MUTWE WA KUFUNDA 48
LWIMBO 97 Mambo a Lesa po Paimena Bumi Bwetu
Byo Tufunjilako ku kya Kukumya kya Bashinkwa Kyaubile Yesu
“Amiwa yami kajo ka bumi. Yense wiya kwi amiwa kechi ukafwa nzala ne.”—YOA. 6:35.
BYO TUSAKWISAMBAPO
Tusakwisamba pa jishimikila jiji mu Yoano kitango 6 jaamba pa kya kukumya kyaubile Yesu kya kuvuzha bashinkwa ne masabi bya kujiisha jibumba jikatampe ne bintu byo tufunjilako.
1. Shinkwa bamwingijishanga byepi mu moba a kala?
MU MOBA a kala, shinkwa kajinga kajo bantu bavula ko batemenwe bingi. (Nte. 14:18; Luka 4:4) Na mambo a kuba’mba bantu batemenwe bingi shinkwa, Baibolo pa bimye bimo waingijisha kyambo kya kuba’mba “shinkwa” kwimenako kajo kapusana pusana. (Nte. 41:54; Mat. 6:11) Kabiji Yesu waingijishe bashinkwa mu bya kukumya bibiji byo aubile. (Mat. 16:9, 10) Jishimikila jimo twakonsha kwijitaana mu Yoano kitango 6. Byo tusakwisambanga pa jino jishimikila, tusakumona bintu byo twakonsha kufunjilako lelo jino.
2. Ñanyi kintu kyalengejile’mba kukebewe kajo kavula ka kuja bantu?
2 Batumwa ba kwa Yesu byo bafumine na kusapwila, Yesu wayile nabo mu bwato ne kwabuka Kalunga ka Ngalilea kuba’mba baye na kukokoloka. (Mako 6:7, 30-32; Luka 9:10) Bayile ku mpunzha kwa bunke ku Beteseda. Nangwa byonkabyo, bantu bavula byo baumvwine nkuwa ya kwa Yesu, bamulondejile. Yesu kechi wibapangile ne. Wibomvwijile lusa kabiji watendekele kwibafunjisha pa Bufumu bwa Lesa ne kubuka bakolwa. Byo bwayilenga na kwila, baana ba bwanga batendekele kulanguluka pa kajo kasa kuja bano bantu bonse. Kyamweka bamo bajingapo na tukajo tucheche, pano bino bavula bafwainwe kuya mu mizhi na kupota kajo. (Mat. 14:15; Yoa. 6:4, 5) Yesu waubilepo ka?
YESU WANENGEZHEZHE BASHINKWA MU JISHINDA JA KUKUMYA
3. Yesu waambijile baana banji ba bwanga kuba ka na jibumba ja bantu bakebewenga kajo? (Monai ne kya pa nkupiko.)
3 Yesu wabuujile baana banji ba bwanga amba: “Kechi bafwainwa kuya ne; bapai kajo.” (Mat. 14:16) Kino kyamwekelenga nobe kechi kisakubiwa ne, mambo kwajinga jibumba ja banabalume 5,000. Inge kubajilako banabakazhi ne baana, ko kuba’mba bantu bonse ba kujiisha bajinga 15,000. (Mat. 14:21) Andeleo waambile’mba: “Paji uno kalombwana uji na bashinkwa batanu ba mbale ne tumasabi tubiji. Nanchi bino byakonsha kukumbana bano bonse nyi?” (Yoa. 6:9) Bantu bayanji javula bo bajanga bashinkwa ba kulenga na mbale kabiji kyamweka tuno tumasabi tucheche twajinga twauma to babikijileko jimo mukele. Nangwa byonkabyo, kajo kajinga na uno kalombwana kechi kakonsheshe kukumbana bantu bonse ne.
Yesu wafunjishe bantu kabiji wibapele kajo (Monai jifuka 3)
4. Ñanyi bintu byo tufunjilako ku jishimikila jiji pa Yoano 6:11-13? (Monai ne bipikichala.)
