Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

“Mutonyi wa ba Pano pa Ntanda Ponse” Uba Byaoloka Kimye Kyonse

“Mutonyi wa ba Pano pa Ntanda Ponse” Uba Byaoloka Kimye Kyonse

“Aye Jibwe, mingilo yanji yalumbuluka, mambo mashinda anji onse aoloka.”—MPITU. 32:4.

NYIMBO: 12, 135

1. Abalahama washiinwe byepi kuba’mba Yehoba kechi wakonsha kuba nshiji ne? (Monai kipikichala kitanshi.)

ABALAHAMA waipwizhe’mba: “Nanchi Mutonyi wa ba pano pa ntanda ponse kechi ukoba kintu kyaoloka nenyi?” (Nte. 18:25) Buno bwipuzho bumwesha’mba Abalahama waketekejile’mba Yehoba ukachibila bena Sodoma ne Gomola mambo monka mo aolokela. Abalahama washiinwe’mba Yehoba kechi wakonsha “konawina waoloka pamo na mubi ne.” Wayukile’mba Lesa kechi wakonsha kuba nshiji ne. Byo papichile myaka 400, Yehoba mwine waambile’mba: “Aye Jibwe, mingilo yanji yalumbuluka, mambo mashinda anji onse aoloka. Ye Lesa wa kishinka ubula kuba byatama; Aye waoloka kabiji uba byaoloka.”—Mpitu. 31:19; 32:4.

2. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba Yehoba kechi wakonsha kuba nshiji ne?

2 Mambo ka Abalahama o ashiinwe’mba Yehoba uchibila mambo monka mo aolokela? Mambo Yehoba wa bololoke ne bunchibamambo bwanji bwaoloka. Byambo bya Kihebelu bya kuba’mba “bunchibamambo bwaoloka” ne “bololoke” javula bitaanwa pamo mu Binembelo bya Kihebelu. Bino byambo bilumbululatu kintu kimo. Na mambo a kuba Yehoba ye mwine wabikileko mizhilo ya bololoke, ko kuba’mba monse mo achibila mambo mwaoloka. Kabiji Baibolo witubuula’mba: “Aye watemwa bololoke ne bunchibamambo bwaoloka.”—Sala. 33:5.

3. Ambaipo nshiji imo ibena kubiwa mu ntanda ano moba.

3 Mu ntanda mwayula nshiji, onkao mambo, bantu ba kishinka kibatekenesha bingi pa kuyuka’mba Yehoba kimye kyonse uba byaoloka. Na mambo a nshiji iji mu ntanda, bantu beboba byatama. Bantu bamo bebakwata ne kwibakasa pa mambo o babula kulenga. Mu myaka ya katataka byo batendekele kupima tumaselo twa DNA, bataaine kuba’mba bantu bamo bo bakashile kechi bo balengele mambo ne, kabiji bebakasulwile saka baikalamo myaka yavula mu kaleya. Nangwa kya kuba kukasa bantu kya nshiji kukozha bingi ku muchima, bino kuji nshiji ikwabo bena Kilishitu yo bapitamo yakatazha kuchinchika.

MU KIPWILO

4. Lwitabilo lwa mwina Kilishitu lwakonsha kwesekwa byepi?

4 Bena Kilishitu bayuka’mba bantu babula kupwila bo boba nshiji. Pano bino, lwitabilo lwetu lwakonsha kwesekwa inge twamona’mba betuba nshiji mu kipwilo. Mwakonsha kuba byepi inge mwamona’mba bemuba kyatama mu kipwilo nangwa inge mukwenu mwina Kilishitu wimufichisha ku muchima? Nanchi mukaleka kwingijila Lesa nyi?

5. Mambo ka bena Kilishitu o babujila kukumya inge bamona nshiji mu kipwilo nangwa bakwabo beboba nshiji?

5 Na mambo a kuba’mba atweba bonse twi bambulwa kulumbuluka kabiji tulenga mambo, twayuka’mba bakwetu mu kipwilo bakonsha kwituba nshiji nangwa atweba twakonsha kuba bakwetu nshiji. (1 Yoa. 1:8) Nangwa kya kuba kino kechi kyubiwa kimye kyonse ne, bena Kilishitu ba kishinka kechi bakumya nangwa kuleka kwingijila Lesa inge beboba nshiji ne. O ene mambo Yehoba o etupela mafunde aji mu Baibolo a kwitukwasha kutwajijila kwikala ba kishinka nangwa kya kuba bakwetu ba mu lwitabilo bakonsha kwituba nshiji.—Sala. 55:12-14.

