Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

“Tukamonañana mu Paladisa!”

“Tukamonañana mu Paladisa!”

“Ukekala ne amiwa mu Paladisa.”—LUKA 23:43.

NYIMBO: 145, 139

1, 2. Ñanyi bintu byapusana-pusana bantu byo balanguluka pa paladisa?

BALONGO ne banyenga bafumine mu byalo byapusana-pusana baishile na kushonkena mu muzhi mukatampe wa Seoul mu kyalo kya Korea. Byo bafuminenga mu kibanza mo bashonkenejilenga, Bakamonyi ba mu kino kyalo baishile ko bajinga. Baumvwine bingi bulanda kabiji bavula batendekele kwibasokona saka babijika’mba, “Tukamonañana mu Paladisa!” Mwalanguluka’mba ñanyi paladisa ye baambilengapo?

2 Bantu bavula balanguluka byapusana-pusana pa paladisa. Bamo bamba’mba paladisa ke kintu kya kufwanyikizhatu. Bakwabo nabo bamba’mba inge baikala na lusekelo ko kuba’mba baji mu paladisa. Muntu waumvwa bingi nzala inge bamunengezhezha kajo kawama umvwa nobe uji mu paladisa. Mwanamukazhi umo mu myaka ya kala byo amwene mu kinkunenke mwamenene maluba awama waambile’mba: “Ino mpunzha ijitu nobe paladisa!” Ne lelo jino ino mpunzha itelwa’mba paladisa. Nga anweba paladisa ulumbulula ka? Nanchi mwaketekela kuba’mba ukekalako nyi?

3. Ñanyi buku mutanshi wa mu Baibolo waambapo pa paladisa?

3 Baibolo waamba pa paladisa wajingako kala ne pa paladisa ukeya kulutwe. Buku wa Ntendekelo ye buku mutanshi wa mu Baibolo waamba pa Paladisa. Mu Baibolo wa Bakatolika wa Douay Version, ye batuntulwile kufuma mu Kilatini, pa Ntendekelo 2:8 waamba’mba: “Ku ntendekelo Nkambo Lesa wanengezhezhe paladisa wawama mo abikile [Adama] ye abumbile.” Mu Kihebelu paji byambo bya kuba’mba bujimi bwa Edena. Kyambo kya kuba’mba Edena kilumbulula “Kuwama,” ne kya kine buno bujimi bwawamine bingi. Mwajinga kajo kavula bingi ne mapunzha awama, kabiji bantu ne banyama baikalanga mu mutende.—Nte. 1:29-31.

4. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba byambo bya kuba’mba bujimi bwa Edena byalumbulwilenga paladisa?

4 Kyambo kya Kihebelu kya “bujimi” kyatuntululwa mu Kingiliki amba pa·raʹdei·sos. Buku wa Cyclopaedia wanembele ba M’Clintock ne ba Strong walumbulula kyambo kya pa·raʹdei·sos amba: “Mpunzha ikatampe yawama bulongo mwabula bintu bya kwikozhako, muji bichi byapusana-pusana bipanga bipangwa ne mikola itekezha bino bichi kabiji ku ino mikola kwamena munyemvu uja banyama nabiji balupala nangwa mikooko. Abino byo byalangulukanga Bangiliki inge baumvwa kyambo kya kuba’mba pa·raʹdei·sos.” Kino kitukwasha kuyuka’mba byambo bya kuba’mba bujimi bwa Edena byalumbulwilenga paladisa.—Esakanyaiko Ntendekelo 2:15, 16.

5, 6. Mambo ka bantu o balekejile kwikala mu Paladisa, kabiji kino kilengela bamo kwipuzha’mba ka?

5 Lesa wabikile Adama ne Evwa mu paladisa, pano bino, kechi batwajijile kwikalamo ne. Mambo ka? Bafuminemo mambo balekele kukookela Lesa. Onkao mambo, bebapangilemo mu paladisa kabiji baana babo kechi baikelepo mu paladisa ne. (Nte. 3:23, 24) Nangwa kya kuba kechi mwaikalanga bantu ne, paladisa watwajijile kwikalako kufikatu ne kimye kya Muyulo wa Nowa.

