1-2. Byapichilemo Angelito bitufunjisha’mba atweba bonse pa muntu pa muntu twafwainwa kuba byepi?

NANCHI bansemi benu Bakamonyi ba kwa Yehoba nyi? Inge byo byo kiji, yukai kuba’mba kechi mwakonsha kuswana bulunda bwabo ne Yehoba ne. Nangwa kya kuba bansemi betu bengijila Lesa nangwa ne, atweba bonse pa muntu pa muntu twafwainwa kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba.

² Langulukai pa byapichilemo mulongo wa jizhina ja Angelito. Wakomejile mu kisemi kya Bakamonyi. Nangwa byonkabyo, byo ajinga mwanyike kechi wamonanga’mba uji na bulunda bwakosa ne Lesa ne. Waambile’mba: “Naingijilanga Yehoba mambo nakebangatu kuba byaubanga bansemi bami.” Pano bino, Angelito wafuukwilepo kwikalanga na kimye kya kutanga Mambo a Lesa ne kulanguluka-langulukapo, kabiji watendekele kulomba kwi Yehoba na mukoyo. Ñanyi kishinka kyo afunjile? Angelito waambile’mba: “Nafunjile kuba’mba pa kuba’mba ngikale mulunda na Shetu wa butemwe aye Yehoba, nafwainwa kumuyuka bulongo.” Byo apichilemo bitulengela kulanguluka pa mepuzho anema nabiji a kuba’mba: Ñanyi lupusano luji pa kuyukako bimo pe Yehoba ne kumuyuka bulongo? Kabiji twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tuyuke Yehoba bulongo?

3. Ñanyi lupusano luji pa kuyukako bimo pe Yehoba ne kumuyuka bulongo?

³ Twakonsha kwamba’mba muntu wayuka Yehoba inge kya kuba’mba wayuka jizhina ja Lesa nangwa wayukako bimo byo aamba ne byo auba. Bino kuyuka Yehoba bulongo kwavwangamo  byavula.Twafwainwa kwikala na kimye kya kufunda pe Yehoba ne byubilo byanji byawama. Apa bino twatendeka kuyuka kimulengela kwamba ne kuba bintu bimo. Inge twauba bino po po tukatendeka kuyuka inge Yehoba watemwa bintu byo tulanguluka, byo tufuukulapo ne byo tuba. Inge twayuka bintu Yehoba byo akeba’mba tubenga, twafwainwa kwibyubanga.

4. Kwisamba pa bantu banembwa mu Baibolo kusakwitukwasha byepi?

⁴ Bantu bamo bakonsha kwitwendeleka na mambo a kuba’mba tukeba kwingijila Yehoba, kabiji bakonsha kukizhamo ne kwitwimena ku ntundwa inge twatendeka kupwanañana pamo na bantu banji. Bino inge twaketekela mwi Yehoba, kechi uketusha ne. Umvwe ke tube bino ko kuba’mba tubena kwala kitendekesho kyakosa kya bulunda na Lesa bukekala myaka ne myaka. Nanchi kine twakonsha kuyuka Yehoba bulongo nyi? Ee, twakonsha. Byaubile bantu bambulwa kulumbuluka nabiji Mosesa ne Mfumu Davida bimwesha’mba kyakonsheka. Byo tusakwisambanga pa bintu byo baubile, tusakukumbula ano mepuzho abiji: Baubile byepi pa kuba’mba bayuke Yehoba? Kabiji twakonsha kufunjilako ka kwi abo?

5. Mosesa wasajilepo kuba ka?

⁵ Mosesa walondejile bintu byo afunjile. Mosesa byo afikizhenga myaka ya kusemwa 40, wasajilepo kupwanañana na bantu ba Lesa, Bahebelu, kukila kuyukanyikwa’mba “mwana wa mwana wa mukazhi wa kwa Felo.” (Hebe. 11:24) Mosesa wakaine kwikala pa kifulo kikatampe. Kimye Mosesa kyo afuukwilepo kutundaika Bahebelu bajinga bazha mu Ijipita, wayukile’mba Felo usakuzhingila bingi. Felo wajinga mfumu wajinga bingi na bulume kabiji bena Ijipita bamumonangatu nobe lesa. Kuba bino kwamwesheshe’mba Mosesa wajinga na lwitabilo lwakosa bingi. Waketekejile mwi Yehoba. Luno luketekelo lo lwajinga kitendekesho kya bulunda bwa myaka ne myaka ne Lesa.—Maana 3:5.

