Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

MUTWE WA KUFUNDA 50

Yehoba Wimulengela Kukasuluka

Yehoba Wimulengela Kukasuluka

“Mwafwainwa . . . kutaya mbila ya kukasuluka kwa bantu bonse mu kyalo.”—LEVI 25:10.

LWIMBO 22 Bufumu Bubena Kulama—Bwiye!

BIJI MU UNO MUTWE *

1-2. (a) Yubili ulumbulula ka? (Monai ka kitenguluzha ka kuba’mba “ Yubili Wajinga mu Ka?”) (b) Kwesakana na byaamba Luka 4:16-18, Yesu waambile pa ka?

MU BYALO bimo, baji na lunengezho lwa kusekelela inge mfumu waikala myaka 50 pa bufumu. Uno mwaka wa 50 javula utelwa’mba mwaka wa Yubili. Kuno kusekelela kwikalako pa juba jimo, mulungu umo nangwa kukilapo, pano bino, kuno kusekelela kupwa ne lusekelo lo bekala nalo lupwa.

2 Mu uno mutwe tusakwisamba pa Yubili wakila Yubili waikalanga na bena Isalela pa mwaka umo inge papita myaka 50. Mu uno mwaka bantu baikalanga na bwana bwa bene. Mambo ka o twafwainwa kufunjila pa mwaka wa Yubili? Mambo mwaka wa Yubili wa bena Isalela wituvululamo lunengezho lwawama Yehoba lo abena kuba luno lwaambilepo Yesu.—Tangai Luka 4:16-18.

Bena Isalela basangalalanga mu mwaka wa Yubili, mambo aba bajinga bazha babwelanga ku bisemi byabo ne ku mapunzha abo (Monai jifuka 3) *

3. Kwesekana na byaamba Bena Levi 25:8-12, bena Isalela bamwenangamo byepi mu mwaka wa Yubili?

3 Twakonsha kumvwisha mwatazhizhe Yesu byo aambile pa kukasululwa kupichila mu kwisamba pa Yubili Lesa ye anengezhejile bantu banji kala. Yehoba wabuujile bena Isalela amba: “Mwafwainwa kuzhijika mwaka wa bu 50 ne kutaya mbila ya kukasuluka kwa bantu bonse mu kyalo. Uno ukekala mwaka wenu wa Bwana bwa Bene, anweba bonse pa muntu pa muntu mukabwele ku mapunzha enu ne ku bisemi byenu.” (Tangai Bena Levi 25:8-12.) Mu mutwe wafumako, twafunjile pa bena Isalela byo bamwenangamo mu kulama juba ja Sabado pa mulungu pa mulungu. Nga bena Isalela bamwenangamo byepi mu mwaka Yubili? Mwina Isalela inge uji na nkongole, wapoteshanga mpunzha yanji pa kuba’mba apane nkongole. Mu mwaka wa Yubili bamubwezhezhanga ino mpunzha yanji. Onkao mambo, muntu wafwainwe ‘kubwela pa mapunzha yanji,’ kabiji ba mu kisemi kyanji baswananga ino mpunzha. Kabiji inge muntu waikala na nkongole ikatampe, wipoteshanga aye mwine nangwa mwananji pa kuba’mba apane nkongole. Mu mwaka wa Yubili, muzha wafwainwe ‘kubwela ku kisemi kyanji.’ Onkao mambo, kafwako muntu waikalanga muzha myaka ne myaka ne. Luno lunengezho lumwesha’mba Yehoba wata bingi muchima bantu banji.

4-5. Mambo ka o twafwainwa kufunjila pa Yubili waikalanga na bena Isalela?

4 Ñanyi kintu kikwabo kyo bamwenangamo mu Yubili? Yehoba waambile’mba: “Kafwako nangwa umo mwi anweba wafwainwa kwikala muyanji ne, mambo kine Yehoba ukemupesha mu kyalo kyo abena kwimupa Yehoba Lesa wenu kwikala ke kyenu kya buswanyi.” (Mpitu. 15:4) Kino kyapusana bingi na bibena kumweka mu ntanda lelo jino, banonshi babena kunonkelakotu, kabiji bayanji babena kuyanjilakotu.