6 Bamo bakonsha kwipuzha’mba, ‘Nanchi kukekalapo Paladisa jikwabo pano pa ntanda nyi?’ Bishinka bimweshapo ka? Inge muji na luketekelo lwa kwikala na bantu bo mwatemwa mu Paladisa, nanchi muji na bishinka bimulengela kushiinwa’mba kino kikobiwa nyi? Abya mwakonsha kulumbulula ene mambo o mwashiinwa’mba Paladisa ukekalako nyi?

BISHINKA BIMWESHA’MBA PALADISA UKEKALAKO

7, 8. (a) Ñanyi mulaye Lesa ye alayile Abalahama? (b) Mulaye wa Lesa wakonsheshe kulengela Abalahama kulanguluka pa ka?

7 Mikumbu itanwa mu buku wanembelwe na lutangijilo lwa mwine Mulenga walengele Paladisa mutanshi. Akilangulukai pa byambo Lesa byo abuujile mulunda nanji aye Abalahama. Lesa waambile’mba ukavuzha baana ba kwa Abalahama kwikala “nobe busenga bwa ku kitulu kya kalunga ka mema.” Kabiji Yehoba walayile mulaye wanema bingi wa kuba’mba: “Kupichila mu mwanobe bisaka byonse bya bantu biji pano pa ntanda bikatambula mapesho mambo waumvwina jiwi jami.” (Nte. 22:17, 18) Lesa wabwezhezhepo uno mulaye wanji ku mwana wa kwa Abalahama ne ku munkananji.—Tangai Ntendekelo 26:4; 28:14.

8 Baibolo kechi waambapo’mba Abalahama walangulukilenga’mba bantu bakatambula mfweto mu paladisa wa mwiulu ne. Onkao mambo, Lesa byo aambile’mba “bisaka byonse bya pano pa ntanda” bikatambula mapesho, Abalahama walangulukilenga pa mapesho akatambula bantu pano pa ntanda. Uno mulaye wafumine kwi Lesa, onkao mambo, ubena kumwesha kuba’mba “bisaka byonse bya pano pa ntanda” bikekalanga bulongo. Nanchi kino kyo kishiino kyonkatu kimwesha’mba kukekala paladisa pano pa ntanda nyi?

9, 10. Ñanyi milaye itulengela kushiinwa kuba’mba ino ntanda ikekala paladisa kulutwe?

9 Umo wafumine mu kikota kya kwa Abalahama aye Davida waambile pa bintu byo bikekala kulutwe byo aambile’mba “bantu babi” ne “bangubabibi” bakafwa. Ki ka kikafumamo? “Babi kechi bakekalako ne.” (Sala. 37:1, 2, 10) Pakuba “bakimote bakaswana ntanda, kabiji bakasangalelanga mu kuvula kwa mutende.” Kabiji Davida bamutangijile ku mupashi kwambila jimo amba: “Baoloka bakaswana ntanda, kabiji bakekalangamo myaka ne myaka.” (Sala. 37:11, 29; 2 Sam. 23:2) Nanchi ino milaye yakwashishe bantu bakebelenga kuba kyaswa muchima wa Lesa nyi? Ibalengejile kushiinwa kuba’mba inge bantu baoloka bo bonkatu bakekalanga pa ntanda, ko kuba’mba ino ntanda ikekala paladisa byonka byajinga bujimi bwa Edena.

10 Mu kuya kwa kimye, bena Isalela bavula baambanga’mba bengijila Yehoba, balekele kumwingijila kabiji bakaine bupopweshi bwa kine. Onkao mambo, Lesa waswishishe bena Babilona kulukuka bantu banji, konauna ntanda yabo ne kutwala bavula mu buzha. (2 Moba 36:15-21; Yele. 4:22-27) Nangwa byonkabyo, bangauzhi ba Lesa baambijile jimo kuba’mba inge papita myaka 70, bantu ba Lesa bakabwela mu ntanda yabo. Buno bungauzhi bwafikile. Kabiji bwitukunza ne atweba. Byo tusakwisambanga pa bungauzhi bumo, monai byo bwitulengela kushiinwa kuba’mba paladisa ukekalako pano pa ntanda.

