Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Nemekai “Akya Kyasambakanya Lesa”

Nemekai “Akya Kyasambakanya Lesa”

“Akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne.”—MAKO 10:9.

NYIMBO: 131, 132

1, 2. Kinembelo kya Bahebelu 13:4 kyakonsha kwitutundaika kuba byepi?

NANCHI mumvwa bulongo kunemeka Yehoba nyi? Twaketekela byo byo mumvwa. Yehoba ukeba’mba mumunemekenga kabiji walaya’mba aba bamunemeka ne aye ukebanemeka. (1 Sam. 2:30; Maana 3:9; Lum. 4:11) Kabiji ukeba’mba munemekenga ne bantu nabiji babinemanga ba mu kafulumende. (Loma 12:10; 13:7) Pano bino, kuji kintu kimo kyo mwafwainwa kunemeka bingi. Kino kintu ke masongola.

2 Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Masongola aneme ku bonse, kabiji kange azhilululwe ne.” (Hebe. 13:4) Paulo kechi waambilengatu pa bantu bonse bajinga mu masongola ne. Bino watundaikilenga bena Kilishitu bonse pa muntu pa muntu kunemeka masongola ne kwiamona’mba azhila. Nanchi ne anweba byo byo mumona masongola kikatakata masongola enu nyi?

3. Ñanyi jifunde janema jaambilepo Yesu pa masongola? (Monai kipikichala kitanshi.)

3 Inge mwanemeka masongola, ko kuba’mba mubena kulondela muntu wanemekele bingi masongola. Uno muntu ke Yesu. Kimye Bafaliseo kyo bamwipwizhe pa mambo a kwikana, wibabuujile Lesa byo aambile pa masongola atanshi kuba’mba: “Na mambo a kino, mwanamulume ukasha bashanji ne bainanji, kabiji bano babiji bakekala ke mubiji umo.” Kabiji Yesu wanungilepo’mba: “Akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne.”—Tangai Mako 10:2-12; Nte. 2:24.

4. Yehoba wakebelenga’mba masongola akekalenga byepi?

4 Yesu wanemekele mwine watendekeshe masongola kabiji waambile’mba afwainwa kwikala a kikupu. Lesa wabuujile Adama ne Evwa kuba’mba masongola kechi afwainwa kupwa ne. Lesa byo asongweshe bantu babiji mu Edena wamwesheshe kuba’mba masongola afwainwa kwikalatu a ‘bantu babiji,’ kabiji bafwainwa kutwajijila kwikala pamo myaka ne myaka.

BINTU BYALENGEJILE MASONGOLA KUPIMPULWA

5. Lufu lwakunza byepi masongola?

5 Pano bino, mwayuka’mba bundengamambo bwa Adama bwalengejile bintu byavula kupimpulwa. Lupimpu luno ke lwa kuba’mba bantu batendekele kufwa kabiji kino kyakunza masongola. Twakonsha kumvwisha byambo byanembele mutumwa Paulo kimye kyo alumbulwile’mba bena Kilishitu kechi balondela Mizhilo ya Mosesa ne. Walumbulwile’mba lufu yo mpelo ya masongola kabiji washala na bumi wakasuluka kusongola nangwa kusongolwa.—Loma 7:1-3.

6. Mizhilo ya Mosesa itufunjishapo ka pe Lesa byo amona masongola?

6 Mizhilo Lesa yo apeele bena Isalela yalumbulwile byavula pa masongola. Ino mizhilo yaswishishe banabalume kusongola mpaji. Kino kisho kya kusongola mpaji kyatendekele Lesa saka akyangye ne kupa bena Isalela Mizhilo. Pano bino, mizhilo yazhikijilanga banabakazhi ne baana kubula kwibamanyika. Umvwe mwanamulume mwina Isalela wasongola mwanamukazhi muzha, kabiji mu kuya kwa kimye wasongola mwanamukazhi mukwabo, kechi wafwainwe kuleka kukebela mukazhi mutanshi kajo, bivwalo nangwa kuleka kusambakana nanji ne. Lesa wakambizhe mwanamulume kuzhikijila ne kuta muchima uno mwanamukazhi. (Lupu. 21:9, 10) Kechi tulondela Mizhilo ya Mosesa ne, pano bino, itukwasha kuyuka Yehoba byo anemeka masongola. Nanchi kino kechi kimutundaika kunemeka masongola nenyi?