5 Atweba bena Kilishitu, kechi tulondela Mizhilo ya Mosesa ne. Kino kibena kulumbulula’mba kechi twikala na Yubili bantu po bakasuluka mu buzha, kwibalekelako nkongole, ne kubwezhezha kisemi mpunzha yabo ne. (Loma 7:4; 10:4; Efi. 2:15) Nangwa byonkabyo, kyanema bingi kufunda pa Yubili. Mambo ka? Mambo tumvwa bulongo kwikala bakasuluka nangwa’mba kwikala na bwana bwa bene, kino kituvululamo lunengezho Yehoba lo apele bena Isalela.

YESU WATAYILE MBILA YA KUKASULULWA KWA BANTU

6. Bantu bakeba kukasululwa ku ka?

6 Atweba bonse tukeba kukasululwa mambo twi bazha ku bundengamambo. Na mambo a bundengamambo, tukota, kukolwa ne kufwa. Bantu bavula baswa kino kishinka inge betala mu kimbonyi nangwa inge baya kwi dokotala na kwibabuka. Kabiji tumvwa kutama inge twalenga mambo. Mutumwa Paulo waambile’mba wajinga “mu buzha ku muzhilo wa bundengamambo [wajinga] mu mubiji [wanji].” Wanungilepo’mba: “Amiwa kamulanda! Ñanyi ukampokolola ku uno mubiji ubena kuya ku lufu?”—Loma 7:23, 24.

7. Isaya waambijile jimo amba ka pa kukasululwa?

7 Kyawamakotu ke kya kuba’mba Lesa wanengezhe jishinda ja kwitupokolwelamo nangwa’mba kwitukasulula ku bundengamambo. Lesa ukengijisha Yesu kwitukasulula. Myaka kukila pa 700 Yesu saka akyangye kwiya pano pa ntanda, ngauzhi Isaya waambijile jimo amba bantu kulutwe bakekala na bwana bwa bene. Abuno bwana bwa bene bwakila pa bwaikalanga na bena Isalela mu mwaka wa Yubili. Wanembele’mba: “Mupashi wa Nkambo Mfumu Yehoba uji pe amiwa, mambo Yehoba wanshingile manyi kuba’mba nsapwile mambo awama ku bakimote. Wantumine kuba’mba nkakase pa bilonda bya balajika michima, kuba’mba nkabijike kukasululwa kwa bantu bo batwajile mu buzha.” (Isa. 61:1) Buno bungauzhi bubena kwamba pe bañanyi?

8. Bungauzhi bwa kwa Isaya bwaamba pa kukasululwa bwaambilenga pe bañanyi?

8 Buno bungauzhi bwanema bwaamba pa kukasululwa kwa bantu bwatendekele kufika kimye Yesu kyo atendekele mwingilo wanji pano pa ntanda. Byo ayile mu nshinagoga mu muzhi wa Nazala mo akomejile, Yesu watangijile Bayudea bino byambo byaambile Isaya. Yesu waingijishe bino byambo byo aambile’mba: “Mupashi wa Yehoba uji pe amiwa, mambo wanshingile manyi amba nsapwile mambo awama ku bayanji. Wantumine na kusapwila amba bonse bo bakwata buzha bakakasululwa, ne kulabisha meso a bampofu ne kukasulula bonse bamanyikwa, ne kwibabuula kimye kyo bakobilwa bibusa jikwabo kwi Yehoba.” (Luka 4:16-19) Yesu wafikizhe byepi buno bungauzhi?

BANTU BATANSHI KUKASULULWA

Yesu byo ajinga mu nshinagoga wa mu Nazala wabijikile kukasululwa kwa bantu (Monai mafuka 8-9)

9. Bantu bavula bajingako kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda bakebelenga kukasululwa ku ka?

9 Kukasululwa nangwa amba kwikala na bwana bwa bene kwaambijile jimo Isaya kabiji kwatangile Yesu, kwatendekele kufika kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda. Twashiinwa bino mambo Yesu wabijikile’mba: “Lelo jino, kino kinembelo kyo mwafumatu na kumvwa, kyafika.” (Luka 4:21) Bantu bavula baumvwine byambo byatangile Yesu kyamweka batengejilenga lupimpu mu kafulumende wa Loma kuba’mba bafume mu buzha. Kyamweka baumvwinenga byonka byaumvwinenga banabalume babiji baambile’mba: “Twaketekejile kuba’mba uno muntu ye ukapokolola bena Isalela.” (Luka 24:13, 21) Bino twayuka’mba Yesu kechi watundaikilenga baana banji ba bwanga kusatukila kafulumende wa bena Loma wibamanyikilenga ne. Pakuba wibakambizhe kupana “bintu bya kwa Kesala kwi Kesala.” (Mat. 22:21) Pano Yesu wakasulwile byepi bantu pa kyo kya kimye?

