Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Bya Kwikala na Bwana bwa Bene bwa Kine

Bya Kwikala na Bwana bwa Bene bwa Kine

“Inge Mwana wimukasulula, kine mukakasuluka.”—YOA. 8:36.

NYIMBO: 54, 36

1, 2. (a) Ñanyi bishinka bimwesha’mba bantu bakebesha kwikala na bwana bwa bene? (b) Ñanyi bintu byafumamo mu kuba bino?

LELO jino, bantu bamba bingi pa kubula misalululo, kukasuluka ne bwana bwa bene. Bantu mu byalo byavula bakeba kwikala bwikalo bwa kubula kwibamanyika, kwa kubula misalululo ne buyanji. Bakwabo nabo bakeba kwikala na luusa lwa kwamba, kwisajila bintu ne kwifuukwila. Kino kyamwesha’mba bantu bavula mwaya ntanda bakeba bingi kwikala na bwana bwa bene.

2 Bino kechi kyapeela kwikala na buno bwana bwa bene ne. Bantu bavula nangwatu bamulwila ntanda baleta biwowo kupichila mu kwipachika na kafulumende. Nanchi kuba bino kulengela bantu kwikala na bwana bwa bene bo bakeba nyi? Ine. Kilengelatu buyanji kubayilako ne bantu kufwa. Abino byonse bimwesha’mba byambo byaambile Mfumu Solomone bya kine, bya kuba’mba: “Kimye bantu kyo balama bantu bakwabo na kwibayanjisha.”—Sapwi. 8:9.

3. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba twikale na lusekelo lwa kine?

3 Mwana wa bwanga aye Yakoba waambile byo twakonsha kuba pa kuba’mba twikale na lusekelo lwa kine. Wanembele’mba: “Awa utajisha mu mizhilo yalumbuluka ya bwana bwa bene, ne kutwajijila kwiilondela, . . . ukekala na lusekelo mu bintu byo oba.” (Yako. 1:25) Yehoba mwine wabikileko uno muzhilo, wayuka bulongo bikeba bantu pa kuba’mba bekale na lusekelo. Wapeele bamulume ne mukazhi batanshi bintu byonse byo bakebelenga pa kuba’mba bekale na lusekelo kubikapotu ne bwana bwa bene bwa kine.

KIMYE BANTU KYO BAJINGA NA BWANA BWA BENE BWA KINE

4. Ñanyi bwana bwa bene bwajinga ne Adama ne Evwa? (Monai kipikichala kitanshi.)

4 Inge twatanga buku wa Ntendekelo kitango 1 ne 2, tumona kuba’mba Adama ne Evwa bajinga na bwana bwa bene butonga bantu lelo jino bwa kuba byo bakeba, kubula kwakamwa ne kubula kwibamanyika. Bwikalo bwa bantu batanshi bwawamine bingi mambo kechi baakamwanga pa bya kuja, nkito, kukolwa nangwa kufwa ne. (Nte. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Nanchi kino kibena kulumbulula’mba Adama ne Evwa beyowelenga bwana bwa bene bwa kine nyi? Twayai tumone.

5. Ki ka kikebewa pa kuba’mba bantu bekale na bwana bwa bene bwa kine?

5 Bantu bavula lelo jino balanguluka’mba pa kuba’mba bekale na bwana bwa bene bwa kine, bafwainwa kubanga bintu byonse byo bakeba nangwa kya kuba kechi bayuka bintu byakonsha kufumamo ne. Buku wa The World Book Encyclopedia walumbulula bwana bwa bene kuba’mba, “ke bulume bwa kwifuukwila bintu ne kwibyuba.” Wanungapo ne kuba’mba: “Mwayila mizhilo ya bantu, bantu bekalatu na bwana bwa bene inge kafwako ubena kwibekazha bufinda ne kwibalama na mizhilo yakatazha kulondela ne.” Kino kyamwesha’mba kwafwainwa kwikalako mizhilo yaesakana pa kuba’mba bonse bamwenemo mu bwana bwa bene bo bebapa. Bwipuzho ke buno: Ñanyi uji na luusa lwa kubikako mizhilo yaoloka kabiji yawama ya kulondela?

6. (a) Mambo ka Yehoba o aikela na luusa lonse? (b) Ñanyi bwana bwa bene buji na bantu, kabiji mambo ka?