4 Na mambo a kuba’mba Yesu wakebelenga kwibakwasha, waambijile bantu kwikala mu bilumbiji pa nsono. (Mako 6:39, 40; tangai Yoano 6:11-13.) Tutanga kuba’mba Yesu walombele kwi Shanji pa shinkwa ne masabi. Byo alombele kwi Lesa, wamwesheshe kuba’mba Lesa ye wanengezhezhe kano kajo. Ku kino tufunjilako kuba’mba twafwainwa kulomba saka tukyangye kutendeka kuja, inge tuji bunke nangwa tuji pa bantu. Kepo Yesu aambijile baana banji ba bwanga kupana kajo ku bantu kabiji bonse bajiile ne kwikuta. Byo bajiile ne kwikuta, pashajile kajo. Yesu kechi wakebelenga’mba kano kajo bekataye ne. Onkao mambo, wibambijile kutolaula kajo kashajilepo pa kuba’mba bakekaje juba jikwabo. Yesu witufunjishe kuba’mba twafwainwa kwingijishanga bulongo bintu byo tuji nabyo. Inge mwi bansemi, mwakonsha kutanga jino jishimikila pamo na baana benu ne kwisamba pa bintu byo mwafunjilako pa kulomba, kutambwila benyi ne bumpanyi.
Iipuzhai’mba, ‘Nanchi ndomba saka nkyangye kutendeka kuja byonka byaubile Yesu nyi?’ (Monai jifuka 4)
5. Bantu baubilepo byepi pa byaubile Yesu pa joja juba, kabiji Yesu waubilepo ka?
5 Bantu bakuminye bingi pa jishinda Yesu jo afunjishemo ne bya kukumya byo aubile. Na mambo a kuba’mba bayukile’mba Mosesa walayile kuba’mba Lesa ukebatumina ngauzhi mukatampe, kyamweka kino kibalengejile kutendeka kulanguluka’mba, ‘Nanchi Yesu ye uno ngauzhi nyi?’ (Mpitu. 18:15-18) Kyamweka balangulukilenga’mba usakwikala mfumu wafikilamo ukanengezhezhanga kajo kisaka kyonse kya bena Isalela. Na mambo a kino, jibumba jakebelenga “kumukwata kuba’mba ekale mfumu.” (Yoa. 6:14, 15) Inge Yesu waswile kwikala mfumu, inge wivwangile mu bya bumulwilantanda bya Bayudea bajinga mu bukalama bwa bena Loma. Nanchi Yesu byo byo aubile nyi? Ine. Tutanga kuba’mba Yesu ponkapotu ‘wanyemejile ku mutumba.’ Nangwa kya kuba bamukanjikizhenga, Yesu kechi wivwangilemo mu bya bumulwilantanda ne. Tufunjilako kintu kyanema bingi ku kino.
6. Twakonsha kulondela byepi byaubile Yesu? (Monai ne kipikichala.)
6 Ibyo kuba’mba bantu kechi bakonsha kwitwambila kunengezha shinkwa mu jishinda ja kukumya, kubuka bakolwa nangwa kuba’mba twikale mfumu wabo ne. Pano bino, bakonsha kwitukanjikizha kwivwanga mu bya bumulwilantanda ne kuvota nangwa kutundaika muntu ye babena kulanguluka’mba ukawamisha bintu. Nangwa byonkabyo, tufunjilako bintu byanema bingi ku byaubile Yesu. Wakaine kwivwanga mu bya bumulwilantanda kabiji palutwe kacheche waambile’mba: “Bufumu bwami kechi bwa pano pa ntanda ne.” (Yoa. 17:14; 18:36) Bena Kilishitu ba mu ano moba nabo bafwainwa kulangulukanga byonka byalangulukanga Yesu ne byo aubile. Atweba tutundaika ne kusapwila pa buno Bufumu ne kulomba kuba’mba bwiye. (Mat. 6:10) Kuji bintu byavula bingi byo twakonsha kufunjilako ku kya kukumya kya bashinkwa kyaubile Yesu.