10. Yesu wakasulwile bantu ku ka?

10 Mwana Lesa waishile na kukasulula bantu mu mashinda abiji. Jitanshi, Yesu wakasulwile bantu ku mafunjisho a bantangi ba bupopweshi abikanga bantu mu buzha. Bayudea bavula pa kyo kya kimye bajinga bazha ku bisho ne mafunjisho a bubela. (Mat. 5:31-37; 15:1-11) Bantu baambanga’mba bakwashanga bakwabo kwingijila Lesa, kechi baingijilanga Lesa mu jishinda jawama ne, onkao mambo, bajinga bantangi bampofu. Na mambo a kuba’mba bakaine Mesiasa ne bukine bo afunjishanga, kechi bayukile Lesa ne, batwajijile kwikala nobe bampofu kabiji kechi bebalekejileko mambo abo ne. (Yoa. 9:1, 14-16, 35-41) Kupichila mu mafunjisho a kine ne byubilo byanji byawama, Yesu wamwesheshe ba kimote byo bafwainwa kukasuluka ku mafunjisho a bubela.—Mako 1:22; 2:23–3:5.

11. Ñanyi jishinda ja bubiji Yesu jo akasulwilamo bantu?

11 Jishinda ja bubiji Yesu jo akasulwijilemo bantu javwangamo kwibakasulula ku buzha bwa bundengamambo bo baswaine. Mambo a kuba’mba Yesu wapaine bumi bwanji kwikala bukuzhi, Lesa ulekelako mambo bantu baji na lwitabilo mu bukuzhi kabiji bamwesha lwitabilo lwabo mu bintu byo boba. (Hebe. 10:12-18) Yesu waambile’mba: “Inge Mwana wimukasulula, kine mukakasuluka.” (Yoa. 8:36) Buno bwana bwa bene bwakila pa bwaikalanga na bena Isalela mu mwaka wa Yubili. Mambo mu kimye kya bena Isalela muntu inge bamukasulula mu mwaka wa Yubili, mu kuya kwa kimye wakonsheshe kwikala muzha jikwabo, kabiji kechi bakasululwanga ku lufu ne.

12. Bañanyi bajinga batanshi kumwenamo mu kukasululwa kwabijikile Yesu?

12 Pa juba ja Pentekosita 33 C.E., Yehoba washingile mupashi wazhila batumwa ne banabalume bakwabo ne banabakazhi ba kishinka. Wibatongwele kwikala baana banji pa kuba’mba bakasangulwe ne kuya mwiulu na kulama pamo ne Yesu. (Loma 8:2, 15-17) Bano bo bantu batanshi bamwenejilemo mu kukasululwa kwabijikile Yesu mu nshinagoga ya mu Nazala. Bano banabalume ne banabakazhi bafumine mu buzha bwa mafunjisho a bubela ne bisho byaubanga bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea byabujile mu binembelo. Kabiji Lesa wamwenenga kuba’mba bakasuluka ku bundengamambo bulengela bantu kufwa. Yubili wa kifwanyikizho watendekele kimye baana ba bwanga ba kwa Kilishitu kyo bashingilwe mu 33 C.E. ukapwa ku mpelo ya Bukalama bwa Myaka Kiumbi bwa kwa Yesu. Ñanyi bintu byawama bikamweka kufuma luno kufika ne ku mpelo ya bukalama bwa kwa Yesu bwa Myaka Kiumbi?

BANTU BAKWABO BAVULA BAKAKASULULWA

13-14. Kununga pa bena Kilishitu bashingwa, bañanyi bakwabo bamwenamo mu kukasululwa kwabijikile Yesu?

13 Lelo jino, bantu bavula baji na michima ya bukishinka bafuma mu bisaka bya bantu byonse baji mu “mikooko ikwabo.” (Yoa. 10:16) Abano Lesa kechi wibasala kuya na kulama pamo ne Yesu mwiulu ne. Pakuba baji na luketekelo lwa kwikala na bumi bwa myaka ne myaka pano pa ntanda. Nanchi luno lo luketekelo lo muji nalo nyi?