11. Bungauzhi buji pa Isaya 11:6-9 patanshi bwafikile ñanyi kimye, bino ñanyi bwipuzho bo twakonsha kwiipuzha?

11 Tangai Isaya 11:6-9. Lesa waambijile jimo kupichila mwi ngauzhi Isaya amba inge bantu banji babwela mu ntanda yabo bakekalanga mu mutende, kechi kukekalapo bantu nangwa banyama bakemwikazhanga bufinda ne. Bonsetu banyike ne bakulumpe bakazhikijilwa. Nanchi kino kechi kimuvululamo byajinga bwikalo mu bujimi bwa Edena nenyi? (Isa. 51:3) Buno bungauzhi bwa kwa Isaya bwaambile ne kuba’mba pano pa ntanda, ko kuba’mba pa ntanda ponse “pakakumbana maana a kuyuka Yehoba byonkatu mema byo akumbana mu kalunga ka mema,” kechi kisaka kya bena Isalela kyonkatu ne. Kino kikamweka ñanyi kimye?

12. (a) Ñanyi mapesho atambwijile boba bafumine mu buzha mu Babilona? (b) Ñanyi kintu kimwesha’mba bungauzhi buji pa Isaya 35:5-10 bukafika ne jikwabo kulutwe?

12 Tangai Isaya 35:5-10. Kabiji Isaya waambile jikwabo kuba’mba bantu ba Lesa bakabwela kufuma mu Babilona kechi bakebalukukanga ku bantu nangwa ku banyama ne. Ntanda yabo ikamenesha kajo kavula mambo mukekala mema avula byonka byajinga bujimi bwa Edena. (Nte. 2:10-14; Yele. 31:12) Nanchi buno bungauzhi bwafikiletu jimo nyi, inyi bukafika ne jikwabo? Kechi pajipo bishinka bimwesha’mba bantu bafumine mu buzha bebabukile mu jishinda ja kukumya ne. Inge mwamona, bungauzhi bwaambile’mba meso a bampofu akalaba, balemana ne bakamaama bakabukwa. Bino kino kechi kyamwekele kimye bena Isalela kyo babwelele kufuma mu Babilona ne. Onkao mambo, bino byambo bimwesha kuba’mba Lesa ukabuka bakolwa kulutwe.

13, 14. Bena Isalela bafumine mu buzha bemwenejile byepi kufika kwa bungauzhi buji pa Isaya 65:21-23, bino ñanyi lubaji lwa buno bungauzhi lukyangye kufika? (Monai kipikichala kitanshi.)

13 Tangai Isaya 65:21-23. Bayudea byo babwelele mu ntanda yabo, kechi bataaine mazubo awama ne; kabiji kechi bataaine majimi o bajimina jimo nangwa majimi a miñanzañanza ne. Bino na mambo a kuba’mba Lesa wibapesheshe, bintu byayilenga na kupimpulwa pachepache. Baikele bingi na lusekelo byo bashimikile mazubo abo ne kwikalamo. Kabiji bajiilenga kajo kawama ko bajimine.

14 Akimonai bishinka bikwabo biji mu buno bungauzhi. Nanchi kimye kikafika moba a bumi bwetu po “akavulatu byonka bivula moba a bichi” nyi? Bichi bimo bikala myaka ya kukankalwa kubala. Bantu bafwainwa kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama pa kuba’mba bekalenga moba avula nobe bichi. Inge bakekalenga bwikalo bwawama bwaambilepo Isaya, ko kuba’mba bakekalanga mu paladisa. Kabiji buno bungauzhi bukafika.

Mulaye waambile Yesu pa Paladisa ukafika byepi? (Monai mafuka 15, 16)

15. Ñanyi mapesho amo atongolwa mu buku wa Isaya?

15 Nanchi milaye yo twisambapo ibena kumwesha’mba paladisa ukekalako nyi? Ee, mambo yaamba pa bwikalo bwawama mu paladisa. Lesa ukapesha bantu bonse bakekala pano pa ntanda. Kafwako muntu nangwa umo ye bakalukuka ku banyama bakaji nangwa bantu bashinta ne. Bampofu, bashinka matwi ne balemana bakabukwa. Bantu bakashimika mazubo abo ne kujima kajo kawama. Bakekalanga myaka yavula kukila bichi. Baibolo witukwasha kushiinwa kuba’mba kine bino bintu bikamweka. Bino bantu bamo bakonsha kukana’mba buno bungauzhi kechi bukafika ne. Mwakonsha kwibakumbula’mba ka? Ñanyi bishinka bimulengela kuswa kuba’mba paladisa ukekalako pano pa ntanda? Muntu waya nkuwa waikeleko pano pa ntanda witulengela kushiinwa kuba’mba paladisa ukekalako.

