumamo mu bunsatuki bwa kwa Satana, ne Adama ne Evwa?

¹³ Bintu byatama bitulengela kwikala byepi? Bantu batama, bipamo byatama, ne byubilo byatama byonse bileta buyanji pano pa ntanda. Atweba bonse tupita mu makatazho na mambo a makondo, buyanji, ne misalululo. Kunungapo, atweba bonse tukolwa ne kufwa. Abino nabyo bileta bingi bulanda. O makatazho afuminemo mu bunsatuki bwa kwa Satana, ne Adama ne Evwa basatukijile Yehoba. Atweba bonse tupita mu makatazho na mambo a buno bunsatuki.

14. Yehoba ukobapo byepi pa bintu byatama biji mu ntanda?

 ¹⁴ Yehoba ukobapo byepi pa bino bintu byatama? Langulukai pa makondo. Yehoba walaya kuba’mba ukafumyapo makondo onse kikupu. (Tangai Salamo 46:8, 9.) Ki ka kikamweka ku bikola? Yehoba ukafumyapo bikola. (Isa. 33:24) Nga Lufu? Yehoba ukamina lufu, ko kuba’mba ukelufumyapo. (Isa. 25:8) Ukapwisha buyanji bonse. (Sala. 72:12-16) Abino byo byo akoba ne ku bintu byatama byonse bituletela buyanji lelo jino. Ukafumyapo ne “mwela” watama wa mu ino ntanda, mambo pa kyokya kimye ukonauna mupashi watama wa kwa Satana ne bandemona banji.—Efi. 2:2.

15. Nkondo ya Amagedonyi inge yapwa, ñanyi bintu bikafumapo kikupu?

¹⁵ Fwanyikizhai byo kikawama kwikala mu ntanda mwabula nkondo, bikola ne lufu. Kechi kukekala bashilikale, mata ne bilwilo bya nkondo ne. Kechi kukekala bipatela, badokotala, bamanase, kulama mali a muchi, bishimikwa mo balamina bafu, bijilo, bamalukula, ne bilende ne. Kabiji bambanzhi bonse byo bakebafumyapo, kechi kukekala bakapokola, bakasopa, nangwa kubika maalamu ku binzhilo ne, kabiji kampe kechi kukekala ne kwikala na makii ne. Kine, kechi tukekalanga na bijikila ne.

16, 17. (a) Aba bakapuluka mu nkondo ya Amagedonyi bakeyowa bwikalo bwa mutundu ka? Lumbululai. (b) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tukekale myaka ne myaka inge ino ntanda yapita?

¹⁶ Bwikalo bukekala byepi inge bintu byatama bebifumyapo? Kechi kyapeela kufwanyikizha byo kikekala ne. Na mambo a kuba’mba twaikala mu ino ntanda yatama pa myaka yavula bingi, kyaikalatu nobe twapilwa kumona buyanji bujimo. Kijitu nobe bantu bekala ku mpunzha kuji kiteshenyi kya mashitima, inge papita kimye, baleka kumvwa kyongo, ne bantu bekala kwipi na ko bataya ndochi baleka kumvwa bwema bwatama. Bino kiketuletela bingi lusekelo inge bintu byatama byonse bebifumyapo kikupu.

¹⁷ Ñanyi bintu bikapingakena pa bijikila byo twikala nabyo luno? Salamo 37:11 waamba’mba: “Bakasangalelanga mu kuvula kwa mutende.” Mumvwa byepi inge mwaumvwa bino byambo? Byo bintu Yehoba byo akeba kwimubila. Onkao mambo, ibikaiko kukakachila kwi Yehoba Lesa ne ku jibumba janji mu ano moba a kupelako akatazha. Nemekai luketekelo lo muji nalo lwa bintu byawama bya kulutwe, langulukaingapo ne kushiinwa na muchima yense, kabiji kwashai ne bantu kwikala na luno luketekelo. (1 Timo. 4:15, 16; 1 Pe. 3:15) Inge mwauba bino, mwakonsha kushiinwa’mba ino ntanda byo ikapita, anweba mukekala myaka ne myaka.