7, 8. (a) Kwesakana na Mpitulukilo ya mu Mizhilo 24:1, Mizhilo yaambilepo’mba ka pa kwikana? (b) Yehoba umona byepi kwikana?

7 Mizhilo ya Mosesa yaambilepo’mba ka pa kwikana? Lesa kechi wakebelenga bantu baji mu masongola kwikana ne, bino kwajinga bimo byo aswishishe kwikainapo. (Tangai Mpitulukilo ya mu Mizhilo 24:1.) Mwanamulume mwina Isalela wakonsheshe kukana mukazhanji inge “wamona mwi aye kintu kyatama.” Pano bino, Mizhilo kechi yashinkamikile “kintu kyatama” kya kukainapo mwanamukazhi ne. Bino kyamweka afwainwa ajinga mambo a bumvu nangwa akatampe, kechi mambo acheche ne. (Mpitu. 23:14) Bino kyataminekotu ke kya kuba’mba Bayudea bavula bakananga bakazhi babo “pa mambo onsetu.” (Mat. 19:3) Atweba kechi tukeba kulondela bino byubilo ne.

8 Ngauzhi Malakai walumbulwile Lesa byo amona kwikana. Pa kyo kya kimye, banabalume bavula bafutukangamo ne kukana ‘bakazhi babo ba ku bunsongwalume bwabo,’ kampe baubanga bino pa kuba’mba basongole bansongwakazhi bapopwelanga balesa bangi. Malakai wanembele pe Lesa byo amona kwikana amba: “Nashikwa kwikana.” (Mala. 2:14-16) Bino byambo byakwatankana na byaamba Mambo a Lesa pa masongola atanshi amba: ‘Mwanamulume ukalamachila ku mukazhanji, ne abo bakekala ke mubiji umo.’ (Nte. 2:24) Yesu naye wamwesheshe byo anemeka masongola byonka Shanji byo eanemeka kimye kyo aambile’mba: “Akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne.”—Mat. 19:6.

MAMBO AKWIKAINAPO

9. Byambo bya kwa Yesu biji pa Mako 10:11, 12, byatala mwepi?

9 Bamo bakonsha kwipuzha’mba, ‘Nanchi kujipo mambo mwina Kilishitu o afwainwa kukainapo mwinakwanji ne kusongola nangwa kusongolwa ku muntu ungi nyi?’ Yesu waambile pa kwikana amba: “Yense ukana mukazhanji ne kusongola mukwabo wauba bukende kabiji kechi wa kishinka ku mukazhanji ne, kabiji umvwe mwanamukazhi wakana mwatawanji ne kusongolwa ku mukwabo, naye wauba bukende.” (Mako 10:11, 12; Luka 16:18) Kwambatu kine, Yesu wanemeka bingi masongola kabiji ukeba’mba ne bantu nabo beanemeke. Inge mwanamulume wakana mukazhanji wa kishinka (nangwa mwanamukazhi wakana mwatawanji wa kishinka) mu bujimbijimbi ne kusongola nangwa kusongolwa ku mukwabo, ko kuba’mba wauba bukende. Kiji bino mambo kukana muntu kechi kulumbulula’mba masongola apwa ne. Ku meso a Lesa bano bantu bakiji “mubiji umo.” O ene mambo Yesu o aambijile’mba inge mwanamulume wakana mukazhanji pabula mambo wakonsha kumulengela kulenga mambo a bukende. Mu ñanyi jishinda? Mu kimye kya kala, mwanamukazhi ye bakana wasongolwanga jikwabo pa kuba’mba ekalenga na bikebewa mu bwikalo. Ano masongola aikalanga a bukende.

