Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 52

Bansemi, Funjishainga Baana Benu Kutemwa Yehoba

Bansemi, Funjishainga Baana Benu Kutemwa Yehoba

“Baana bo buswanyi bufuma kwi Yehoba.”—Sala. 127:3.

LWIMBO 134 Baana kya Bupe Kufuma kwi Lesa

BIJI MU UNO MUTWE *

1. Ñanyi mwingilo Yehoba ye apa bansemi?

YEHOBA walengele ba mulume ne mukazhi batanshi kuba’mba bakasemenga baana. Baibolo waamba’mba: “Baana bo buswanyi bufuma kwi Yehoba.” (Sala. 127:3) Kino kilumbulula ka? Fwanyikizhai kuba’mba mulunda nenu wimulomba’mba mumulamineko mali avula bingi. Mukomvwa byepi? Mukamona’mba mulunda nenu wimuketekela. Bino mwakonsha kwakamwa’mba kana mukealama bulongo nyi, nangwa ne. Mulunda netu wa pa muchima, Yehoba, wapa bansemi kintu kyanema bingi kyakila pa mali kyo bafwainwa kulama bulongo. Wibapa mwingilo wa kulama bulongo baana ne kwibakwasha kwikala na lusekelo.

2. Ñanyi mepuzho o tusakukumbula?

2 Ñanyi uji na luusa lwa kufuukulapo inge ba mulume ne mukazhi bafwainwa kwikala na baana ne kimye kyo bafwainwa kwikelapo na bobo baana? Kabiji bansemi bakonsha kuba byepi pa kuba’mba bakwashe baana babo kwikala bwikalo bwa lusekelo? Monai mafunde amo aji mu Mambo a Lesa akonsha kukwasha ba mulume ne mukazhi bena Kilishitu kufuukulapo bulongo.

NEMEKAI BYAFUUKULAPO BA MULUME NE MUKAZHI

3. (a) Bañanyi bafwainwa kufuukulapo inge kya kuba ba mulume ne mukazhi bafwainwa kusema baana? (b) Ñanyi jifunde ja mu Baibolo jafwainwa kuvulukanga balunda ne ba mu kisemi?

3 Mu bisho bimo, bantu inge batwelatu mu masongola, bafwainwa kutendeka kusema baana. Balongo babo ne balunda nabo bakonsha kwibatundaika kuba’mba bekale na baana aku batwelatu mu masongola. Mulongo wa ku Asia, aye Jethro waambile’mba: “Mu kipwilo, bamo baji na baana bambila ba mulume ne mukazhi babula baana kuba’mba batendeke kusema.” Mulongo mukwabo wa ku Asia, aye Jeffrey, naye waambile’mba: “Bamo bambila bantu baji mu masongola babula baana amba kafwako bakebalamanga inge bakota.” Nangwa byonkabyo, bene baji mu masongola bo bafwainwa kufuukulapo kusema baana nangwa ne. Abo bene bo baji na luusa lwa kufuukulapo. (Nga. 6:5, tubyambo twa munshi) Ibyo kuba’mba balunda ne balongo bakeba’mba bantu batwela mu masongola bekalenga na lusekelo. Pano bino, bafwainwa kuyuka’mba bene batwela mu masongola bo baji na luusa lwa kufuukulapo kusema baana nangwa ne.—1 Tesa. 4:11.

4-5. Ñanyi bintu bibiji byanema ba mulume ne mukazhi byo bafwainwa kwisambapo, kabiji ñanyi kimye kyawama kwisamba pa bino bintu? Lumbululai.

4 Ba mulume ne mukazhi bafuukulapo kusema baana bafwainwa kwisamba pa ano mepuzho abiji anema: Butanshi, ñanyi kimye kyo bakakeba kutendeka kusema baana? Bwa bubiji, baana banga bo bakakeba kusema? Ñanyi kimye kyawama ba mulume ne mukazhi kyo bafwainwa kwisamba pa bino bintu? Kabiji mambo ka ano mepuzho abiji kyo anemena?