6, 7. Mulongo umo bamubile byepi nshiji mu kipwilo, kabiji ñanyi byubilo byamukwashishe kuyuka bya kuba na luno lukatazho?

6 Akimonai kimo kyamwekejile Mulongo Willi Diehl. Mulongo Diehl watendekele kwingijila pa musampi mu muzhi wa Bern, mu kyalo kya Switzerland mu mwaka wa 1931. Mu 1946, wataainwe ku Sukulu wa Gileada wa nambala 8 mu muzhi wa New York, mu U.S.A. Byo apwishishe sukulu, bamupele mwingilo wa bukalama bwa mwanzo mu kyalo kya Switzerland. Byo kyafikile mu 1949, watumine nkalata ku musampi mu Bern kwibabuula’mba ukeba kusongola. Bamukumbwile’mba basakumutambula mingilo yonse yo aingijilenga ne kumuswishatu kwingila bupainiya. Mulongo Diehl walumbulwile’mba: “Kechi banswishishe kwambako majashi ne, . . . bavula balekele kwitwimuna, betumonangatu nobe bantu bo bapanga mu kipwilo.”

7 Mulongo Diehl waubile byepi na luno lukatazho? Waambile’mba: “Twayukile’mba Binembelo kechi byakanya kusongola ne, onkao mambo, twalombanga kimye kyonse ne kuketekela mwi Yehoba.” Mu kuya kwa kimye, balongo bebakwashishe kumvwisha Yehoba byo amona masongola, onkao mambo Mulongo Diehl bamubwezhejile mingilo yo aingilanga kala. Bamupesheshe kwi Yehoba na mambo a bukishinka bwanji. * Ne atweba twakonsha kwishikisha’mba: ‘Nanchi nakonsha kutwajijila kwikala wa kishinka byonka byaubile uno mulongo inge banguba nshiji nyi? Nanchi nakonsha kupembelela’mba Yehoba atokeshepo nyi, inyi nakonsha kukeba kwibingisha amiwa mwine?’—Maana 11:2; tangai Mika 7:7.

8. Ki ka kyakonsha kwimulengela kumwena bintu mungi ne kulanguluka’mba bemuba nshiji?

8 Kimo kimye mwakonsha kumwena bintu mungi ne kulanguluka’mba anweba nangwa muntu mukwabo mu kipwilo bamuba nshiji. Twakonsha kulanguluka bino na mambo a bumbulwa kulumbuluka nangwa kubula kwikala na bishinka byonse. Umvwe kya kine betuba nshiji nangwa twamwenatu bintu mungi, kulomba ne kuketekela mwi Yehoba ne kwikala ba kishinka, kuketukwasha kubula ‘kuzhingijila Yehoba.’—Tangai Byambo bya Maana 19:3.

9. Ñanyi mashimikila o tusakwisambapo mu uno mutwe ne walondelapo?

9 Pano twayai twisambe pa mashimikila asatu a mu Baibolo aamba pa nshiji yapichilemo bantu ba Yehoba kala. Mu uno mutwe tusakwisamba pa jishimikila ja munkanununa wa kwa Abalahama aye Yosefwa ne pa byo bamubile ku bakolojanji. Mu mutwe walondelapo tukesamba pe Yehoba byo aubile na Mfumu Ahaba wa bena Isalela, ne byamwekejile mutumwa Petelo mu Silya Antioka. Byo tusakwisambanga pa ano mashimikila, monai mafunjisho ajimo byo akonsha kwimukwasha kutwajijila kwikala ba kishinka ne kulama bulunda bwenu ne Yehoba, kikatakata inge mwamona’mba bemuba nshiji.

YOSEFWA BAMUBILE NSHIJI

10, 11. (a) Ñanyi nshiji yo bamubile Yosefwa? (b) Ki ka kyalengejile Yosefwa kwamba ene mambo o bamutayijile mu kaleya?

10 Kalume wa kishinka wa kwa Yehoba aye Yosefwa bamubile nshiji ku bantu bo abujile kuyuka, bino nshiji yamubile bakolojanji yo yamukolele bingi ku muchima. Yosefwa byo ajinga na myaka 17, bakolojanji bamubombwele ne kumupotesha mu buzha. Bamutwajile mu buzha ku Ijipita. (Nte. 37:23-28; 42:21) Byo papichile kimye saka aji muzha mu Ijipita, bamubepejile’mba wakebelenga kulaala na muka nkambo yanji kya kumukanjikizha. Onkao mambo, bamutayile mu kaleya kwa kubula ne kutotolola mambo anji. (Nte. 39:17-20) Myaka yonse yo aikele mu buzha ne mu kaleya yajinga 13. Bintu byapichilemo Yosefwa byakonsha kwitukwasha byepi kuyuka bya kuba inge bakwetu ba mulwitabilo betuba nshiji?