6 Twafwainwa kuvulukanga’mba Yehoba Lesa ye uji na luusa lonse. Mambo ka? Mambo ye Mulenga wa bintu byonse kabiji Nkambo wa bulume bonse. (1 Timo. 1:17; Lum. 4:11) Vulukai byambo byawama byaambile Mfumu Davida pa kulumbulula kifulo kikatampe kijipo Yehoba. (Tangai 1 Byambo bya Moba 29:11, 12.) Onkao mambo, bilengwa bya mwiulu ne bantu bonse pa ntanda kechi baji na bwana bwa bene bwa kwiubilatu byonse byo bakeba ne. Bafwainwa kuyuka’mba Yehoba Lesa uji na luusa lwa kubikako mizhilo yawama ya kwibakwasha kuyuka pa kupelela. Bino byo byaubile Yehoba Lesa na bantu batanshi ku ntendekelo.

7. Ñanyi bintu bimo bilengela bantu kwikala na lusekelo?

7 Nangwa kya kuba Adama ne Evwa bajinga na bwana bwa bene mu bintu byavula, bino bajinga na pa kupelela. Nangwa kya kuba bimo kechi byajinga bya kwisajilapo abo bene kuba ne, bino nabyo byajinga na pa kupelela. Bansemi betu batanshi bayukile’mba pa kuba’mba batwajijile kwikala na bumi bafwainwe kupema mwela, kuja kajo, kulaala ne bintutu bikwabo. Nanchi kino kyalumbulwilenga’mba kechi bajinga na bwana bwa bene nenyi? Ine, mambo Yehoba wayukile’mba kuba bino bintu kukalengela bantu kwikala na lusekelo. (Sala. 104:14, 15; Sapwi. 3:12, 13) Atweba bonse twayuka’mba kupema mwela wawama, kuja kajo ko twatemwa, nangwa kulaala ne kukokoloka kwituletela bingi lusekelo. Tuba bino bintu na lusekelo kwa kubula lukatazho. Adama ne Evwa nabo byo byo kyajinga.

8. Ñanyi mukambizho Lesa ye apeele bansemi betu batanshi, kabiji mambo ka?

8 Yehoba wakambizhe Adama ne Evwa kusema ne kuyuzha ntanda ne kwiilama bulongo. (Nte. 1:28) Nanchi uno mukambizho wibalengejile kubula kwikala na bwana bwa bene nyi? Ine! Wibapele uno mukambizho pa kuba’mba bafikizhe kyaswa muchima wa Mulenga wabo kya kuba’mba ino ntanda ikekale paladisa mukekalenga bantu balumbuluka myaka ne myaka. (Isa. 45:18) Lelo jino, umvwe bantu bafuukulapo kubula kusongola nangwa kusongolwa, nangwa inge baji mu masongola bafuukulapo kubula kusema baana, kechi kilumbulula’mba bakana kuba kyaswa muchima wa Yehoba ne. Bino bantu basongola ne kusema baana nangwa kya kuba bayuka’mba bakapitanga mu makatazho. (1 Ko. 7:36-38) Mambo ka? Mambo kuba bino kwibaletela bingi lusekelo. (Sala. 127:3) Umvwe kya kuba Adama ne Evwa bakookejile Lesa inge baikele na lusekelo mu masongola ne mu kisemi kyabo myaka ne myaka.

BANTU BYO BAELELE BWANA BWA BENE BWA KINE

9. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba mukambizho wa Lesa uji pa Ntendekelo 2:17 kechi wakatezhe ne?

9 Yehoba wapeele Adama ne Evwa mukambizho mukwabo ne kwibabuula bikafumamo inge babula kumulondela, amba: “Ku kichi kya kuyuka byawama ne byatama, kechi wafwainwa kujako ne, mambo mu juba jo ukajako, kine ukafwa.” (Nte. 2:17) Nanchi uno mukambizho wakatezhe nyi? Nanchi waangachile Adama ne Evwa bwana bwa bene bo bajinga nabo nyi? Ine. Bashayuka ba Baibolo bavula baambapo pa uno mukambizho amba wajingatu bulongo. Shayuka umo waambile’mba: “Mukambizho wa Lesa uji pa [Ntendekelo 2:16, 17] umwesha’mba Lesa ye yenka wayuka bintu byawamina bantu . . . ne byabula kwibawamina . . . Pa kuba’mba beyowe bintu byawama, bantu bafwainwa kuketekela Lesa ne kumukookela. Inge babula kumukookela, bakekala na mutembo wa kwifuukwila byawama . . . ne byatama.” Uno ke mutembo mukatampe wakonsha kubula kwisendela bantu bene.