Yesu washiile mwa kulondela baana banji ba bwanga byo abujile kwivwanga mu bya bumulwilantanda bya Bayudea nangwa bya bena Loma (Mona jifuka 6)
“MWATAJILE KYA KUKUMYA KYA BASHINKWA”
7. Ñanyi kintu kyaubile Yesu kabiji batumwa baubilepo byepi? (Yoano 6:16-20)
7 Yesu byo ajishishe jibumba, aye pamo na batumwa banji bafumine ku mutumba ne kubwelamo ku Kapenama na bwato. Waubile bino pa kuba’mba anyeme bantu bakebelenga kumukwata kuba’mba ekale mfumu. (Tangai Yoano 6:16-20.) Batumwa byo bayilenga mu bwato, kwaishile luvula lukatampe lwalengejile manyaki pa kalunga ka mema. Kepo Yesu aishile ko bajinga saka enda pa mema. Kabiji waichile mutumwa Petelo naye kwenda pa mema. (Mat. 14:22-31) Yesu byo akanjijile mu bwato, ponkapotu luvula lwalekele. Baana banji ba bwanga bakuminye bingi kabiji baambile’mba: “Kine mwi Mwana Lesa.” a (Mat. 14:33) Nangwa byonkabyo, kechi bayukile kino kya kukumya byo kyakwatankene na kya kukumya kikwabo kyo aubile kya bashinkwa ne. Mako wanembele pa kino kyamwekele’mba: “[Batumwa] bakuminye bingi, mambo kechi bakwatakenye mwatajile kya kukumya kya bashinkwa ne, michima yabo yakankelwe kukwatakanya.” (Mako 6:50-52) Bakankelwe kukwatakanya bulume Yehoba bo apele Yesu bwa kuba bya kukumya. Palutwe kacheche, Yesu waambile jikwabo pa kya kukumya kya bashinkwa kyo aubile ne kwitubuula bintu byo twafwainwa kufunjilako.
8-9. Mambo ka jibumba o japupijile Yesu? (Yoano 6:26, 27)
8 Jibumba Yesu jo ajishishe jateletu muchima pa bintu bya ku mubiji ne byakebelenga michima yabo. Mu ñanyi jishinda? Pa juba jalondejilepo, bamwene kuba’mba Yesu ne batumwa banji baya. Onkao mambo, mabumba akanjijile Mato akwabo aishile kufuma ku Tibeliasa ne kuya ku Kapenama kwayile Yesu. (Yoa. 6:22-24) Nanchi baubile bino pa kuba’mba bafunjilepo bintu bikwabo pa Bufumu nyi? Ine. Kintu kikatampe kyo bakebelenga ke kwibapa shinkwa mukwabo kwi Yesu. Twayuka byepi?
9 Langulukai pa kyamwekele jibumba byo jamwene Yesu kwipi na ku Kapenama. Yesu waambile patoka kuba’mba kintu kikatampe kyo bakebelenga ke kajo. Nangwa kya kuba ‘bajiile bashinkwa ne kwikuta,’ Yesu waambile’mba kano “kajo konaika.” Wibatundaikile kwingijila ‘kajo kafwainwe kwibalengela kwikala na bumi bwa myaka ne myaka.’ (Tangai Yoano 6:26, 27.) Yesu waambile’mba Shanji ukebakwashanga kutaana kajo. Bantu byo baumvwine kuba’mba kuji kajo kakonsha kwibalengela kwikala na bumi bwa myaka ne myaka, bakuminye bingi. Pano kajo ka mutundu ka kafwainwe kwibapa bumi, kabiji bafwainwe kuba byepi pa kuba’mba bekale na kano kajo?
10. Bantu bafwainwe kuba byepi pa kuba’mba bakekale na “bumi bwa myaka ne myaka?”
10 Kyamweka bano Bayudea bakebelenga kuyuka byo bafwainwe kuba pa kuba’mba bekale na kano kajo. Kampe balangulukilenga pa “mingilo” yo baambilepo mu Mizhilo ya Mosesa. Nangwa byonkabyo, Yesu wibambijile’mba: “Uno ye mwingilo wa Lesa, wa kuba’mba mumwitabile awa ye atumine.” (Yoa. 6:28, 29) Kyanema bingi bantu kwikala na lwitabilo mwi Yesu, Lesa ye atumine, pa kuba’mba bakekale “na bumi bwa myaka ne myaka.” Kabiji Yesu waambijilepo jimo pa kino kishinka. (Yoa. 3:16-18, 36) Pa bimye bikwabo, Yesu waambile ne pa bintu bikwabo byo twafwainwa kuba pa kuba’mba tukekale na bumi bwa myaka ne myaka.—Yoa. 17:3.