11 Yosefwa byo ajinga mu kaleya, kaseya wa mfumu bamukwachile ne kumutaya mu kaleya monka mwajinga Yosefwa. Byo bajinga mu kaleya, kaseya walotele biloto, kabiji Yosefwa wamubuujile byo byalumbulwilenga. Yosefwa walumbulwijile kaseya amba bakamubwezha pa kifulo kyanji mu kipango kya mfumu Felo. Bino byambo byaambile Yosefwa byafumine kwi Lesa. Yosefwa byo abuujilenga kaseya bino byambo, po po amubuujile ne ene mambo o bamutayijile pa kaleya. Twakonsha kufunjilako bintu byanema ku byaambile Yosefwa ne byo abujile kwamba.—Nte. 40:5-13.

12, 13. (a) Nanchi byambo Yosefwa byo abuujile kaseya bimwesha’mba watajilengapotu pa luno lukatazho lwanji nyi? (b) Ñanyi bintu Yosefwa byo abujile kubuula kaseya?

12 Tangai Ntendekelo 40:14, 15. Yosefwa waambile aye mwine amba “bambombwele.” Mu Kihebelu kino kyambo kilumbulula’mba “bamwibile.” Ko kuba’mba, bamubile nshiji. Kabiji Yosefwa waambile’mba kechi walengelepo mambo a kumukashilapo ne. Onkao mambo, wabuujile kaseya kuba’mba akamwambileko kwi Felo. Mambo ka? Mambo wakebelenga’mba ‘akamufumyemo mu kaleya.’

13 Nanchi byambo byaambile Yosefwa bimwesha’mba watajilengapotu pa luno lukatazho lwanji nyi? Ine. Yosefwa wayukile’mba bamubile nshiji ku bantu bapusana pusana. Onkao mambo, wabuujile kaseya makatazho anji, amba kampe wakonsheshe kumukwasha. Nangwa byonkabyo, Binembelo kechi byaambapo’mba Yosefwa wabuujileko muntu nangwa umo, nangwatu Felo kuba’mba bakolojanji bo bamupoteshe ne. Bakolojanji byo baishile ku Ijipita, bapwaine ne Yosefwa, kabiji Felo wibatambwijile ne kwibatundaika kuvilukila mu Ijipita kuba’mba bakeyowenga “bintu byonse byawamisha bya mu kyalo kya Ijipita.”—Nte. 45:16-20.

Ñambilo yatama yakonsha kulengela lukatazho kubaya (Monai jifuka 14)

14. Ki ka kiketukwasha kubula kwamba byatama pa bakwetu inge betuba nshiji mu kipwilo?

14 Inge mwina Kilishitu wamona’mba bamuba nshiji, kechi wafwainwa kupitangamo na kubuula bantu ne. Pano bino, kijitu bulongo kulomba bukwasho ku bakulumpe mu kipwilo ne kwibabuula mulongo nangwa nyenga walenga mambo akatampe. (Levi 5:1) Nangwa byonkabyo, inge kya kuba’mba muntu walenga mambo acheche, kyawama kupwishatu bubiji bwenu kwa kubula kubuulako bantu bakwabo, nangwatu bakulumpe mu kipwilo. (Tangai Mateo 5:23, 24; 18:15.) Twafwainwa kwingijishanga mafunde a mu Baibolo pa kupwisha makatazho. Bimye bimo, twakonsha ne kutana’mba byo twalangulukilenga’mba betuba nshiji kechi ibyo ne. Twakonsha kumvwa bingi bulongo umvwe kya kuba kechi twaambile byatama pa mukwetu mwina Kilishitu ne. Yukai’mba umvwe twalubankanya nangwa ne, kwamba byatama pa bakwetu kwakonshatu kulengela lukatazho kubaya. Kwikala ba kishinka kwi Yehoba ne ku balongo betu, kuketukwasha kubula kwamba byatama pa bakwetu. Nyimbi wa masalamo waambile pa muntu “wabula kaneneno, uba bintu byaoloka” amba “ubula kuba luntepentepe na lujimi wanji, ubula kuba mukwabo bintu byatama, kabiji ubula kwamba byatama pa balunda nanji.”—Sala. 15:2, 3; Yako. 3:5.