UKEKALA MU PALADISA!

16, 17. Bintu byajinga byepi kimye Yesu kyo aambile pa Paladisa?

16 Nangwa kya kuba Yesu kechi walengelapo mambo ne, bino bamuzhachishe ne kumupopa pa kichi kya lumanamo kuba’mba afwile pamo na bambanzhi ba Bayudea. Saka akyangye kufwa, mbanzhi umo wayukile kuba’mba Yesu wajinga mfumu, kabiji wamwambijile’mba: “Anweba Yesu, mukamvuluke kimye kyo mukeya mu Bufumu bwenu.” (Luka 23:39-42) Mulaye Yesu ye alayile mbanzhi uji pa Luka 23:43 wimukunza ne anweba. Bashayuka bamo ba mu ano moba batuntulula kyambo pa kyambo bino byambo bya kuba’mba: “Kine nakwambila namba, jonka jino ja lelo usakwikala ne amiwa mu Paladisa.” Monai kyambo kya kuba’mba “lelo.” Yesu walumbulwilenga ka? Bantu balanguluka byapusana-pusana pa kino kyambo.

17 Mu milaka yavula, kapemeno bekengijisha kulengela kishinka kibena kwambiwapo kumvwanyika mu mukuku. Bino mu manyusikilipiti atanshi a mu Kingiliki javula kechi baingijishanga tupemeno ne. Onkao mambo, bantu bakonsha kwipuzha’mba: Nanchi Yesu waambilenga’mba, “Nakwambila’mba, lelo jino usakwikala ne amiwa mu Paladisa” nyi? Inyi waambilenga’mba, “Nakwambila lelo jino, namba ukekala ne amiwa mu Paladisa”? Bantuntuluzhi bakonsha kubika kapemeno kwesakana na byo balanguluka’mba Yesu mo atazhizhe, kabiji mwakonsha kwibitana bino byambo mu Mabaibolo avula.

18, 19. Ñanyi kintu kitukwasha kuyuka mwatazhizhe Yesu?

18 Yesu wabuujile jimo baana banji ba bwanga kuba’mba: “Mwana muntu naye ukekala moba asatu mute ne bufuku mu kilende.” Kabiji waambile ne kuba’mba: “Mwana muntu bakamusolola ne kumupana mu maboko a bantu, kabiji bakamwipaya, ne kusangulwa pa juba ja busatu.” (Mat. 12:40; 16:21; 17:22, 23; Mako 10:34) Mutumwa Petelo waambile’mba bino bintu byamwekele. (Byu. 10:39, 40) Onkao mambo, Yesu kechi wayile mu paladisa pa jonka ja juba jo afwijile pamo na mbanzhi ne. Yesu wajinga “mu Kilende [nangwa’mba “Hadesi”]” pa moba asatu kufikatu ne kimye Lesa kyo amusangwile.—Byu. 2:31, 32; tubyambo twa munshi. *

19 Twamona kuba’mba Yesu byo alayilenga mbanzhi watendekele na byambo bya kuba’mba: “Kine nakwambila lelo jino namba.” Bantu baingijishanga bingi ino ñambilo mu moba a kwa Mosesa. Mosesa naye waambile’mba: “Abino byambo byo mbena kwimukambizha ja lelo byafwainwa kwikala mu muchima wenu.”—Mpitu. 6:6; 7:11; 8:1, 19; 30:15.

20. Ñanyi bintu bitukwasha kumvwisha byambo byaambile Yesu?

20 Ntuntuluzhi wa Baibolo umo wa ku byalo bya ku musela waambile’mba: “Kyambo kyo bakosesha mu kino kyepelo ke kya kuba’mba ‘lelo’ kabiji kyafwainwa kutangiwa’mba, ‘Kine nakwambila lelo jino namba, ukekala ne amiwa mu Paladisa.’ Uno mulaye wamwambile pa jonkaja juba, pano bino kechi wafikile jonkaja juba ne, wajinga mulaye wa kulutwe. Ino ñambilo imwesha’mba uno mulaye wamulayile pa jonkaja juba kabiji ukafika kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne.” O ene mambo Baibolo wa bena Silya ye banembele myaka 1,600 yapitapo o batuntulwila kino kyepelo’mba: “Amena, nakwambila lelo jino namba nkekala ne obewa mu Bujimi bwa Edena.” Bino byambo byakonsha kwitutundaika atweba bonse.