6. Twakonsha kufunjilako ka ku byaubile Mosesa?

⁶ Tubena kufunjilako ka? Byonka byajinga Mosesa, atweba bonse twafwainwa kufuukulapo: Nanchi tukasalapo kwingijila Lesa ne kupwanañana na bantu banji nyi? Twakonsha kuleka kuba bintu bimo pa kuba’mba twingijilenga Lesa, kabiji twafwainwa kuyuka’mba baketwimena ku ntundwa ku bantu babula kuyuka Yehoba. Bino inge twaketekela mwi Shetu wa mwiulu, tukashiinwa’mba uketukwashanga.

7-8. Mosesa watwajijile kufunda pa ka?

⁷ Mosesa watwajijile kufunda pa byubilo bya Yehoba ne kuba kyaswa muchima wanji. Kimye Mosesa kyo bamupele mwingilo wa kutangijila bena Isalela kufuma mu buzha, wamwene’mba kechi wakonsheshe kwingila uno mwingilo ne, kabiji wabwezhezhepo bimye byavula kubuula Yehoba kuba’mba kechi wafikijilemo ne. Mukumbu wa Lesa wamwesheshe kuba’mba wajinga na lusa, wayukile byaumvwinenga Mosesa kabiji wamukwashishe. (Lupu. 4:10-16) Kyafuminemo, Mosesa wayile na kwamba byambo bya luzhachisho kwi Felo. Kepo Mosesa amwene Yehoba byo aingijishe bulume bwanji kupokolola bena Isalela ne konauna Felo ne mazhita anji pa Kalunga Kachila.—Lupu. 14:26-31; Sala. 136:15.

⁸ Mosesa byo afumishe bena Isalela mu Ijipita, bena Isalela batwajijile kunyinyita pa bintu bimo. Nangwa byonkabyo, Mosesa wamwene butekanye bukatampe bwa Yehoba mu byo aubilenga na bantu bo afumishe mu buzha. (Sala. 78:40-43) Kabiji Mosesa wamwene Yehoba byo amwesheshe kwipelula kimye kyo apimpwile mulanguluko wanji kimye Mosesa kyo amwambijile kuba byobyo.—Lupu. 32:9-14.

9. Kwesakana na byaamba Bahebelu 11:27, bulunda bwa kwa Mosesa ne Yehoba bwajinga byepi?

 ⁹ Byo bafumine mu Ijipita, bulunda bwa kwa Mosesa ne Yehoba bwakosele bingi kya kuba kyajingatu nobe wamwenenga Shanji wa mwiulu. (Tangai Bahebelu 11:27.) Baibolo umwesha byajinga bulunda bwajinga pe Mosesa ne Lesa byo aamba’mba: “Yehoba wisambile ne Mosesa kilungi na kilungi byonkatu muntu byo esamba na muntu mukwabo.”—Lupu. 33:11.

10. Pa kuba’mba tuyuke Yehoba bulongo, twafwainwa kuba byepi?

¹⁰ Tubena kufunjilako ka? Pa kuba’mba tuyuke Yehoba bulongo, kechi twafwainwa kupelelatu pa kufunda byubilo byanji ne, bino twafwainwa kubanga kyaswa muchima wanji. Kyaswa muchima wa Yehoba lelo jino ke kya kuba’mba “bantu bonse bapuluke ne kuyukisha bulongo bukine.” (1 Timo. 2:3, 4) Jishinda jimo jo tubilamo kyaswa muchima wa Lesa ke kufunjisha bantu pe Yehoba.

11. Kufunjisha bantu pe Yehoba kwitukwasha byepi kumuyuka bulongo?

¹¹ Kufunjisha bakwetu pe Yehoba javula, kwitukwasha kumuyuka bulongo. Twimwena lusa lwa Yehoba inge witutangijila ku bantu baji na michima ya kukeba kufunda bukine. (Yoa. 6:44; Byu. 13:48) Twimwena bulume buji mu Mambo a Lesa inge twamona boba bo tufunjisha baleka byubilo byatama ne kutendeka kuvwala bumuntu bupya. (Kolo. 3:9, 10) Kabiji twimwena butekanye bwa Lesa byo akwasha bantu bavula mu nyaunda yetu byo etutuma bimye byavula kuya na kwibafunjisha pe aye pa kuba’mba bakapuluke.—Loma 10:13-15.