5 Javula, kyawama bantu babena kukeba kutwela mu masongola kwisambila jimo pa mutwe wa kusema baana. Mambo ka? Mambo kyanema kwikala na mulanguluko umo saka mukyangye kutwela mu masongola. Kabiji bafwainwa kulangulukapo ne kumona inge benengezha kulama bulongo baana. Bamo baji mu masongola bafuukulapo kupembelelako mwaka umo nangwa ibiji kufuma kimye kyo batwelele mu masongola apa bino bafuukulapo kusema baana. Mambo bayuka’mba kukomesha baana kukebewa kimye ne ngovu. Balanguluka’mba inge babula kwikala na baana bukiji, kikebakwasha kuyuka bya kwikala pamo mu masongola ne kukosesha bulunda bwabo.—Efi. 5:33.

6. Kino kimye kyo tubena kwikalamo kyalengela bamo baji mu masongola kuba byepi?

6 Bena Kilishitu bamo basalapo kulondela byaubile baana ba kwa Nowa basatu ne benakwabo. Bano bantu kechi batendekele kusema baana aku batwelatu mu masongola ne. (Nte. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pe. 2:5) Yesu waesakenye ano moba o tujimo ku “moba a kwa Nowa,” kabiji twayukishatu bulongo kuba’mba tubena kwikala mu “bimye byakatazha.” (Mat. 24:37; 2 Timo. 3:1) Na mambo a kino, bamo baji mu masongola bafuukulapo kubula kusema baana pa kuba’mba bengijishenga kimye kyabaya mu mwingilo wa Lesa.

Pa kufuukulapo kusema baana ne kuvula kwa baana bo bakeba kwikala nabo, ba mulume ne mukazhi ba maana balanguluka pa ‘mali o bakengijisha’ (Monai jifuka 7) *

7. Mafunde aji pa Luka 14:28, 29 ne pa Byambo bya Maana 21:5 akonsha kukwasha byepi batwela mu masongola?

7 Pa kufuukulapo kusema baana ne kuvula kwa baana bo bakeba kwikala nabo, ba mulume ne mukazhi ba maana balanguluka pa ‘mali o bakengijisha.’ (Tangai Luka 14:28, 29.) Baji mu masongola bavula bakomesha baana bayuka’mba kukomesha baana kechi kukebewatu mali ne, bino kukebewa kimye ne ngovu. Onkao mambo, kyanema ba mulume ne mukazhi kulanguluka pa mepuzho nabiji ano: ‘Abya atweba bonse babiji tukakebewanga kwingila nkito pa kuba’mba tumwene baana betu bikebewa mu bwikalo nyi? Nanchi twaitabunzhanya pa “bintu byanema” bikebewa mu kisemi kyetu nyi? Inge kya kuba’mba bonse babiji tukengilanga nkito, ñanyi ukashalanga na baana? Baana bakalondelanga byubilo ne maana a bañanyi?’ Baji mu masongola inge besamba bulongo pa bino bintu, balondela jifunde jiji pa Byambo bya Maana 21:5.Tangai.

Mwanamulume uji na butemwe wibikako kukwasha mwinakwanji (Monai jifuka 8)

8. Ñanyi makatazho bena Kilishitu baji mu masongola o bafwainwa kuketekela kupitamo, kabiji mwanamulume uji na butemwe wafwainwa kuba byepi?

8 Mwana yense ukebewa kimye ne ngovu ya bansemi bonse babiji. Onkao mambo, inge ba mulume ne mukazhi basema lubuchi, kyakonsha kwibakatazha kumona bya kulama baana babo bonse bulongo. Baji mu masongola bamo baji na baana bavula baambile’mba kibakatezhe bingi. Inabo baana wakonsha kukooka bingi. Wakonsha kukooka kya kuba ke akankalwe kwikala na ngovu ya kufunda Mambo a Lesa, kulomba, ne kwingila kimye kyonse mwingilo wa kusapwila. Kabiji kyakonsha kukatazha kuteleka ku byonse byambiwa pa kupwila ne kumwenamo. Mwanamulume uji na butemwe, wafwainwa kwingila papelela bulume bwanji kukwasha mwinakwanji inge kya kuba baana babena kukeba bintu bimo, kimye kya kupwila ne pa nzubo. Wakonsha kukwashako mukazhanji mingilo ya pa nzubo. Wafwainwa kwingila na ngovu pa kuba’mba bonse mu kisemi bamwenengamo mu Kupopwela kwa Kisemi. Kabiji banabalume bena Kilishitu bafwainwa kwingijilanga pamo na ba mu bisemi byabo mwingilo wa kusapwila.