21. Yesu byo abuujile mbanzhi amba ukekala nanji mu paladisa, nanchi wamubuujilenga’mba ukaya mwiulu nyi? Lumbululai.

21 Yesu byo abuujile mbanzhi amba ukekala nanji mu Paladisa, kechi waambilenga pa paladisa wa mwiulu ne. Awa mbanzhi kechi wayukilepo’mba Yesu walayañene lulayañano na batumwa banji ba kishinka lwa kuba’mba ukekala nabo mu Bufumu bwanji bwa mwiulu ne. (Luka 22:29) Kabiji uno mbanzhi kechi wabatizhiwe ne. (Yoa. 3:3-6, 12) Onkao mambo, twakonsha kwamba’mba mulaye waambilepo Yesu waambilenga pa paladisa ukekala pano pa ntanda. Kabiji byo papichile myaka, mutumwa Paulo waambile pa kimwesho kya mwanamulume ye “batwajile mu paladisa.” (2 Ko. 12:1-4) Kupusanako na mbanzhi, Paulo ne batumwa bakwabo ba kishinka abo bebasajile kuya na kulama ne Yesu mu Bufumu bwanji bwa mwiulu. Pano bino, Paulo waambile ne pa kintu kikeya kulutwe, ko kuba’mba “paladisa.” * Nanchi uno paladisa ukekala pano pa ntanda nyi? Abya mukekalamo nyi?

BINTU BYO BIKEKALA MU PALADISA

22, 23. Ñanyi bintu byo mubena kutengela?

22 Yukai’mba Davida wayukile kuba’mba “baoloka bakaswana ntanda.” (Sala. 37:29; 2 Pe. 3:13) Davida waambile pa kimye bantu bakekalanga pano pa ntanda kyo bakalondelanga mashinda a Lesa aoloka. Bungauzhi buji pa Isaya 65:22 bwaamba’mba: “Moba a bantu bami akavulatu byonka bivula moba a bichi.” Buno bungauzhi bumwesha’mba bantu bakekalanga mu ntanda ipya bakekalanga myaka ya kukankalwa kubala. Nanchi mwaitabila kino nyi? Pa Lumwekesho 21:1-4 pamwesha’mba Lesa ukata muchima bantu banji, kabiji mulaye umo wawama ukafika ke wa kuba’mba ‘lufu . . . kechi lukekalako jibiji ne,’ mambo Lesa ukapesha bantu bonse bakekalanga mu ntanda ipya.

23 Bifunjisha Baibolo pa paladisa bya kine. Adama ne Evwa bebapangile mu Paladisa, pano bino, ntanda ikekala paladisa jikwabo. Byonkatu byalaya Lesa, katatakatu apeshe bantu banji bonse pano pa ntanda. Lesa watangijile Davida kunemba’mba bakimote ne baoloka bakaswana ntanda ne kwikalamo myaka ne myaka. Bungauzhi buji mu buku wa Isaya bafwainwa kwitulengela kutengela bintu byawama biji kulutwe. Bikafika ñanyi kimye? Bino bintu bikafika inge mulaye walayile Yesu yewa mbanzhi wafika. Ino ntanda po po ikekala Paladisa. Pa kyokya kimye, byambo byaambile balongo ne banyenga ba ku kyalo kya Korea bya kuba’mba: “Tukamonañana mu Paladisa!” po po bikafika.

^ jifu. 18 Mufunjishi C. Marvin Pate wanembele’mba bashayuka baitabila’mba Yesu byo aambile’mba “lelo,” walumbulwilenga’mba usakufwa ne kwikala mu paladisa jonkaja juba. Ino milanguluko yapusana na bifunjisha Baibolo. Baibolo waamba’mba Yesu wajinga mu kilende kimye kyo afwile kabiji pa kupitamo moba bamusangwile kufuma mu kilende ne kuya mwiulu.—Mat. 12:40; Byu. 2:31; Loma 10:7.

^ jifu. 21 Monai “Mepuzho Afuma ku Batanga” mu yenka uno magazini.