LANGULUKAINGA PA BULUNDA BWENU NA LESA

15. Yosefwa wamwenejilemo byepi mu kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba?

15 Twakonsha kufunjilako kintu kikwabo kyanema kwi Yosefwa. Pa myaka 13 yo ajinga mu buzha ne mu kaleya, Yosefwa wamwenenga bintu byonka Yehoba byo ebimona. (Nte. 45:5-8) Kechi wapelemo Yehoba mambo pa bintu byatama byo apichilengamo ne. Nangwa kya kuba kechi walubilemo makatazho o apichilemo ne, bino kechi watwajijile kuzhingila ne kwinyengaika ne. Kyakilamo kunema, kechi wasankijilepo bulunda bwanji ne Yehoba na mambo a bumbulwa kulumbuluka bwa bakwabo ne byatama byo bamubile ne. Bukishinka bwa kwa Yosefwa bwamulengejile kwimwena Yehoba byo amukwashishe aye ne balongo banji.

16. Mambo ka o twafwainwa kutwajijila kufwenya kwipi ne Yehoba inge bakwetu betuba nshiji mu kipwilo?

16 Ne atweba twafwainwa kunemeka ne kukosesha bulunda bwetu na Yehoba. Kange tuswishe bumbulwa kulumbuluka bwa balongo mu kipwilo kwitwabanya na butemwe bwa Lesa ne kuleka kumupopwela ne. (Loma 8:38, 39) Inge kya kuba twamona’mba betuba nshiji ku bakwetu bena Kilishitu, twafwainwa kuba byonka byaubile Yosefwa, kufwenya kwipi ne Yehoba ne kwibikako kumona bintu byonka byo ebimona. Inge twaeseka mashinda onse a mu Binembelo pa kupwisha lukatazho, twafwainwa kusha byonse mu maboko a Yehoba ne kuketekala’mba ukengijilapo mu kimye kyanji kyafwainwa.

KETEKELAI “MUTONYI WA BA PANO PA NTANDA PONSE”

17. Twakonsha kumwesha byepi amba twaketekela mwi aye “Mutonyi wa ba pano pa ntanda ponse”?

17 Na mambo a kuba’mba tubena kwikala mu ino ntanda yatama, twafwainwa kuyuka’mba bantu bakonsha kwituba nshiji. Kimye kimo, anweba nangwa muntu mukwabo ye mwayuka wakonsha kumona nobe bamuba nshiji mu kipwilo. Kange muswishe kino kwimutuntwisha ne. (Sala. 119:165) Pakuba byo tuji bakalume ba Lesa ba kishinka, twafwainwa kulomba ne kuketekela mwi aye na muchima yense. Kabiji twafwainwa kuswa kuba’mba kechi tuyuka bishinka byonse ne. Twafwainwa kuyuka ne kuba’mba ndangulukilo yetu ya bumbulwa kulumbuluka yakonsha kwitulengela kumona nobe betuba nshiji nanchi ne. Byonka byo twafunjilako ku bintu byapichilemo Yosefwa, twafwainwa kuchinuzhuka ñambilo yatama mambo yakonsha kulengela lukatazho kubaya. Kyapelako, kechi twafwainwa kukeba kupwisha makatazho na maana etu ne, bino twafwainwa kwikala ba kishinka kwi Yehoba ne kupembelela kimye kyanji kyafwainwa kya kwingijilapo pa lukatazho. Umvwe ke tube bino, Yehoba uketutemwa ne kwitupesha, byonka byo apesheshe Yosefwa. Kine, twaketekela’mba Yehoba, aye “Mutonyi wa ba pano pa ntanda ponse” ukatwajijila kuba byaoloka, “mambo mashinda anji onse aoloka.”—Nte. 18:25; Mpitu. 32:4.

18. Tukesamba pa ka mu mutwe walondelapo?

18 Mu mutwe walondelapo, tukesamba bintu bikwabo bibiji byamwekele byanembwa mu Baibolo bantu ba Yehoba po bebobile nshiji. Kupituluka mu ano mashimikila kusakwitukwasha kwikala bepelula ne kwilekelako mambo kwesakana na bololoke bwa Yehoba.

^ jifu. 7 Monai jishimikila ja bwikalo bwa Mulongo Willi Diehl, ja kuba’mba, “Jehovah Is My God, in Whom I Will Trust” mu Kyamba kya Usopa kya Kizungu kya November 1, 1991.