NANCHI mwimona’mba musanta nyi? Abuno bo bwipuzho bo twafwainwa kulangulukapo atweba bonse. Baibolo waambijile jimo amba mu ano moba o tujimo, bantu bavula bakekala “babula kusanta.” (2 Timo. 3:2) Kampe mwakimonapo kala bantu bakebatu kuba’mba bakwabo bebobilenga bintu nangwa kwibapa bintu. Kyamweka balanguluka’mba kechi bafwainwa kusanta pa bintu byo bebapa ne. Mwakonsha kuswa kuba’mba kechi tumvwa bulongo kwikala na bantu baji na bino byubilo ne.

Pakuba bakalume ba Yehoba bebabuula’mba: “Saka musanta.” Kabiji twafwainwa ‘kusantanga mu bintu byonse.’ (Kolo. 3:15; 1 Tesa. 5:18) Kyawama bingi kwikala na muchima wa kusanta. Kuji bishinka byavula bingi bitulengela kusanta.

Kishinka kimo kitulengela kwikala na muchima wa kusanta ke kya kuba’mba kuba bino kwitulengela kumvwa biyampe. Muntu usanta inge bamubila kintu kyawama wakonsha kumvwa bulongo, ne muntu ye basanchila naye umvwa bulongo. Mambo ka bonse babiji o bomvwina bulongo? Akilangulukai pa kino: Inge mwayuka’mba bakwenu bepana kwimubilapo bintu bimo, nanchi kechi kimulengela kuyuka’mba mwanemekwa nenyi? Kya kine, kimwesha’mba bemuta muchima. Inge mwayuka’mba bemuta muchima, kyakonsha kwimulengela kumvwa bulongo. Byo byo kyajinga ne kwi Luta. Boaza wamupele bintu. Kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, Luta waumvwine bingi bulongo pa kuyuka’mba kwajinga muntu wamutele muchima.—Luta 2:10-13.

Kyanema bingi kusanchila Lesa. Kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, bimye byavula mulanguluka pa kajo ka ku mupashi ne bintu bya mu bwikalo byo emupa. (Mpitu. 8:17, 18; Byu. 14:17) Mwafwainwa kwikala na kimye kya kulanguluka pa bintu byonse bimupa Lesa, ne byo apa balunda nenu. Kulanguluka pa bumpanyi bwa Mulenga wenu kukemulengela kumusanchila kufuma panshi ya muchima ne kumona byo emutemwa ne byo emunemeka.—1 Yoa. 4:9.

Kechi twafwainwa kupelelatu pa kulanguluka pa bumpanyi bwanji ne mapesho anji konka ne, bino twafwainwa kusanchilanga Yehoba pa buwame bwanji. (Sala. 100:4, 5) Kyatanwa kuba’mba “kusanta kulengela bantu kwikala na lusekelo.”

Kishinka kikwabo kitulengela kusanta ke kya kuba’mba kusanta kukosesha bulunda. Atweba bonse tukeba kwitusanchila. Inge kya kuba’mba mwasanchila mukwenu kufuma panshi ya muchima wenu, bulunda bwenu bukakosa. (Loma 16:3, 4) Kikwabo, bantu basanta batemwa kukwasha bakwabo. Bamona bintu byawama bibobila bakwabo, kino kibatundaika nabo kubila bakwabo byawama. Kya kine, kukwasha bakwetu kuleta lusekelo. Byonkatu byaambile Yesu amba: “Mu kupana mufuma lusekelo lukatampe kukila mu kutambula.”—Byu. 20:35.

Mufunjishi pa Sukulu Mukatampe wa mu California watangijile mukwekele wa kufunda pa bifuma mu kusanta aye Robert Emmons waambile kino kishinka: “Pa kuba’mba tusante, twafwainwa kuyuka kuba’mba atweba bantu twikwasha. Bimye bimo bakwetu betupa bintu, ne atweba tupapo bakwetu bintu.” Kishinka ke kya kuba’mba, kechi twakonsha kutwajijila kwikala na bumi ne lusekelo kwa kubula bukwasho bwa bantu bakwetu ne. Bakwetu bakonsha kwitupa kajo nangwa kwitukwasha inge twakolwa. (1 Ko. 12:21) Muntu uji na muchima wa kusanta usanchila bakwabo pa bintu byo bamubila. Onkao mambo, bwipuzho bwa kulangulukapo ke buno, nanchi musanchila bakwenu pa byo bemubila nyi?