Mwafuma bintu byatama bingi mu byafuukwilepo Adama ne Evwa (Monai mafuka 9-12)

10. Ñanyi lupusano luji pa kwikala na luusa lwa kwifuukwila bintu ne luusa lwa kufuukula kyawama ne kyatama?

10 Bantu bavula lelo jino inge batanga mukambizho Yehoba ye apele Adama, bamba’mba Lesa waangachile Adama luusa lwa kwifuukwila bintu. Bamba bino na mambo a kubula kuyuka lupusano luji pa kwikala na luusa lwa kwifuukwila bintu ne luusa lwa kufuukula kya kyawama ne kyatama. Adama ne Evwa bajinga na luusa lwa kufuukulapo kukookela Lesa nangwa ne. Pano bino, Yehoba ye yenkatu uji na luusa lwa kufuukulapo’mba akye kyawama, kabiji akye kyatama. Wamwesheshe luno luusa kimye kyo apaine mukambizho wa kubula kuja ku “kichi kya kuyuka byawama ne byatama” kyajinga mu bujimi bwa Edena. (Nte. 2:9) Twafwainwa kuswa kishinka kya kuba’mba kechi kimye kyonse kyo tuyuka bintu bikafumamo mu byo tufuukulapo ne, kabiji kechi twakonsha kushiinwa’mba mu bintu byo tufuukulapo mukafuma byawama ne. Inge bantu babena kufuukula bintu, balanguluka’mba mukafuma byawama, bino javula mufuma buyanji, bya malwa, nangwa lufu. (Maana 14:12) Kilengela ke na mambo a kuba’mba bulume bwa bantu buji na po bupelela. Yehoba wapeele ba Adama ne Evwa mukambizho pa kuba’mba bayuke bya kwingijisha bulongo bwana bwa bene bo ebapele. Adama ne Evwa bafuukwilepo byepi?

11, 12. Mambo ka o mwafumine bya malwa mu byafuukwilepo Adama ne Evwa? Lumbululai.

11 Byonka byo twayuka, bansemi betu batanshi bafuukwilepo kubula kukookela Lesa. Evwa waumvwijile bubela bwa kwa Satana bwa kuba’mba, “meso enu akalaba kabiji mukekala nobe Lesa mu kuyuka byawama ne byatama.” (Nte. 3:5) Nanchi byafuukwilepo Adama ne Evwa bibalengejile kwikala na bwana bwa bene nyi? Ine, kwalepeshatu. Byo bafuukwilepo kechi bibalengejile kwikala byonka byaambile Satana amba byo bakekala ne. Mu kimyetu kicheche, bemwenejile bintu byatama byafumine mu kubula kukookela lutangijilo lwa Yehoba. (Nte. 3:16-19) Mambo ka? Mambo Yehoba kechi wapele bantu luusa lwa kwifuukwila abo bene kyawama ne kyatama ne.—Tangai Byambo bya Maana 20:24 ne tubyambo twa munshi; Yelemiya 10:23.

12 Kino twakonsha kwikyesakanya ku muntu wendesha madeke. Pa kuba’mba afike ko abena kuya, wafwainwa kulondela jishinda jibena kumumwesha boba bengijila mu ofweshi utala pa byenda madeke mwiulu. Ano moba, mu madeke muji biñambañamba bikwasha wendesha ndeke kwisamba na baji panshi mu ofweshi wa bya madeke pa kuba’mba bamutangijilenga kufika ko abena kuya. Pano bino, inge ubena kwendesha ndeke wakana kukookela byo babena kumutangijila, wakonsha kulenga mapuso. Kyo kimotu, Adama ne Evwa nabo bakebelenga kwitangijila abo bene. Bakaine lutangijilo lwa Lesa. Ki ka kyafuminemo? Beletejile bya malwa, kabiji mwafumine bundengamambo ne lufu lwabo abo bene ne baana babo bonse. (Loma 5:12) Na mambo a kukeba kwifuukwilanga bintu byonse, baelele ne bwana bwa bene bo bajinga nabo.