11. Bayudea bamwesheshe byepi kuba’mba bateletu muchima pa kukeba shinkwa? (Salamo 78:24, 25)
11 Bano Bayudea kechi baitabijile byafunjishe Yesu pa “mwingilo wa Lesa” ne. Bamwipwizhe’mba: “Ñanyi kiyukilo kyo musakuba pa kuba’mba twikimone ne kwimwitabila?” (Yoa. 6:30) Baambile’mba bashakulu babo bajingako mu moba a kwa Mosesa bebapelenga manna, ko kuba’mba kajo ko bajiilenga pa juba pa juba. (Ne. 9:15; tangai Salamo 78:24, 25.) Kyamwekeshatu patoka kuba’mba bateletu muchima pa kukeba kajo. Kabiji Yesu byo aambile pa ‘kajo ka kine kafuma mwiulu’ kakonsheshe kwibapa bumi bwa myaka ne myaka kupusanako na manna, kechi bamwipwizhe pa kuba’mba bayuke mo atazhizhe ne. (Yoa. 6:32) Bateletu muchima pa kajo kya kuba kechi bakebelenga kuyuka bukine Yesu bo ebafunjishenga ne. Ñanyi bintu byo tufunjilako ku jino jishimikila?
BINTU BYO TWAFWAINWA KUNEMEKA
12. Yesu wamwesheshe byepi kintu kyo twafwainwa kunemeka mu bwikalo bwetu?
12 Tufunjilako kintu kyanema bingi ku jishimikila jiji mu Yoano kitango 6. Tufunjilako kuba’mba twafwainwa kukookelanga Yehoba ne kwikala na bulunda bwakosa ne aye. Vulukai kuba’mba kino kyo kishinka kyaambilepo ne Yesu byo bamwesekele kwi Satana. (Mat. 4:3, 4) Kabiji mu Jashi janji ja pa Mutumba, waambile bingi pa ene mambo o kyanemena kwikala na bulunda bwawama ne Lesa. (Mat. 5:3) Twafwainwa kwiipuzha’mba, ‘Nanchi bwikalo bwami bumwesha’mba nata muchima pa kukosesha bulunda bwami ne Yehoba kukila bintu bya ku mubiji nyi?’
13. (a) Mambo ka o twafwainwa kwambila’mba kijitu bulongo kwiyowa kajo? (b) Paulo witujimwineko amba ka? (1 Kolinda 10:6, 7, 11)
13 Kijitu bulongo kulomba kuba’mba Lesa etukwashe kwikala na bintu byo tukeba mu bwikalo ne kwikala na lusekelo na mambo a bino bintu. (Luka 11:3) Kwingila na ngovu kwitulengela “kuja, kutoma” ne kwikala na lusekelo. Kabiji bino byonse “bifuma kwi Lesa wa kine.” (Sapwi. 2:24; 8:15; Yako. 1:17) Nangwa byonkabyo, bintu bya ku mubiji kechi byo bintu byo twafwainwa kunemekesha mu bwikalo bwetu ne. Mutumwa Paulo waambilepo pa kino kishinka byo anembejile nkalata bena Kilishitu baikelenga ku mpelo ya bwikalo bwa Bayudea. Waambile pa bintu byatama byaubile bena Isalela byo bajinga mu kiselebwa ne byo baubile pa Mutumba wa Sinai. Wajimwineko bena Kilishitu kubula “kukeba bintu byatama [bena Isalela] byo bakebelengapo.” (Tangai 1 Kolinda 10:6, 7, 11.) Yehoba wapele bena Isalela kajo mu jishinda ja kukumya. Pano bino na mambo a kuba’mba bajinga na michima ya lwiso, kechi basanchilenga pa kajo kebapelenga Yehoba ne. (Bala. 11:4-6, 31-34) Byo bapopwejilenga mwana ñombe wa ngolode, bateletu muchima pa kuja, kutoma ne kusangalala. (Lupu. 32:4-6) Paulo waambile pa bino bintu byo baubile kuba’mba byajinga bya kujimunako bena Kilishitu baikelenga ku mpelo ya bwikalo bwa Bayudea yaishilenga mu 70 C.E. Ne atweba tubena kwikala ku mpelo ya buno bwikalo. Onkao mambo, twafwainwa kuteshako muchima ku lujimuno lwa kwa Paulo.