10. Ñanyi mambo mwina Kilishitu o akonsha kukainapo mwinakwanji ne kusongola nangwa kusongolwa ku muntu mukwabo?

10 Yesu waambile pa mambo akonsha kulengela masongola kupwa. Waambile’mba: “Nemwambila namba, yense ukana mukazhanji pa kubula mambo a bulalelale [Kingiliki, por·neiʹa], ne kusongola mukwabo, wauba bukende.” (Mat. 19:9) Kabiji wabwezhezhepo kwamba kino kishinka mu Jashi ja pa Mutumba. (Mat. 5:31, 32) Pa bino bimye byonse bibiji, Yesu waambile pa “bukende.” Kino kyambo kilumbulula kulaala na muntu wabula mwinakobe, kabiji kyavwangamo bulalelale, bupite ne kwilaala kwa banabalume nangwa banabakazhi bonka bonka ne kulaala na banyama. Inge mwanamulume walenga mambo a bukende, mukazhanji wakonsha kufuukulapo kumukana nangwa kumulekelako mambo. Inge wamukana, ko kuba’mba masongola apwa ku meso a Lesa.

11. Mambo ka mwina Kilishitu o akonsha kubujila kufuukulapo kukana mwinakwanji nangwa kya kuba walenga mambo bukende?

11 Pano bino, Yesu kechi waambile’mba inge umo walenga mambo a bukende (por·neiʹa) masongola afwainwa kupwa ne. Mwanamukazhi wakonsha kufuukulapo kutwajijila kukosesha masongola nangwa kya kuba mwatawanji walenga mambo a bukende. Wakonsha kutwajijla kutemwa mwatawanji kabiji wakonsha kuswa kumulekelako mambo ne kwingijila pamo na mwatawanji pa kuba’mba bakoseshe masongola abo. Kishinka ke kya kuba’mba inge wafuukulapo kukana mwatawanji kabiji wabula kusongolwa, wakonsha kupita mu makatazho. Ukafumyanga kwepi bintu bya mu bwikalo kabiji ukapwishanga byepi nzala ya ku maulu? Nanchi kechi ukomvwanga mukose nenyi? Inge uji na baana, ukebalamanga byepi? Nanchi kwikana kwakonsha kumulengela kukankalwa kukomesha baana mu bukine nyi? (1 Ko. 7:14) Kwambatu kine, muntu wakana mukwabo na mambo a bukende ukapitanga mu makatazho.

12, 13. (a) Ñanyi bintu byamwekelenga mu masongola a kwa Hoseya? (b) Mambo ka Hoseya o abwezhezhe Goma, kabiji twakonsha kufunjilako ka?

12 Byapichilemo ngauzhi Hoseya bitukwasha kuyuka Lesa byo amona masongola. Lesa wamwambijile’mba: “Yanga ukasongole mwanamukazhi pite ne kwikala na baana ba mu bupite bwanji.” Muka Hoseya aye Goma “waimichile ne kusema mwana wa mulume” wa kwa Hoseya. (Ho. 1:2, 3) Mu kuya kwa kimye, Goma wasemene mwana wamukazhi ne wamulume, kabiji kyamweka bano baana bonse babiji bajinga ba mu bupite. Nangwa kya kuba Goma watwajijile kuba bupite, bino Hoseya kechi wamukaine ne. Kepo Goma afuukwilepo kufumako kwi Hoseya ne kuya na kwikala muzha. Pano bino, Hoseya wamubwezhezhe. (Ho. 3:1, 2) Yehoba waingijishe Hoseya kumwesha byo alekelangako mambo bena Isalela babujile bukishinka kabiji bapopwelanga balesa bangi. Twakonsha kufunjilako ka ku kino?