Kishinka kikwabo kyafwainwa kwitulengela kwikala na muchima wa kusanta ke kya kuba’mba kusanta kwitulengela kuta muchima pa byawama kechi byatama ne. Ko kuba’mba, bongo bwenu bwafwainwa kwikala nobe lunyungo. Bwimukwasha kuta muchima pa bintu byawama bibena kubiwa ne kubula kuta muchima pa byatama. Mukatanga muchima pa byawama kechi pa makatazho ne. Inge mwaikala na muchima wa kusanta, mukamonanga bintu byawama, kabiji kino kikemulengela kukizhamo kusanta. Inge mwata muchima pa bintu byo mwafwainwa kusanchilapo bakwenu, kikemukwasha kuba bitutundaikile mutumwa Paulo amba: “Sekelainga mwi Nkambo kimye kyonse.”—Fili. 4:4.

Mukataana kuba’mba kusanta kukemukwasha kubula kwikala na milanguluko yatama. Kikatazha bingi kusanta inge tuji na kichima, bulanda nangwa kizhingijisha. Kabiji bantu baji na muchima wa kusanta kechi bekala na muchima wa kukebesha bintu bya mu bwikalo ne. Basanta pa byonka byo baji nabyo ne kubula kuta muchima pa kukeba kwikala na bintu byavula.—Fili. 4:12.

Byo muji bena Kilishitu, mwayuka kuba’mba Satana ukeba’mba mwikalenga na binyenge ne kulefulwa na makatazho o mubena kupitamo ano moba apelako. Ukomvwa bingi bulongo inge mwaikala na milanguluko yatama ne kwijizhanya pa byonse byo mupitamo. Inge mwaikala na muchima wa kwijizhanya, kechi mukengilanga bulongo mwingilo wa kusapwila mambo awama ne. Kishinka ke kya kuba’mba kusanta kwendela pamo na bipangwa bya mupashi wa Lesa byavwangamo kusekela na bintu byawama bimupa Lesa ne lwitabilo mu milaye yanji yonse.—Nga. 5:22, 23.

Byo muji bantu ba Yehoba, kyamweka mwaswa byaambiwa mu kino kibaaba pa kusanta. Pano bino, mwayuka kuba’mba kusanta ne kwikala na muchima wa lusekelo kechi kwiyatu ako kwine ne. Pano bino, kange muleke kino kimubwezhe panyuma ne. Mwakonsha kwikala na muchima wa kusanta. Mu ñanyi jishinda? Pa juba pa juba, mwikalengapo na kimye kya kulanguluka pa bintu bimo mu bwikalo bwenu byo mwakonsha kusanchilapo Lesa. Umvwe saka muba bino, mukatendeka kwikala na muchima wa kusanta. Kino kikemulengela kwikala na lusekelo kukila boba bata muchima pa makatazho. Langulukainga pa bintu byawama bimubila Lesa ne bakwenu bimutundaika ne kwimuletela lusekelo. Mwakonsha ne kutendeka kwibinemba mu buku. Pa juba pa juba, mwakonsha kunembamo kintu kimo nangwa bibiji byo mwafwainwa kusanchilapo.

Bamo bafunda pa kusanta bamba’mba “kusanta kimye kyonse kwakonsha kupimpula bingila bongo bwetu ne kwitulengela kuta muchima pa bintu byawama.” Muntu usanta wikala na lusekelo. Onkao mambo, langulukainga pa bintu byawama bimubila Lesa mu bwikalo bwenu ne kusanta. Kechi mwafwainwa kulubangakotu ku bintu bimubila Lesa ne, “musanchilai Yehoba, mambo wawama.” Kya kine, “mu bintu byonse saka musanta.”—1 Moba 16:34; 1 Tesa. 5:18.