Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

Bapainiya ba George Rollston ne ba Arthur Willis babena kubika mema mu motoka.—Kibunji kya ku Buyeke, mu 1933

KUFUMA MU BUTALA BWETU

“Kafwako Makatazho Akonsha Kulengela Bakamonyi Kukankalwa Kusapwila Ne”

“Kafwako Makatazho Akonsha Kulengela Bakamonyi Kukankalwa Kusapwila Ne”

PA 26 MARCH, 1937, banabalume babiji, ba Arthur Willis ne ba Bill Newlands bafikile mu muzhi wa Sydney, Australia. Bakookele bingi na mambo a kulepa kwa lwendo, kabiji motoka wabo waubile bingi lukungu. Babwelele mu muzhi monka mwatendekejile lwendo lwabo lwa mwaka umo mutuntulu, kabiji baendele makilomita 19,300 kupitañana mu mapunzha ajinga mwalepa mu Australia. Bano banabalume kechi bayilenga na kukeba mabwe a buneme nangwa kukaya ne. Bajinga bapainiya ba mukoyo, kabiji basapwijilenga mambo awama a Bufumu bwa Lesa mu mapunzha a mwalepa a mu Australia, byonka byaubilenga bapainiya bakwabo.

Kufikatu ne ku mpelo ya myaka ya mu ma 1920, kwajingatu Bafunda Baibolo * bacheche mu Australia, kabiji basapwilangatu mu mizhi yaikejile ku musezho wa kalunga ka mema. Mpunzha yaikela mukachi ka kyalo ke mpuzha yabaya kukila kichika kya America, kabiji muji mushiji wauma, ne bantu bacheche bekalamo bekala mwalepalepa. Bino balongo bayukishetu’mba baana ba bwanga ba kwa Yesu bafwainwa kushimuna bukamonyi pe aye “monse mwapela ntanda,” kubikakotu ne mu ino mpunzha ya mu Australia. (Byu. 1:8) Pano bino, bakonsheshe kwingila byepi mwingilo wabaya bino? Bebikileko ne kwingila uno mwingilo mambo baketekejile’mba Yehoba ukebakwasha.

BAPAINIYA BASHINKWILE JISHINDA JA MWINGILO WA KUSAPWILA

Mu 1929, bipwilo mu kibunji kya Queensland ne kya Western Australia byanengezhezhe myotoka bulongo ne kubikamo myanya ne pa kutekela, pa kuba’mba ikakwashe balongo bayilenga mu mapunzha a mwalepa. Baendeshanga ino myotoka ke bapainiya bakosa bayukile bya kwiilungisha inge yafwa, kabiji bakonsheshe kwendesha mu mapunzha akatazha. Bano bapainiya bayile ku mapunzha apusana pusana kwabujile kuyapo basapwishi.

Bapainiya babujile mali a kupota myotoka baingijishanga makinga abo kuya na kusapwila mu mapunzha a mwalepa. Mu 1932, ba Bennett Brickell, saka baji na myaka 23, batatwile lwendo lwa kuya na kusapwila pa bañondo batanu, kutendekela mu muzhi wa Rockhampton mu kibunji kya Queensland, kukafikatu ne ku mizhi yaikela ku buyeke bwa kino kibunji. Ku nkinga yabo bakashijileko bya kuja, bya kuvwala, myemba, ne mabuku. Matayala a nkinga byo asabikile, batendekele kushinjika nkinga, saka baketekela’mba Yehoba usakwibakwasha. Bashinjikile nkinga yabo pa makilomita 320, kupita mu mapunzha mwafwijile banabalume bavula kala na mambo a kilaka. Pa myaka 30 yalondejilepo, Mulongo Brickell wapitañene mu mapunzha avula a mu Australia. Kimye kimo waingijishanga nkinga, kapulututu, nangwa motoka. Ye wajinga mutanshi kusapwila ku mutundu wa bantu batelwa’mba bena Abolijanyi (Aborigine), ne kukwasha kulenga bipwilo. Na mambo a kino, bantu bavula ba mu yoya mpunzha bamuyukile kabiji bamunemekele bingi.