12. Kwesakana na byaamba Kulupuka 33:13 Mosesa walombele ka, kabiji mambo ka?

¹² Mosesa wanemekele bingi bulunda bwanji ne Yehoba. Nangwatu kya kuba Mosesa waingijile mingilo ya kukumya mu jizhina ja Lesa, bino wakebelenga kuyuka Yehoba bulongo. (Tangai Kulupuka 33:13.) Mosesa wajinga na myaka kukila pa 80 kimye kyo alombele bino, bino wayukile kuba’mba kwakijinga bintu byavula byo afwainwe kufunda pe Shanji wa mwiulu wa butemwe.

13. Ñanyi jishinda jimo jo twakonsha kumwesheshamo amba twanemeka bulunda bwetu ne Lesa?

¹³ Tubena kufunjilako ka? Nangwa kya kuba twaingijila Yehoba pa myaka yavula, twafwainwa kutwajijila kukosesha bulunda bwetu ne aye. Jishinda jimo jo twakonsha kumwesheshamo kuba’mba twanemeka bulunda bwetu ne Lesa ke kwisamba nanji mu lulombelo.

14. Mambo ka kulomba o kwanemena inge tukeba kumuyuka bulongo Lesa?

¹⁴ Kwisamba kwanema bingi pa kuba’mba bulunda butwajijile kukosa. Onkao mambo, fwenyainga kwipi ne Lesa kupichila mu kulomba na mukoyo, kechi mwafwainwa kuchina kumubuula milanguluko yenu ne. (Efi. 6:18) Nyenga Krista wikala ku Turkey waambile’mba: “Butemwe bo natemwa Yehoba bubayilako ne luketekelo lwami mwi aye lukoselako kimye kyonse inge namubuula milanguluko yami mu lulombelo ne kumona byo ankwasha. Kwimwena Yehoba byo akumbula milombelo yami kwankwashishe kumona Yehoba amba Tata kabiji Mulunda nami.”

15. Yehoba walumbulwile byepi Mfumu Davida?

¹⁵ Mfumu Davida wasemekejilwe mu kisaka kya bantu bapopwelanga Yehoba Lesa. Bino Davida kechi walondelangatu bisho bya bupopweshi byaubanga balongo banji ne. Aye mwine waingijile na ngovu kukosesha bulunda bwanji ne Lesa, kabiji Yehoba wamutemenwe bingi. Aye mwine Yehoba wamulumbulwile Davida amba “muntu [wamutokejile] ku muchima.” (Byu. 13:22) Davida waubile byepi pa kuba’mba ekale na bulunda bwakosa ne Yehoba?

16. Davida wafunjile ñanyi kintu pe Yehoba kupichila mu kumona bilengwa?

 ¹⁶ Davida wafunjile pe Yehoba kupichila mu kumona bilengwa. Davida byo ajinga mwanyike, waikalanga kimye kyabaya mungye na kulama mikooko ya bashanji. Kyamweka kyo kimye kyo atendekele kulanguluka pa bilengwa bya Yehoba. Davida byo atajilenga mwiulu bufuku, kechi wamwenengatu tubangabanga twavula ne, bino wamonanga ne byubilo bya Mwine witulengele. Kino kyalengejile Davida kunemba’mba: “Jiulu jamba lukumo lwa Lesa; ne mwiulu mwine mubijika mingilo ya maboko anji.” (Sala. 19:1, 2) Davida byo alangulukile pa byalengwa bantu, wamwene maana a Yehoba a kukumya. (Sala. 139:14) Davida byo alangulukile pa mingilo ya Yehoba kyamulengejile kwipelula bingi.—Sala. 139:6.

17. Kulanguluka-languluka pa bilengwa kuketulengela kufunda ñanyi bintu?

¹⁷ Tubena kufunjilako ka? Langulukainga pa bilengwa. Ikalainga na kimye kya kumona bilengwa bya Yehoba ne kufunjilako. Pa juba pa juba, langulukainga pa bilengwa biji konka ko mwikala nabiji maluba, banyama ne bantu ne kumona byo bimufunjisha pe Yehoba. Inge saka muba bino, mukafunda byavula pa Shenu wa butemwe. (Loma 1:20) Kabiji butemwe bo mwamutemwa bukabayilangako pa juba pa juba.