13 Inge mwina Kilishitu walenga mambo a bukende, mwinakwanji wafwainwa kufuukulapo bya kuba. Yesu waambile’mba awa wakana mukwabo na mambo a bukende, wakonsha kusongola nangwa kusongolwa ku muntu mukwabo. Pano bino, kechi kyatama inge wafuukulapo kulekelako mambo mwinakwanji walenga mambo a bukende ne. Hoseya wabwezhezhe Goma. Goma byo bamubwezhezhe kwi Hoseya, kechi wafwainwe kulaala na banabalume bakwabo jibiji ne. Hoseya ‘kechi walaajilepo’ ne Goma ne. (Ho. 3:3) Pano bino, mu kuya kwa kimye, Hoseya wafwainwa watendekele kusambakana nanji. Kino kyamwesheshenga Lesa byo alekelangako bena Isalela mambo ne kwibatambwila inge babwela kwi aye. (Ho. 1:11; 3:3-5) Tubena kufunjilako ka ku kino? Umvwe muntu wafuukulapo kutwajijila kukosesha masongola ne kutendeka kusambakana na mwinakwanji waubile bukende, kimwesha’mba wamulekelako mambo. (1 Ko. 7:3, 5) Umvwe batendeka kusambakana ko kuba’mba mambo a kwikainapo apwa. Onkao mambo, bafwainwa kutwajijila kwikwasha pa kuba’mba banemekenga masongola byonka Lesa byo eanemeka.

NEMEKAI MASONGOLA NANGWA KYA KUBA MUBENA KUPITA MU MAKATAZHO

14. Pa 1 Kolinda 7:10, 11 paamba’mba ñanyi kintu kyakonsha kumweka mu masongola?

14 Bena Kilishitu bonse bafwainwa kunemeka masongola byonkatu Yesu ne Yehoba byo beanemeka. Nangwa byonkabyo, bamo bakankalwa kunemeka masongola mambo a bumbulwa kulumbuluka. (Loma 7:18-23) Onkao mambo, kechi twafwainwa kukumya pa kuyuka’mba bena Kilishitu batanshi bamo baikalanga na makatazho mu masongola ne. Paulo wanembele’mba “mwanamukazhi kechi wafwainwa kwabana na mwatawanji ne,” pano bino, bimye bimo kyo kyamwekanga.—Tangai 1 Kolinda 7:10, 11.

Baji mu masongola bakonsha kuba byepi pa kuba’mba bakoseshe masongola aji mu lukatazho? (Monai jifuka 15)

15, 16. (a) Inge bamulume ne mukazhi baikala na makatazho, bafwainwa kuba byepi, kabiji mambo ka? (b) Kabiji kino kyakonsha kukwasha byepi boba basongola nangwa kusongolwa ku muntu wabula kwitabila?

15 Paulo kechi walumbulwile kyalengelanga bena Kilishitu bajinga mu masongola kwabana ne. Bino twayuka kuba’mba banabakazhi kechi bafuukulangapo kwabana na bamwatawabo na mambo a kuba’mba balenganga mambo a bukende ne. Paulo wanembele’mba mwanamukazhi waabana na mwatawanji wafwainwa kutwajijila “kwikala kwa kubula kusongolwa, inge ne, abwele jibiji ku mwatawanji.” Ku meso a Lesa bano babiji batwajijila kwikala mubiji umo. Paulo waambile’mba umvwe baabana na mambo a makatazhotu akwabo abula a bukende, bano bamulume ne mukazhi bafwainwa kupwisha makatazho ne kubwela pamo. Bafwainwa kulomba bukwasho ku bakulumpe mu kipwilo. Bakulumpe mu kipwilo kechi bakazhachishapo umo ne, bino bakengijisha Binembelo pa kwibakwasha.

16 Kyakonsha kwikala byepi umvwe mwina Kilishitu wasongola nangwa kusongolwa ku muntu ubula kwingijila Lesa? Umvwe baikala na makatazho mu masongola, nanchi kijitu bulongo kufuukulapo kwabana nyi? Byonka byo twaambapo kala, Binembelo byaswishatu kwikana inge paji mambo a bukende, pano bino, kechi byaambapo bintu bikwabo byakonsha kulengela bantu kwabana ne. Paulo wanembele’mba: “Umvwe mwanamukazhi uji na mwatawanji wabula kwitabila, bino mwatawanji waswa kwikala nanji, kechi abane nanji ne.” (1 Ko. 7:12, 13) Bino byambo bikingila ne mu ano moba.