BYO TWAKONSHA KWIKALA NA BWANA BWA BENE BWA KINE

13, 14. Twakonsha kwikala byepi na bwana bwa bene bwa kine?

13 Bantu balanguluka’mba inge baikala na luusa lwa kuba byonsetu byo bakeba, bakekala na lusekelo. Pano bino, luusa lwa uno mutundu lujitu nobe mpoko yatwa kubiji. Kwikala na bwana bwa bene kwawama bingi; bino fwanyikizhai ntanda byo yakonsha kwikala inge muntu yense keeubiletu byonse byo asaka. O ene mambo buku wa The World Book Encyclopedia o aambila’mba: “Bantu balenga mizhilo yavula kabiji yakobankana na mambotu a kukeba kwesakanya luusa lwa bantu pa kuba’mba bengijishenga bulongo bwana bwa bene.” Kya kine mizhilo ya bantu “yakobankana.” O ene mambo o kwaikela mabuku a mizhilo avula anemba bantu, kubikapotu ne mitonyi ne bashabyambo bavula balumbulula ino mizhilo.

14 Kupusanako na bantu, Yesu Kilishitu waambile pa jishinda japeela ja kwikelamo na bwana bwa bene bwa kine. Waambile’mba: “Umvwe saka mulama byambo byami, ko kuba’mba mwi baana bami ba bwanga, kabiji mukayuka bukine, ne bukine bukemukasulula.” (Yoa. 8:31, 32) Yesu waambile’mba pa kuba’mba twikale na bwana bwa bene bwa kine, twafwainwa kuba bintu bibiji: Kitanshi ke kukookela bukine bo afunjishe, ne kya bubiji ke kwikala baana banji ba bwanga. Inge twauba bino, tukakasuluka ne kwikala na bwana bwa bene bwa kine. Kukasuluka ku ka? Yesu waambile’mba: “Yense ulenga mambo ye muzha wa bundengamambo. . . . Inge Mwana wimukasulula, kine mukakasuluka.”—Yoa. 8:34, 36.

15. Mambo ka bwana bwa bene bwalayile Yesu o bwitulengela kukasuluka kya kine?

15 Bwana bwa bene Yesu bo alayile baana banji ba bwanga bwanema bingi kukila bwana bwa bene bukebesha bantu mu bya bumulwila ntanda lelo jino. Yesu byo aambile’mba: “Inge Mwana wimukasulula, kine mukakasuluka,” waambilenga pa kukasuluka ku buzha bwine bukatampe bupitamo bantu—buzha ku “bundengamambo.” Bundengamambo kechi bwitulengelatu kuba byatama ne, bino bwitulengela ne kubula kuba bintu byo twayuka’mba byawama, ne kwilengulula atweba bene. Mu jino jishinda, twaikala ke bazha ba bundengamambo, ne byatama bifumamo ke kulefulwa, misongo, buyanji ne lufu. (Loma 6:23) Luno lo lukatazho lwapichilemo ne mutumwa Paulo. (Tangai Loma 7:21-25.) Tukekalatu na bwana bwa bene bwajingapo na bansemi betu batanshi inge bundengamambo bebufumyapo.

16. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tukasuluke kya kine?

16 Yesu byo aambile’mba “umvwe saka mulama byambo byami,” kumwesha’mba kuji mikambizho yo twafwainwa kulondela pa kuba’mba etukasulule. Byo tuji bena Kilishitu bepana, twikana atweba bene ne kusalapo kulondela mafunjisho a Kilishitu. (Mat. 16:24) Byonka byalayile Yesu, tukekala na bwana bwa bene bwa kine kimye kyo akengijisha bukuzhi kwitupesha.

17. (a) Twakonsha kwikala byepi bwikalo bwawama bwa lusekelo? (b) Tukesamba pa ka mu mutwe walondelapo?

17 Kukookela mafunjisho a Yesu byo tuji baana banji ba bwanga kwitulengela kwikala bwikalo bwa lusekelo. Kabiji kino kiketulengela kukasuluka kikupu ku bundengamambo ne lufu. (Tangai Loma 8:1, 2, 20, 21.) Mu mutwe walondelapo tukesamba pa byo twakonsha kwingijisha bwana bwa bene bo tuji nabo, pa kuba’mba tutumbijike Yehoba, Lesa upana bwana bwa bene bwa kine.