14 Nangwatu pa kino kimye, mubena kumwenamo mu bibena kuba boba bo basala kwikala mu Bufumu bwa Lesa mwiulu. Mambo muji na lwitabilo mu kitapisho kyapaine Yesu, mwakonsha kulomba lulekelo lwa mambo kwi Yehoba. Onkao mambo, mwakonsha kwikala na bulunda bwawama ne Lesa ne jiwi ja mu muchima jatoka. (Efi. 1:7; Lum. 7:14, 15) Langulukai pa bintu byawama byo mwamwenamo na mambo a kuba’mba mwakasuluka ku mafunjisho a bubela. Yesu waambile’mba: “Mukayuka bukine, ne bukine bukemukasulula.” (Yoa. 8:32) Tuji bingi na lusekelo pa kwikala na buno bwana bwa bene.

15. Tukakasululwa ku ñanyi bintu bikwabo, kabiji ñanyi mapesho o tubena kutengela kulutwe?

15 Mwafwainwa kuketekela’mba mukekala na bwana bwa bene bwa kine. Katatakatu Yesu akafumyepo bupopweshi bwa bubela ne makafulumende a bantu atama. Lesa ukazhikijila “jibumba jikatampe” ja bantu bamwingijila, kabiji ukebaswisha kwiyowa bintu byawama mu paladisa pano pa ntanda. (Lum. 7:9, 14) Bantu bavula bakasangulwa kabiji bakebakasulula ku bintu byonse byatama byafuma mu bundengamambo bwa kwa Adama.—Byu. 24:15.

16. Ñanyi kukasululwa kubena kutengela bantu kulutwe?

16 Mu Bukalama bwa Myaka Kiumbi, Yesu ne bo akalama nabo bakengijila pamo kukwasha bantu kwikala na bumi bwawama ne bulunda bwakosa na Lesa. Kuno kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama ne kukasululwa kukekalatu nobe Yubili wa bena Isalela. Kino kibena kulumbulula’mba bantu bonse bengijila Yehoba mu bukishinka bakekala balumbuluka kabiji kechi bakalenganga mambo ne.

Mu ntanda ipya, tukeyowanga mingilo iketuletelanga lusekelo. (Monai jifuka 17)

17. Kinembelo kya Isaya 65:21-23 kyaamba’mba bwikalo bwa bantu ba Lesa bukekala byepi kulutwe? (Monai kipikichala kya pa nkupiko.)

17 Bungauzhi bwalumbulula bikekala bwikalo pano pa ntanda buji pa Isaya 65:21-23. (Tangai.) Kechi tukekalangatu kwa kubula kwingila ne. Pakuba Baibolo waamba’mba bantu ba Lesa bakengilanga mingilo ikebaletelanga lusekelo. Kabiji ku mpelo ya Bukalama bwa Myaka Kiumbi, twafwainwa kushiinwa’mba “bilengwa [bikapokololwa] ku buzha bwa bubole ne kwikala na bwana bwa bene bwa lukumo lwa baana ba Lesa.”—Loma 8:21.

18. Mambo ka o twafwainwa kushiinwa’mba tukekalanga bwikalo bwawama kulutwe?

18 Byonkatu Yehoba byo akwashishe bena Isalela kwikala na kimye kya kwingila ne kukookoloka, byo byo akoba ne ku bantu banji mu Bukalama bwa Myaka Kiumbi bwa kwa Kilishitu. Kikekala kimye kya kupopwela Lesa. Kupopwela Lesa kwanema bingi mambo kwituletela lusekelo, kabiji mu ntanda ipya tukekala na kimye kya kumupopwela. Kine, bantu ba kishinka bonse bakeyowa mu Bukalama bwa Myaka Kiumbi bwa Kilishitu mambo bonse tukengilanga mingilo yawama kabiji bonse tukengijilanga Lesa.

LWIMBO 142 Twikale na Luketekelo Lwakosa

^ jifu. 5 Yehoba wanengezhezhe jishinda ja kukasulwilamo bena Isalela. Luno lunengezho lwajinga mwaka wa Yubili. Bena Kilishitu kechi balama Mizhilo ya Mosesa ne, pano bino, kyanema bingi kufunda pa mwaka wa Yubili. Mu uno mutwe, tusakufunda pa mwaka wa Yubili wajingako mu kimye kya bena Isalela byo etuvululamo kintu kitubijile Yehoba ne byo twakonsha kumwenamo.

^ jifu. 61 KULUMBULULA KIPIKICHALA: Mu mwaka wa Yubili, banabalume bajinga bazha bebakasululanga kabiji babwelanga ku bisemi byabo ne ku mapunzha abo.