18. Kwesakana na byaamba Salamo 18, Davida wayukile ñanyi kishinka?

¹⁸ Davida wayukile’mba Yehoba wamukwashishenga. Davida byo apokolwele mikooko ya bashanji ku bokwe ne mbeyala, wayukile’mba Yehoba ye wamukwashishe kushinda bino bijanyi. Kimye kyo ashinjile kitonzhi Goliata, Davida wamwene kuba’mba Yehoba ye wamutangijilenga. (1 Sam. 17:37) Kabiji byo apulukile ku maboko a mfumu wa kichima Saulo, Davida waambile’mba Yehoba ye wamupokolwele. (Sala. 18, tubyambo tuji peulu) Inge kya kuba’mba Davida wajinga na bwitote inge witumbijikilenga mwine pa bino bintu byo aubile. Bino Davida wipelwile, onkao mambo, wayukanga Yehoba byo amukwashanga mu bwikalo bwanji.—Sala. 138:6.

19. Twakonsha kufunjilako ka ku byaubile Davida?

¹⁹ Tubena kufunjilako ka? Kechi twafwainwa kupelelatu pa kulomba bukwasho bwa Yehoba ne. Twafwainwa kwibikako kuyuka kimye kyo etukwasha ne mashinda o etukwashishamo. Inge twipelula, tukayuka kuba’mba kafwako kyo twakonsha kuba kwa kubula bukwasho bwa Yehoba ne. Kabiji kimye kyonse inge twamona Yehoba byo etukwasha, bulunda bwetu ne aye bukakoselako. Mulongo wa ku Fiji aye Isaac waingijila Yehoba pa myaka yavula, waswile kino kishinka. Waambile’mba: “Inge nalanguluka mwapita bwikalo bwami, mmona Yehoba byo ankwasha kufumatu kimye kyo natendekele kufunda Baibolo kufika ne lelo jino. Kino kinkwasha kuyuka’mba Yehoba uji kwipi ne amiwa.”

20. Twakonsha kufunjilako ka ku bulunda bwa kwa Davida ne Lesa?

²⁰ Davida wamweshanga byubilo bya Yehoba. Yehoba witulengele na bulume bwa kumwesha byubilo byanji. (Nte. 1:26) Inge twafunda byavula pa byubilo bya Yehoba, kiketupelela kumwesha byubilo byanji. Davida wayukile bulongo Shanji wa mwiulu, onkao mambo, wamweshanga byubilo byanji mu bintu byo aubanga na bantu bakwabo. Akilangulukai pa kino. Davida walengele mambo kwi Yehoba byo aubile bukende ne Batesheba ne kwipayisha mwatawanji. (2 Sam. 11:1-4, 15) Bino Yehoba wamubijile lusa Davida, mambo Davida naye waubilanga bakwabo lusa. Na mambo a kuba’mba Davida wajinga na bulunda bwawama ne Yehoba, waikele mfumu wawama bingi wa bena Isalela kabiji bamutemenwe bingi, kabiji Yehoba wamusajile kwikala wa kufunjilako  bamfumu bakwabo ba bena Isalela.—1 Mfu. 15:11; 2 Mfu. 14:1-3.

21. Kwesakana na byaamba Efisesa 4:24 ne 5:1, ñanyi bintu bikafumamo inge ‘ketulondele Lesa’?

²¹ Tubena kufunjilako ka? Twafwainwa ‘kulondelanga Lesa.’ Kuba bino kuketulengela kumwenamo byawama ne kwitukwasha kuyuka Lesa. Inge twaikala na byubilo byanji, tumwesha’mba twibaana banji.—Tangai Efisesa 4:24; 5:1.

22-23. Ñanyi bintu bikafumamo inge ketwingijishe byo tufunda pe Yehoba?

²² Byonka byo twafunda, Yehoba wisolola mwine kwi atweba kupichila mu bintu byo alenga ne mu Mambo anji, Baibolo. Mu Baibolo mwanembwa bakalume ba Lesa ba kishinka bo twakonsha kufunjilako, nabiji Mosesa ne Davida. Yehoba waingila mwingilo wanji. Kitushajila atweba kulaba, ne kushinkula matwi etu ne muchima wetu kuba’mba tufunde byavula pe aye.

²³ Kechi tukaleka kufunda pe Yehoba ne. (Sapwi. 3:11) Kintu kyanema ke byo tuba na bintu byo twayuka kechi kuvula kwa bintu byo twayuka ne. Inge ketwingijishe bintu byo tufunda ne kwibikako kulondela Shetu wa butemwe, ukatwajijila kufwenya kwipi ne atweba. (Yako. 4:8) Kupichila mu Mambo anji, Lesa witulaya kuba’mba kechi ukasha boba bamukeba ne.