KUFUNJISHA BAANA KUTEMWA YEHOBA

9-10. Bansemi bafwainwa kuba byepi pa kuba’mba bakwashe baana babo?

9 Ñanyi bintu bimo byakonsha kuba bansemi pa kuba’mba bakwashe baana babo kutemwa Yehoba? Bakonsha kuzhikijila byepi baana babo ku byubilo byatama biji mu ino ntanda ibi? Akimonai bintu bimo byakonsha kuba bansemi.

10 Lombainga bukwasho bwa Yehoba. Funjilaiko ku byaubile Manowa ne mukazhanji byo basemene mwana aye Samisonyi. Manowa byo ayukiletu amba bakasema mwana, wasashijile Yehoba kwibatangijila pa kukomesha uno mwanabo.

11. Kwesakana na byaamba Mitonyi 13:8, bansemi bakonsha kulondela byepi byaubile Manowa?

11 Ba Nihad ne benakwabo ba Alma ba ku Bosnia ne Herzegovina, bafunjijileko ku byaubile Manowa. Balumbulwile’mba: “Byonka byaubile Manowa, twasashijile Yehoba kuba’mba etufunjishe bya kwikala bansemi bawama. Kabiji Yehoba wakumbwile milombelo yetu mu mashinda avula, kupichila mu Binembelo, mabuku aimena pa Baibolo, kupwila kwa kipwilo ne kushonkena.”—Tangai Mitonyi 13:8.

12. Byubilo byawama bya kwa Yosefwa ne Maliya byakwashishe byepi baana babo?

12 Mweshainga byubilo byawama. Byo mwamba byanema, pano bino, baana bafunda byavula kupichila mu kumona byo muba. Twakonsha kushiinwa kuba’mba Yosefwa ne Maliya bajinga na byubilo byawama bingi byafunjijileko baana babo, kubikapotu ne Yesu. Yosefwa waingijile na ngovu kukwasha kisemi kyanji. Kikwabo, Yosefwa wibatundaikile kuta muchima pa kupopwela Yehoba. (Mpitu. 4:9, 10) Nangwa kya kuba mizhilo kechi yaambilepo’mba Yosefwa wafwainwe kuyanga na kisemi kyanji ku Yelusalema “pa mwaka pa mwaka” na kusekelela Kijiilo kya Lupitailo ne, bino aye wibasendanga. (Luka 2:41, 42) Banabalume bamo bajingako pa kyokya kimye kampe bamonanga kuyila pamo na kisemi amba kwaletanga lunkobe, kutaya kimye, kabiji kwakebewanga mali avula. Pakuba Yosefwa aye wanemekele bingi kupopwela Lesa kabiji wafunjishe baana banji nabo kwikala byonkabyo. Maliya naye wayukile bingi Binembelo. Kupichila mu byambo byo aambanga ne byubilo byanji, wafunjishe baana banji kutemwa Mambo a Lesa.

13. Ba mulume ne mukazhi bamo balondejile byepi byaubanga Yosefwa ne Maliya?

13 Ba Nihad ne ba Alma, bo twaambapo kala bakebelenga kulondela byaubanga Yosefwa ne Maliya. Kuba bino kwibakwashishe byepi kufunjisha mwanabo wa mulume kutemwa Lesa ne kumwingijila? Baambile’mba: “Twibikangako kumwesha kuba’mba tulondela mafunde a Yehoba.” Ba Nihad banungilepo’mba: “Nsemi wafwainwa kwikala byonka byo akeba baana banji kwikala.”

14. Mambo ka bansemi o bafwainwa kuyukila bantu bapwanañana na baana babo?

14 Kwashainga baana benu kusala balunda bawama. Bonse babiji, ba mulume ne mukazhi bafwainwa kuyuka bantu bapwanañana na baana babo ne byo boba. Kino kibena kulumbulula’mba bansemi bafwainwa kuyuka bantu besamba na baana babo pa Intaneti ne pa mafoni abo. Bano bantu bo besamba nabo bakonsha kwibalengela kwikala na milanguluko yatama ne byubilo byabula kufwainwa.—1 Ko. 15:33.