BYO BASHINJILENGA MAKATAZHO

Kyalo kya Australia kyabaya bingi, bino bantu bekalamo bakepa inge twibesakanya na kubaya kwa kino kyalo, kabiji bavula bekala mwalepalepa. Onkao mambo, bantu ba Yehoba bebikako bingi kuya na kusapwila bano bantu.

Bapainiya bamo bebikileko bingi ke ba Stuart Keltie ne ba William Torrington. Mu 1933, bapichile mu Kiselebwa kya Simpson mwajinga busenga bwavula ne kuya na kusapwila mu muzhi wa Alice Springs, uji mukachi ka Australia. Motoka wabo byo afwile, bamushile, kabiji na mambo a kuba Mulongo Keltie walemene, wakanjijile pa ngamela ne kutwajijila kusapwila. Mu mwingilo wa bano bapainiya mwafumine byawama kimye kyo bataaine mwina hotela mu muzhi mucheche wa William Creek, mwajinga kiteshenyi kya shitima. Palutwe kacheche, uno mwina hotela, aye Charles Bernhardt waswile kufunda Baibolo, kabiji wapoteshe hotela wanji ne kutendeka mwingilo wa bupainiya, mwingilo ye aingijile bunke bwanji pa myaka 15 mu mapunzha auma mushiji a mu Autstralia.

Ba Arthur Willis babena kwinengezha kuya na kusapwila ku mpunzha ya kwalepa mu Australia.—Muzhi wa Perth, Western Australia, 1936

Bapainiya ba mu oa moba bachinchikile bingi pa kuba’mba bashinde makatazho o bapichilengamo. Byo byaubile ne ba Arthur Willis ne ba Bill Newlands, bo twaji kwambapo ku ntendekelo. Kimye kimo mu lwendo lwabo lwa kusapwila mu mapunzha a mwalepa a mu Australia, bayanjile bingi pa milungu ibiji pa kubatu’mba bende makilomita 32, na mambo a kuba kwanokele mvula mukatampe walengejile mateshi mu kiselebwa. Bayandakene ne kusulwila na mambo a kuzonga kwa mute pa kushinjika uno motoka wabo mu busenga, mu bimpachiko mwajinga mabwe, ne pa kwabuka mikola mwavujile busenga. Bimye byavula motoka wabo inge wafwa, baendanga panshi nangwa kukyofwa makinga kuya ku muzhi wajinga pepi na kupembelela pa milungu yavula kuba’mba bebatumine kyela kyafwako ku motoka. Nangwa kya kuba bapichilenga mu ano makatazho, kechi balefwilwe ne. Kimye kimo, ba Arthur Willis baambile byambo byanembelwepo kala mu magazini wa Goldern Age (luno ke Labainga!), amba: “Kafwako makatazho akonsha kulengela Bakamonyi kukankalwa kusapwila ne.”

Ba Charles Harris bapainiya baingijile pa myaka yavula baambile’mba makatazho o bapichilemo byo bajinga ku ino mpunzha ya kwalepa ebalengejile kuketekela bingi mwi Yehoba. Banungilepo amba: “Kipeela kwingila mwingilo wa kusapwila inge ujitu na bipe bicheche. Inge kya kuba bimye bimo Yesu walaalanga pangye, ne atweba twafwainwa kwipana kuba bino inge kyakebewa.” Abino byo byaubile bapainiya bavula. Na mambo a kwibikako kwabo ne kubula kukooka, mambo awama akumbene monse mu Australia kabiji akwashishe bantu bavula kukookela Bufumu bwa Lesa.

^ jifu. 4 Mu 1931, Bafunda Baibolo batendekele kutelwa’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba.—Isa. 43:10.