17, 18. Mambo ka bena Kilishitu bamo o batwajijila kwikala na benakwabo nangwa kya kuba babena kupita mu makatazho?

17 Pano bino, bimye bimo mwanamulume “wabula kwitabila” wakonsha kwikala na byubilo byakonsha kulengela mukazhanji kubula kukeba kutwajijila kwikala nanji. Uno mwanamulume wakonsha kumanyikanga mwinakwanji kya kuba mwanamukazhi wamona’mba butuntulu bwa mubiji wanji nangwa bumi bwanji buji mu kizumba. Kabiji wakonsha kukana kukebelanga ba mu kisemi bya mu bwikalo nangwa kwibakanya kwingijila Lesa. Umvwe kyaikala bino, mwanamukazhi mwina Kilishitu wakonsha kumona kuba’mba mwatawanji kechi “waswa kwikala nanji” ne, kabiji bakonsha kwabana. Bino bena Kilishitu bakwabo bekala na ano makatazho kechi bafuukulapo kwabana ne, batwajijila kuchinchika ne kweseka kupwisha ano makatazho. Mambo ka?

18 Umvwe bano bamulume ne mukazhi baabana, kechi kilumbulula’mba masongola apwa ne. Kabiji bakapitanga mu makatazho byonka byo twaambapo kala. Mutumwa Paulo waambile pa kintu kikwabo kyafwainwa kulengela bamulume ne mukazhi kutwajijla kwikala pamo. Wanembele’mba: “Mwanamulume wabula kwitabila wazhijikwa na mambo a mukazhanji, kabiji mwanamukazhi wabula kwitabila wazhijikwa na mambo a mwatawanji waitabila; mambo inge ne, baana benu bakonsha kwikala ba muzhilo, bino bazhijikwa.” (1 Ko. 7:14) Bena Kilishitu bavula ba kishinka batwajijila kwikala na benakwabo babula kwitabila nangwa kya kuba bapita mu makatazho. Bamo bomvwa bingi bulongo pa kumona’mba kuchinchika kwabo kwalengela benakwabo kufunda bukine ne kwikala Bakamonyi ba kwa Yehoba.—Tangai 1 Kolinda 7:16; 1 Pe. 3:1, 2.

19. Mambo ka mu kipwilo kya bena Kilishitu o mwaikela balongo ne banyenga bavula baikala bulongo mu masongola?

19 Yesu wapaine lujimuno pa kwikana, kabiji mutumwa Paulo waambile pa kwabana. Bonse babiji bakebelenga’mba bakalume ba Lesa banemekenga masongola. Ne lelo jino, mu bipwilo bya bena Kilishitu mwaya ntanda muji balongo ne banyenga baikala bingi bulongo mu masongola. Kampe mumona balongo ne banyenga baji mu kipwilo kyenu baji na lusekelo mu masongola. Mu bipwilo muji balongo batemwa bakazhi babo kabiji banyenga nabo batemwa bamwatawabo, kino kimwesha’mba bonse banemeka masongola. Tumvwa bingi bulongo pa kuyuka’mba banabalume bavula ne bakazhi babo babena kumwesha’mba byambo bya Lesa bya kine bya kuba’mba: “Na mambo a kino, mwanamulume ukasha bashanji ne bainanji ne kulamachila ku mukazhanji ne bano babiji bakekala ke mubiji umo.”—Efi. 5:31, 33.

^ jifu. 50 Mu kisho kya Kikaonde ke kya bumvu kusabapotu pa kwamba pa bino byubilo, pano bino, pa kuba’mba bonse bayuke mizhilo Yehoba tusa kusabapotu.