15. Bansemi bakonsha kufunjilako ka ku byaubile ba Jessie?

15 Bansemi bakonsha kuba byepi inge kya kuba kechi bayuka byavula pa makompyuta nangwa biñambañamba bikwabo ne? Shetu wa ku Philippines wa jizhina ja Jessie waambile’mba: “Kechi twayukile byavula pa biñambañamba byaiyako ano moba ne. Pano bino, kino kechi kitulengejile kukankalwa kukwasha baana betu kuyuka bizumba biji mu kwingijisha bino biñambañamba ne.” Ba Jessie kechi bakainye baana babo kuleka kwingijisha biñambañamba na mambo a kuba’mba abo kechi bebiyukile ne. Balumbulwile’mba: “Natundaikile baana bami kwingijisha bino biñambañamba kufunda mulaka ungi, kunengezha kupwila, ne kutanga Baibolo pa juba pa juba.” Inge kya kuba mwi bansemi, nanchi mutanga ne kwisamba na baana benu lujimuno lwawama lwaamba pa kwitumina byambo ne bipikichala pa Intaneti lo mwakonsha kutaana pa kipungu kya “Banyike” pa jw.org® nyi? Abya mwatambila pamo na baana benu ne kwisambapo pa mavidyo a kuba’mba Nanchi Biñambañamba Bimunonka Buzha Nyi? ne wa kuba’mba Kwingijisha Bulongo Mashinda a Kumvwañenamo nyi? * Abino bintu byakonsha kwimukwasha pa kufunjisha baana benu bya kwingijisha bulongo biñambañamba.—Maana 13:20.

16. Bansemi bavula boba byepi, kabiji mwafuma ka?

16 Bansemi bavula bengila na ngovu kukwasha baana babo kupwanañana na bantu bengijila Lesa mu bukishinka. Ba mulume ne mukazhi ba ku Côte d’Ivoire abo ba N’Déni ne ba Bomine, banengezhezhe kuba’mba kalama wa mwanzo akafikile mu nzubo yabo. Ba N’Déni bashimikizhe’mba: “Kino kyakwashishe bingi mwanetu wa mulume. Watendekele bupainiya kabiji luno wingila mwingilo wa kwimenako kalama wa mwanzo.” Nanchi ne anweba kechi mwakonsha kunengezhezhapo baana benu kupwanañana na bantu ba uno mutundu nenyi?

17-18. Ñanyi kimye bansemi kyo bafwainwa kutendeka kufunjisha baana babo?

17 Tendekai kufunjisha baana benu saka bakiji bacheche. Inge bansemi batendeka kufunjisha baana babo saka bakijitu bacheche mufuma byawama bingi. (Maana 22:6) Akilangulukai pe Timoti waendelanga pamo na mutumwa Paulo. Bainanji Timoti ba Yunisa ne bankambo yanji ba bakazhi ba Loisa bamufunjishe ‘kufumatu kimye kyo ajinga lukeke.’—2 Timo. 1:5; 3:15.

18 Ba mulume ne mukazhi bakwabo ba ku Côte d’Ivoire, ba Jean-Claude ne ba Peace bafunjishe baana babo bonse batanu na umo kutemwa Yehoba ne kumwingijila. Ki ka kibakwashishe kuba bino? Balondejile byaubile ba Yunisa ne ba Loisa. Baambile’mba: “Twatendekele kufunjisha na mukoyo baana betu Mambo a Lesa kufumatu kimye kyo bajinga ba lukeke, ko kuba’mba aku basemwatu.”—Mpitu. 6:6, 7.

19. Kufunjisha baana Mambo a Lesa na mukoyo kulumbulula ka?

19 ‘Kufunjisha na mukoyo’ baana benu Mambo a Yehoba kulumbulula ka? ‘Kufunjisha na mukoyo’ kulumbulula “kufunjisha na kubwezhabwezhapo.” Pa kuba’mba bansemi bobe bino, bafwainwa kwikalanga pamo na baana babo ba bacheche kimye kyonse. Bimye bimo kyakonsha kwibafita ku muchima bansemi na mambo a kuba’mba bafwainwa kubwezhabwezhapo bintu bimo pa kufunjisha baana babo. Pano bino, bansemi bafwainwa kumonanga kino kuba’mba jo jishinda ja kukwashishamo baana babo kumvwisha Mambo a Lesa ne kulondela byo bafunda.