14. Baibolo wambapo amba ka pa bikekala kajo mu ntanda ipya?
14 Yesu byo etubujile’mba twafwainwa kulomba pa “kajo ketu ka lelo,” waambilenga pa kyaswa muchima wa Lesa byo kikobiwa “pano pa ntanda, byonka byo kibena kubiwa mwiulu.” (Mat. 6:9-11) Mulanguluka’mba ntanda ikekala byepi pa kyokya kimye? Baibolo waamba’mba kyaswa muchima wa Lesa ke kya kuba’mba pano pa ntanda pakekale ne kajo kawama. Byonka byaamba Isaya 25:6-8, kukekala kajo kawama kavula kakajanga bantu kimye Bufumu bwa Yehoba kyo bukalamanga. Salamo 72:16 waamba’mba: “Kajo kakavula bingi pano pa ntanda; kakekala ne peulu ya mitumba.” Nanchi mutengela kukanengezhanga kajo ko mwatemwa nangwa ko mukyangye kujapo nyi? Kununga pa bino, mukeyowanga kuja bipangwa bya ku miñanzañanza yo mukajimba. (Isa. 65:21, 22) Kabiji bantu bonse bakekalanga pano pa ntanda bakeyowanga bino bintu.
15. Ñanyi bintu bikafunda bantu bo bakasangula? (Yoano 6:35)
15 Tangai Yoano 6:35. Akilangulukai jikwabo pa bantu bajiile shinkwa ne masabi byanengezhezhe Yesu. Mu kimye kya lusanguko, kampe mukamonañanapo na bamo. Nangwa kya kuba bamwesheshe’mba kechi bajinga na lwitabilo ne, kampe bakebasangula. (Yoa. 5:28, 29) Pano bino, bafwainwa kufunda mwatajile byambo byaambile Yesu bya kuba’mba: “Amiwa yami kajo ka bumi. Yense wiya kwi amiwa kechi ukafwa nzala ne.” Bakakebewanga kwikala na lwitabilo mu kitapisho kya bukuzhi bwa kwa Yesu kuba’mba wibafwijile. Kabiji pa kyokya kimye, kukekala lunengezho lwa kufunjisha bantu bakasangulwa ne baana bakasemwa. Tukekala bingi na lusekelo kwingilako uno mwingilo wa kufunjisha bantu. Kwingila uno mwingilo kuketuletelanga lusekelo kukila kajo konse kawama ko tukajanga.
16. Ñanyi bintu byo tukafunda mu mutwe walondelapo?
16 Twisambako pacheche pa jishimikila jiji mu Yoano kitango 6. Nangwa byonkabyo, Yesu wafunjishe bintu byavula bingi pa “bumi bwa myaka ne myaka.” Bayudea Yesu bo afunjishenga bafwainwe kutako bingi muchima ku byo aambilenga, ne atweba byo byo twafwainwa kuba. Mu mutwe walondelapo, tukafunda bishinka bikwabo biji mu Yoano kitango 6.
LWIMBO 20 Mwapaine Mwanenu ye Mwatemwa
a Inge mukeba kuyukilapo bishinka bikwabo pa jino jishimikila jawama, monai buku wa kuba’mba Yesu—Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi, ji. 131, ne wa kuba’mba Londelainga Lwitabilo Lwabo, ji. 185.