Bansemi bafwainwa kufuukulapo jishinda ja kufunjishishamo baana babo (Monai jifuka 20) *

20. Lumbululai Salamo 127:4 byo aamba pa kukomesha baana.

20 Yukai baana benu bulongo. Salamo 127 waesakanya baana ku miketo. (Tangai Salamo 127:4.) Miketo beilenga kwingijisha bintu byapusana-pusana kabiji imo ibaya ikwabo ikalatu icheche, ne baana nabo bapusana-pusana. Onkao mambo, bansemi bafwainwa kuyuka bya kufunjisha baana babo umo umo. Ba mulume ne mukazhi bekala mu Isalela bakomeshe baana babo babiji bulongo ne kwibakwasha kwingijila Yehoba, baambile kibakwashishe’mba: “Twibafunjishanga Baibolo bunke bunke, kechi twibafunjishishanga pamo ne.” Pano bino, mitwe ya bisemi yakonsha kufuukulapo jishinda jo bakonsha kufunjishishamo baana babo.

YEHOBA UKEMUKWASHA

21. Yehoba wakonsha kukwasha byepi bansemi?

21 Bimye bimo bansemi bakonsha kumona’mba kyakatazha bingi kufunjisha baana babo, bino vulukainga kuba’mba baana ke bupe bwafuma kwi Yehoba. Lesa wipana kwimukwasha. Umvwa milombelo ya bansemi. Kabiji ukumbula ino milombelo kupichila mu kwitupa Baibolo, mabuku anengezha jibumba jetu, ne bansemi baji mu kipwilo bafunjisha baana babo bulongo bo twakonsha kufunjilako.

22. Ñanyi bintu bimo byawama bansemi byo bakonsha kupa baana babo?

22 Bantu bamo bamba’mba mwingilo wa kukomesha baana usenda myaka 20, bino mwingilo wa bunsemi kechi upwa ne. Bintu bimo byawama bingi bansemi byo bakonsha kupa baana babo ke butemwe, kimye ne kwibafunjisha mafunde a mu Baibolo. Baana bapusana-pusana mo bafunjila bintu. Nangwa byonkabyo, bavula bobakomesha ku bansemi batemwa Yehoba balangulukatu byonka bilanguluka nyenga wa ku Asia aye Joanna Mae amba: “Inge nalanguluka pa bintu byamfunjishe bansemi, nsanta bingi pa lujimuno lo banjimunangako ne pa kumfunjisha kutemwa Yehoba. Kechi bandeteletu pano pa ntanda ne, bino bamfunjishe ne mwa kwikela.” (Maana 23:24, 25) Balongo ne banyenga bavula bingi nabo byo byo bakonsha kwamba byonkabye.

LWIMBO 59 Twayai Tumutote Yehoba Bonse Pamo

^ jifu. 5 Nanchi ba mulume ne mukazhi bafwainwa kwikala na baana nyi? Inge bakeba kwikala na baana, bafwainwa kusema banga? Kabiji bakonsha kufunjisha byepi baana babo kutemwa Yehoba ne kumwingijila? Uno mutwe waamba pa bantu ba mu ano moba bo twakonsha kufunjilako ne mafunde a mu Baibolo akonsha kwitukwasha kukumbula ano mepuzho.

^ jifu. 15 Monai ne buku mutanshi wa Questions Young People Ask—Answers That Work, kita. 36, ne wa bubiji, kita. 11.

^ jifu. 60 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Ba mulume ne mukazhi bena Kilishitu babena kwisamba inge kya kuba bakonsha kwikala na baana, ne bintu byawama bikafumamo ne mitembo ya bunsemi.

^ jifu. 64 KULUMBULULA BIPIKICHALA: Ba mulume ne mukazhi babena kufunjisha baana umo umo mambo bapusana mu myaka ne mo bakwatakenya bintu.